Onderzoek naar zorgbehoeften en tevredenheid van druggebruikers over de bestaande hulpverlening

Vraaggerichte zorg op maat Tevredenheidsonderzoek: wat vinden de cliënten van de verkregen hulp en hoe waarderen zij die. b.v. hoe verliep het eerste contact met HV Behoeftenonderzoek: wat is de hulpvraag of zorgbehoefte van cliënt. b.v. met welke soort hulpvraag kwam u in de voorziening terecht

ONDERZOEKSOPZET FOCUSGROEPEN: belangengroepen in Antwerpen (BAD), Brussel (DEBED) en Gent (DOG). ambulante centra zoals dagcentrum de Sleutel Brugge en Free Clinic Antwerpen. ambulante en residentiële centra geselecteerd door twee thesisstudenten Bad= belangengroep antwerpse druggebruikers Debed= de bond voor een emancipatorisch drugbeleid Dog= druggebruikers overleg gent

DATA- ANALYSE/ JAARWERK Beginsituatie: 6 studenten krijgen elk 5 uitgetypte versies van focusgroepen en de hiërarchische coderingsstructuur (boomstructuur) die aangemaakt werd door assistenten van de vakgroep. Totaal = 15 focusgroepen Externe betrouwbaarheid doordat elke tekst door twee studenten afzonderlijk wordt gecodeerd. Externe betrouwbaarheid = geeft aan dat van elkaar onafhankelijke onderzoekers tot eenzelfde resultaat komen.

FASEN IN HET ONDERZOEK FASE 1: uitspraken respondenten worden (individueel) door student gecodeerd a.d.h.v. trefwoorden uit coderingsstructuur. FASE 2: controlefase: twee studenten zetten codefrequenties in codeblad Excel. Overleg om betrouwbaarheids-score van minimum 80% te bekomen. Betrouwbaarheid ligt tussen –0,11111 en +0,1111111

FASEN IN HET ONDERZOEK FASE 3: Excelbladen samenbrengen om de codes te bespreken en inhoudelijke conclusies te destilleren. Opmerking: een moeizaam en traag proces

ONDERZOEKSRESULTATEN BEHOEFTEN TEVREDENHEID MESO-niveau MACRO-niveau => behoeften  tevredenheid

behoeftenonderzoek betere samenwerking en communicatie tussen verschillende hulpverlenende instanties. Cliënten moeten nu vaak hun verhaal telkens opnieuw doen wegens gebrekkige overdracht van informatie. aanpak van problemen naast drugverslaving. Niet enkel focussen op drugprobleem, maar ook op financiële, relationele,… problemen.

behoeftenonderzoek integrale hulpverlening en continue beschikbaarheid van hulp. betrokkenheid van familie wordt zeer vaak hoog ingeschat; ook familie dient informatie te krijgen over behandeling druggebruiker. tekort aan informatie over hulpverlenings-netwerk. Velen weten niet waar ze met hun probleem terechtkunnen.

Behoeftenonderzoek Sterke behoefte aan ex-gebruikers als hulpverleners bij cliënten Nazorg is zeer gewenst bij veel drug-verslaafden; Dikwijls ontbreken van nazorg wordt zeer vaak beschouwd als een hiaat binnen de hulpverlening. Eerste hulpvraag bijna steeds afkicken. Velen ervaren eerste contact met HV als negatief.

Behoeftenonderzoek De media wordt een belangrijke rol toegeschreven i.v.m. preventie, voorlichting en verstrekken van informatie over de gevaren en gerelateerde gezondheidsproblemen van druggebruik.

Tevredenheidsonderzoek: mesoniveau begeleiding van groepsgesprekken: veel negatieve opmerkingen. Begeleiders weten te weinig van drugs e.d. af, komen te weinig tussen, hebben te weinig oog voor hen die amper iets zeggen, enz… Positieve zaken groepsgesprekken: delen van ervaringen met anderen, kunnen uiten van gevoelens, … begeleiding van individuele gesprekken: idem (vrij negatief). Tekort aan kennis, advies, informatie en feedback.

