Wat heb ik aan mijn hoofd?

Keelpijn (1) Synoniemen: Keelontsteking, Faryngitis, Amandelontsteking Symptomen achter in uw keel meestal flink rood, soms wittige plekken of dik slijm te zien. Oorzaak: verhoudheidsvirus, soms Pfeiffervirus. roken, veel keelschrapen, veel schreeuwen en droge lucht inademen. Iedereen heeft weleens keelpijn. Het varieert van alleen maar een vervelend gevoel, tot heftige pijn met moeilijk kunnen slikken of praten. Vaak gaat keelpijn samen met verkoudheid. Meestal komt keelpijn door een verkoudheidsvirus. Keelpijn door een bacterie komt minder vaak voor. Van de 100 mensen die met keelpijn bij de huisarts komen hebben er ongeveer 2 keelpijn door het Pfeiffervirus. Nog minder vaak komt keelpijn door een soa. Verder kan keelpijn ontstaan door andere oorzaken, zoals roken, veel keelschrapen, veel schreeuwen en droge lucht inademen. Het komt ook voor dat een vergrote schildklier keelpijn geeft.

Keelpijn (2) Keelpijn is vervelend, maar kan zelden kwaad. Het gaat meestal binnen 10 dagen vanzelf over. Als u uw keel voortdurend belast door roken, zingen, schreeuwen of veel praten, kan keelpijn wel eens langer duren. Therapie Regelmatig drinken, op iets zuigen, rust (stem) Regelmatig iets drinken, zoals koud water, kan de pijn verzachten. Ook kunt u proberen of op iets zuigen, zoals een dropje of zuurtje, de pijn verzacht. De keelontsteking gaat er trouwens niet eerder van over. Speciale zuigtabletten zijn niet nodig. De meeste zuigtabletten helpen wel tegen de klachten, maar het is onbekend of ze beter helpen dan op iets anders zuigen, zoals een dropje. Ze zijn wel duurder. In sommige zuigtabletten zitten NSAID's (zoals flurbiprofen). Dit zijn pijnstillers die u niet zomaar onbeperkt kunt slikken. Ze hebben ook bijwerkingen. Daarom raden we gebruik van zuigtabletten met NSAID's af. Kijk op de verpakking om te controleren wat er in een zuigtablet zit. Gun uzelf rust als u voelt dat u dat nodig heeft. Zeker als u koorts heeft en u zich niet lekker voelt. Geef uw stem rust, dus praat zo weinig mogelijk. Als u wel praat, praat dan gewoon en ga niet fluisteren.

Keelpijn (peritonsillair abces) Ernstige slikklachten of problemen met het openen van de mond (peritonsillair abces); patiënt de mond moeilijk ver kan openen, slikken soms onmogelijk is, en het speeksel de patiënt uit de mond loopt. Therapie abces moet worden geïncideerd en ontlast Antibiotica (breed spectrum) tonsillectomie (soms) abces moet worden geïncideerd en ontlast

Ziekte van Pfeiffer Mononucleosis infectiosa, Pfeiffer, Klierkoorts Oorzaak: Virus (het epstein-barr virus). virus zit in het speeksel. Symptomen keelpijn, koorts en dikke, gevoelige halsklieren. Verloop Pfeiffer gaat vanzelf over, meestal binnen een paar weken. Behandeling Bij erge keelpijn kun je paracetamol nemen. Je kunt het beste zo veel mogelijk doorgaan met je dagelijkse activiteiten (school, werk, sport).  Extra rusten of slapen helpt niet.

Keelpijn (roodvonk = kinderziekte) Oorzaak bacterie (streptokok). Deze bacterie kan ook alleen keelpijn of wondroos veroorzaken. Verschijnselen koorts, keelpijn en en een rode, ruwe huiduitslag. Behandeling slokje koud water. paracetamol De verschijnselen gaan vanzelf over, meestal binnen 7 tot 10 dagen.

Laryngitis (1) Laryngitis : ontsteking strottenhoofd en de stembanden. Oorzaak infectie virus (verkoudheid) of bacterie allergie, roken, overbelasting stembanden symptoom heesheid stemverlies. laryngitis = ontsteking stembanden en strottenhoofd

Laryngitis (2) Laryngitis duurt ongeveer 7 tot 10 dagen, met of zonder behandeling. Laryngitis bij kinderen of chronische laryngitis bij volwassenen kan een symptoom van andere ziekten zijn. Daarom moet laryngitis altijd door een arts worden onderzocht.

