Formatieve strategieën in de klas Judith Gulikers & Liesbeth Baartman NRO-PPO, dossiernummer 405-15-722

Judith Gulikers & Liesbeth Baartman NRO revies studie: wat DOET de docent in de les om effectieve formatieve strategieen te bereiken? Judith Gulikers & Liesbeth Baartman Eindrapportage Praktische posters Kaartspel Veel concrete handvatten!

Doelen van deze presentatie Na het doornemen kan je… Je eigen les/schoolpraktijk kritisch evalueren langs de 5 fasen van de formatieve toets cyclus Concreet actiepunt benoemen om morgen net een beetje meer formatief te toetsen (in de les) Ideeën vormen voor hoe verdere professionalisering eruit moet zien

Hiervoor gaan we..... De belangrijkste resultaten van de NRO overzichtsstudie bekijken De FT-cyclus: 5 fasen Wat DOET de effectieve docent in de klas? Wat moet de docent kennen en kunnen? Effecten op leerlingen? Belangrijkste kansen voor professionalisering

DE NRO studie: Aanleiding Positieve effecten formatief toetsen? Grootse verwachtingen, weinig evidentie Eerdere reviewstudies: waarom nog één?? Veel aandacht voor visie, instrumenten en randvoorwaarden Probleem: implementatie in de klas Praktijken in de klas docentcompetenties

Onderzoeksvragen Wat DOEN docenten in de klas als ze een formatieve toetspraktijk realiseren? Wat moeten ze kennen en kunnen om deze praktijken goed te kunnen vormgeven? Welke effecten weten docenten te bereiken bij leerlingen? Waar liggen de grootste kansen voor professionalisering?

Theoretisch / analyse kader Combineren van Assessment for Learning (UK) en Data-based decision making (OGW) (uit USA) “stappen” FT als een proces Cyclisch Doelgericht Gericht op stimuleren van leren, onafhankelijk van type leren Stappen onderscheiden die mogelijk maken verschillen tussen docentpraktijken in te klas te duiden

Theoretisch en analysekader Feed up Fase 1: Verwachtingen verhelderen Hattie & Timperley (2007) Black & Wiliam (2009)) Fase 5: Vervolgacties ondernemen: onderwijs & leren aanpassen Fase 2: Studentreacties ontlokken en verzamelen Feedback Feedforward Gebaseerd op o.a Antoniou & James (2014); Lai & Schildkamp (2014); Ruiz-Primo & Furtak (2007) Fase 4: Communiceren met studenten over resultaten Fase 3: Reacties analyseren en interpreteren

Wat hebben we gedaan? Systematische selectie en codering van 106 wetenschappelijke artikelen met concrete informatie over “wat de docent DOET” in de klas We vonden: Uit alle onderwijsniveaus (veel VO!), verschillende landen (veel USA), veel taal/rekenen/science vakken

Bevindingen per fase “instrumentje inzetten” Fase 1 Fase 2 Fase 3 Totaal aantal 163 376 254 104 255 % *   14% 32,6% 22% 9%   NOT fase 1 NOT fase 2 NOT fase 3 NOT fase 4 NOT fase 5 Totaal aantal 49 77 61 41 79 % * 16% 25% 20% 13% 26% Wat kan de leerling doen, maar ook wat kan IK doen? Weinig expliciete aandacht. Komt dit vanzelf??

Grootste winst te behalen Leren werken vanuit de hele FT-cyclus met alle fasen in samenhang Dit vonden we nergens terug

Wel vaak “klein – cyclisch” Fase 2 Student posters Quizzes Modellen Wat maakt het verschil? Focus on begrip en misconcepties Student sturing “Questioning” Fase 5: Herhalen (reteach) Tempo aanpassen (pacing) Differentiation / adaptation Fase 3 Antwoorden vergelijken Hele klas discussies Expliciteren en uitdiepen in kleine groepen

Wat DOET docent: Fase 1 Fase 1: vaak apart onderzocht Opvallend thema “learning progressions” Kennis over leerlijn vertalen naar concrete leerdoelen Communicatie over leerdoelen op meerdere manieren, op meerdere momenten Actieve werkvormen met studenten voor ontdekken leerdoelen en succescriteria Criteria voor participatie / zelf-regulatie / autonomie Randvoorwaarden scheppen, maar voldoende individuele invulling