Tevredenheidsonderzoek: mesoniveau Tevredenheid gevangeniswezen: er wordt niet gewerkt aan drugsproblemen, ontvangen geen medicatie om af te kicken en het is zeer gemakkelijk om drugs binnen te smokkelen. Verstrekking van informatie al evenmin positief bevonden: duidelijk tekort aan informatie, en aangeboden informatie zou dikwijls verkeerde informatie zijn. Voorbeeld tongdraaien

Tevredenheidsonderzoek: mesoniveau begeleiding/gebruik van medicatie: onvoldoende controle op gebruik van medicatie en men dient te vaak medicatie toe zonder bijkomende begeleiding. pluspunten methadon: niet meer ziek zijn en uitblijven van criminaliteit. Minpunten: methadon is slechts vervangmiddel en werkt zéér verslavend. Neveneffecten zijn ‘niet meer kunnen redeneren’ en ‘onderdrukking van gevoelens’.

Tevredenheidsonderzoek: mesoniveau Outreaching:sommige drugverslaafden die er nog nooit van gehoord hebben en velen zien er het nut niet van in. Straathoekwerkers hun aanpak: dikwijls niet goed bevonden en komen wel eens als bemoeiziek over. Anderen beweren dat straathoekwerkers niet opdringerig zijn. Velen ervaren outreaching als de eerste stap richting hulpverlening. Spuitenruil wordt in dit daglicht als zeer positief bevonden.

Tevredenheidsonderzoek: mesoniveau Positief aan familiegericht werken: versterking van familiebanden en verbetering van hun relatie. HV helpt hen om een gesprek voor te bereiden, om het op gang te brengen en/of om familiebanden te herstellen. Regels in voorzieningen: vaak te strikt en te streng en soms vernederend. Positief aan regels: een goede voorbereiding voor leven in mtsch of ‘voor eigen bestwil’.

Tevredenheidsonderzoek: mesoniveau spoed- en crisisopvang negatief: te weinig centra, te lange wachttijden, te weinig personeel, te weinig gesprekken. ‘Men spuit je plat en dient medicatie toe’ of ‘ze is te medisch gericht’. Men wordt vaak afgewezen of doorgestuurd. Positief bevonden zijn de lichamelijke afkick in spoed- en crisisopvang en het feit dat ‘je tijd krijgt om over jezelf na te denken’.  

Tevredenheidsonderzoek: macroniveau Wat men negatief vindt aan apothekers: de service die ze aanbieden, te weinig privacy en spuiten kosten te veel geld. Dokters worden al evenmin goed geëvalueerd: ze schrijven volgens velen te veel en te rap medicatie of methadon voor, en er is een tekort aan overleg tussen huisarts en patiënt.

Tevredenheidsonderzoek: macroniveau Positief aan ambulante hulpverlening vindt men het zelf bepalen van ‘komen en gaan’ en dat men in zijn eigen streek kan vertoeven. Als minpunten krijgen we: te weinig controle (b.v. Urineonderzoek), begeleiding die te weinig kennis van zaken heeft en die te vaak wisselt, en tenslotte het gegeven dat men enkel op afspraak of aan de te houden opening- en sluitingsuren kan komen.

Tevredenheidsonderzoek: macroniveau Ex-gebruikers als hulpverleners vinden veel mensen een uitstekend idee: Zij weten wat men als drugsverslaafde doormaakt, hebben meer feeling, deze HVs en verslaafden verstaan elkaar sneller en beter (i.t.t. HVs die nooit drugs mis- of gebruikt hebben), het sneller adviezen en commentaren aannemen dan van een andere hulpverlener,... Sommige ex-gebruikers zouden echter te hard reageren en te veel vanuit een eigen negatieve ervaring spreken.

Tevredenheidsonderzoek: macroniveau Therapeutische Gemeenschappen , Positief: sterke betrokkenheid familie, aan-leren van wilskracht, discipline en volharding. Negatief: te strenge en te veel regels, te duur, te beschermend, te kunstmatige situatie, te zware verantwoordelijkheden, te veel structuur, tekort aan nazorg en te veel negatieve beïnvloeding door anderen (depressieve symptomen e.d.).

Tevredenheidsonderzoek: macroniveau Negatieve attitudes van HVs: zouden zich vaak afstandelijk gedragen, geen oog hebben voor het individu (‘je wordt niet bekeken als mens maar als marsmannetje’), te sterk denken in termen van wij-jij, en te vaak uitgaan van vooroordelen. Wél als positief bevonden: de betrokkenheid die ze betonen en de goede intenties waarmee ze in het werkveld (zouden) staan.

Tevredenheidsonderzoek: macroniveau HV zijn niet duidelijk gedurende het begeleidingsproces. Er wordt onvoldoende informatie gegeven over de behandeling. Begeleiders tonen te weinig begrip voor de situatie van de druggebruikers en vaak zijn ze onpersoonlijk. Anderzijds geven sommigen aan dat begeleiders ook bezorgd zijn.