Heesheid (1) = dysfonie/ afonie Symptomen: Oorzaken: Toegenomen ruis in het stemgeluid Oorzaken: COPD, laryngitis,reflux, algehele malaise, veroudering, gewichtverlies, hormonaal, neurologische aandoening, knobbeltjes, cystes, poliep, Hoe ontstaat heesheid? •Afwijkingen in de vorm van de stembanden of in de omgeving van de stembanden kunnen heesheid geven. De meest voorkomende oorzaak is de bovenste luchtweginfectie. Hierbij ontstaat er zwelling van de stembanden. Klachten kunnen ook ontstaan door het inademen van bepaalde stoffen (tabaksrook, inhalatiemedicijnen (gebruikt bij astma en bronchitis)). Verder kunnen lokale goedaardige zwellinkjes van de stembanden (poliepen, kysten en knobbeltjes) ook heesheid geven. Een zeldzame oorzaak is strottehoofdkanker, dit komt vooral op oudere leeftijd voor. •Stress kan een verhoogde spanning van de strottehoofdspieren en daardoor heesheid geven. •Een overmatig en geforceerd stemgebruik kan aanleiding geven tot heesheid, de omgeving van de stembanden raakt gezwollen en geïrriteerd. •Een gestoorde zenuwfunctie kan stembandverlamming en dus heesheid veroorzaken. Bij deze vorm van heesheid is er vaak maar één stemband verlamd (we hebben er twee). De meest bekende oorzaak van een stembandverlamming is het operatief verwijderen van een te grote schildklier, waarbij de stembandzenuw beschadigd wordt. Andere oorzaken kunnen zijn: virusinfectie, doorbloedingsstoornis, beschadigingen door ongeval of gezwel en zenuw- of spierziekten. •Een variatie in de bouw van het strottehoofd kan heesheid geven. In dat geval bestaat de heesheid al langer en “hoort” bij die persoon. •Overige oorzaken van heesheid kunnen zijn: veroudering, hormonaal (zoals bij een te hard of te zacht werkende schildklier), gebruik van bepaalde medicijnen (zoals hormonen of middelen tegen allergie), beschadiging na intubatie op de operatiekamer en het naar binnen krijgen van een vreemd voorwerp (zoals een stukje speelgoed). Is het ernstig en wat kunt u verwachten? In de meeste gevallen wordt heesheid veroorzaakt door een virale bovenste luchtweginfectie, zeker als er ook klachten zijn van verkoudheid, keelpijn of griepgevoel. Een dergelijke infectie is niet ernstig en duurt meestal tussen de vier en veertien dagen; er is een volledig herstel van de stem. Wanneer de heesheidsklachten twee à drie weken bestaan is het raadzaam om naar de huisarts te gaan. Wanneer naar de huisarts? Indien u twee à drie weken hees bent dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze zal u een aantal vragen stellen en met een lampje (en soms ook met een spiegeltje) in uw keel kijken om tot inzicht te komen over aard en ernst van de achterliggende aandoening. De huisarts zal in de meeste gevallen advies geven en in sommige gevallen overgaan tot verwijzing naar een logopedist of een KNO-arts. Kinderen met heesheid die stress hebben en/of overmatig hun stem gebruiken hebben soms baat bij logopedie. De huisarts zal verwijzen naar de KNO-arts als hij het vermoeden heeft dat er op of rond de stembanden een aandoening zit die niet vanzelf of met behulp van adviezen of medicatie overgaat. Wat kunt u er zelf aan doen? De volgende maatregelen kunt u nemen: •Stemrust, dat wil zeggen niet te veel spreken en zeker niet schreeuwen, roepen, gillen en langdurig en hard fluisteren •Niet roken •Stomen, bijvoorbeeld met kamille-thee of gewoon met heet water