Wat DOET docent: Fase 2 Fase 2: vaak, uitgebreid, “Instrumentje gebruiken” Ontlokken doelgericht, passend bij leerdoelen. Veel variatie aan methodieken inzetten Op passende momenten in lessen(serie) Nadruk op informeel (noticing, questioning) én Doorvragen, gericht op diep begrip Klas/groepsdiscussies om zicht te krijgen op (on)begrip en (mis)concepties Zet studenten zelf in actie om hun begrip te expliteren  Past IN de klas

Wat DOET docent: Fase 3 Fase 3: vaak, gedetailleerd Tijd nemen om studentreacties kritisch te bekijken Analyseren op kernaspecten en leerdoelen (niet vorm) => veel vakkennis nodig! Klasniveau: misconcepties, sterkes / zwaktes Niet te snel oordelen, aanvullend bewijs verzamelen Studenten analyseren en vergelijken zelf-onderling Ondersteuning van technologie

Wat DOET docent: Fase 4 Fase 4: weinig beschreven Gekoppeld aan de leerdoelen Mogelijkheid tot verbetering Opvallend punt: bieden van structuur aan peer/zelf-assessments

Wat DOET docent: Fase 5 Fase 5: weinig expliciete aandacht. “komt vanzelf”? Benoemd als problematisch, weinig handelingsrepertoire Veel herhalen (reteach) en vertragen (pacing) Doelgerichte aanpassingen n.a.v. analyses => differentiëren gebeurde maar weinig Durven af te wijken van methoden / curriculum Hardnekkig bij professionaliseren

Wat doet de effectieve docent? Posters, kaartspel en eindrapport.

Wat moet docent kennen en kunnen? Met stip op 1: vakkennis kunnen inzetten tbv FT en zicht hebben op learning progressions Vakdidaktische kennis en handelingsrepertoire Variatie aan assessment methoden doelgericht kunnen inzetten in de hele cyclus Bekwaam voelen om af te wijken van voorgestructureerde curriculum en methode (Brookhart et al., 2010) Doorleefd begrip hebben van formatief evalueren Technologie kunnen gebruiken ter ondersteuning van de FT-cyclus

Cyclisch werken en aansluiting (alignment) tussen de verschillende fasen creëren Verwachtingen verhelderen Methodieken die informatie mbt de doelen ontlokken Fase 5: Vervolgacties ondernemen: onderwijs & leren aanpassen Fase 2: Studentreacties ontlokken en verzamelen Keuze voor vervolgstrategie baseren op analyse (fase 3) Feedback geven gekoppeld aan doelen Verbetersuggesties die helpen dichter bij doelen te komen Reacties op doelinformatie analyseren Weet je niet genoeg: gericht aanvullende info ontlokken Fase 4: Communiceren met studenten over resultaten Fase 3: Reacties analyseren en interpreteren

Student-docent relatie Expliciet ter discussie stellen Student actief betrekken in de fasen van de FT-cyclus Geen “testing” maar “helping” vragen Leren goede vragen te stellen Fysieke ruimte gebruiken Feedback formulieren

Effecten op leerlingen Verschillende doelen. FT om..... Kennisontwikkeling te stimuleren op weg naar een summatieve toets? OF Om zelf-regulerend leren / autonomie te stimuleren? De vijf fasen krijgen andere invulling! Bv. Meer student-sturing in alle fasen Leerdoelen op zelf-regulatie, rol student

Wat behoeft nog echt professionalisering? De formatieve toets-cyclus: Analysekader om te kijken naar wat de effectieve docent DOET in de klas De kleine cyclus Vaak gevonden in de overzichtsstudie. De effectieve docent doorloopt deze cyclus vaker, voor individuele student en hele klas, en met meer student-sturing Wat behoeft nog echt professionalisering? Werken in de hele FT-cyclus Steeds zoeken naar alignment tussen de fasen Werken vanuit “learning progressions” Informeel formatief toetsen: Goede vragen stellen Doorvragen en klasdiscussies stimuleren met studenten aan zet Zwakten, sterktes en misconcepties identificeren FASE 5: didactisch handelingsrepertoire ontwikkelen om adequate vervolgacties te kiezen bij geïdentificeerde sterktes, zwakten en misconcepties De docent-student relatie expliciet aan de orde stellen

En dan moeten we natuurlijk fase 5 niet vergeten........ Wat ga je morgen op jouw school doen om net een beetje meer formatief toetsen in je klas te doen/ FT te stimuleren? Zet je inspiratie van deze sessie om in een concrete actie Schrijf voor jezelf een concrete actie op die je morgen in de klas / je school gaat doen.............

Judith.gulikers@wur.nl Liesbeth.baartman@hu.nl