Heesheid (2) Onderzoek: Complicaties: Behandeling: laryngitis Spiegel, endoscoop, biopsie Complicaties: Afhankelijk van oorzaak Bv. verkeerd stemgebruik: poliep Behandeling: Indien > 4 weken aanhoudt: KNO arts/logopedist Bij Reflux: maagzuurremmers Hoe ontstaat heesheid? Afwijkingen in de vorm van de stembanden of in de omgeving van de stembanden kunnen heesheid geven. De meest voorkomende oorzaak is de bovenste luchtweginfectie. Hierbij ontstaat er zwelling van de stembanden. Klachten kunnen ook ontstaan door het inademen van bepaalde stoffen (tabaksrook, inhalatiemedicijnen (gebruikt bij astma en bronchitis)). Verder kunnen lokale goedaardige zwellinkjes van de stembanden (poliepen, kysten en knobbeltjes) ook heesheid geven. Een zeldzame oorzaak is strottehoofdkanker, dit komt vooral op oudere leeftijd voor. Stress kan een verhoogde spanning van de strottehoofdspieren en daardoor heesheid geven. Een overmatig en geforceerd stemgebruik kan aanleiding geven tot heesheid, de omgeving van de stembanden raakt gezwollen en geïrriteerd. Een gestoorde zenuwfunctie kan stembandverlamming en dus heesheid veroorzaken. Bij deze vorm van heesheid is er vaak maar één stemband verlamd (we hebben er twee). De meest bekende oorzaak van een stembandverlamming is het operatief verwijderen van een te grote schildklier, waarbij de stembandzenuw beschadigd wordt. Andere oorzaken kunnen zijn: virusinfectie, doorbloedingsstoornis, beschadigingen door ongeval of gezwel en zenuw- of spierziekten. Een variatie in de bouw van het strottehoofd kan heesheid geven. In dat geval bestaat de heesheid al langer en “hoort” bij die persoon. Overige oorzaken van heesheid kunnen zijn: veroudering, hormonaal (zoals bij een te hard of te zacht werkende schildklier), gebruik van bepaalde medicijnen (zoals hormonen of middelen tegen allergie), beschadiging na intubatie op de operatiekamer en het naar binnen krijgen van een vreemd voorwerp (zoals een stukje speelgoed). Is het ernstig en wat kunt u verwachten? In de meeste gevallen wordt heesheid veroorzaakt door een virale bovenste luchtweginfectie, zeker als er ook klachten zijn van verkoudheid, keelpijn of griepgevoel. Een dergelijke infectie is niet ernstig en duurt meestal tussen de vier en veertien dagen; er is een volledig herstel van de stem. Wanneer de heesheidsklachten twee à drie weken bestaan is het raadzaam om naar de huisarts te gaan. Wanneer naar de huisarts? Indien u twee à drie weken hees bent dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze zal u een aantal vragen stellen en met een lampje (en soms ook met een spiegeltje) in uw keel kijken om tot inzicht te komen over aard en ernst van de achterliggende aandoening. De huisarts zal in de meeste gevallen advies geven en in sommige gevallen overgaan tot verwijzing naar een logopedist of een KNO-arts. Kinderen met heesheid die stress hebben en/of overmatig hun stem gebruiken hebben soms baat bij logopedie. De huisarts zal verwijzen naar de KNO-arts als hij het vermoeden heeft dat er op of rond de stembanden een aandoening zit die niet vanzelf of met behulp van adviezen of medicatie overgaat. Wat kunt u er zelf aan doen? De volgende maatregelen kunt u nemen: Stemrust, dat wil zeggen niet te veel spreken en zeker niet schreeuwen, roepen, gillen en langdurig en hard fluisteren Niet roken Stomen, bijvoorbeeld met kamille-thee of gewoon met heet water

(neus)verkoudheid Oorzaken: Complicaties: Onderzoek: Verspreid door vochtdruppeltjes in de lucht Rhinovirus (griepvirus), coronavirus Complicaties: Sinusitis (bijholte bij volwassenen), bronchitis (bronchiën), faryngitis, tonsillitis, otitis media (middenoor bij kinderen) Onderzoek: anamnese

(neus)verkoudheid (3) Behandeling: Advies fysiologische zoutoplossing of xylometazoline Hoestdrank/ zuigtabletjes Chronisch: doorverwijzing KNO

Bijholteontsteking (1) = (Rhino)sinusitis

Bijholteontsteking (2) Symptomen: Verkoudheidsklachten + pijn  vnl. bij kauwen en vooroverbuigen Gezwollen wang(en) Koorts Oorzaken: Meestal virus  slijmvliesontsteking: zwelling Onderzoek: Anamnese, inspectie (X-ray of endoscopie)

Bijholteontsteking (3) Complicaties: ontsteking doorgaat in het aangrenzende bot (osteomyelitis) of het hersenvlies (meningitis). Daardoor kunnen abcessen (met pus gevulde holten) ontstaan die pijn en ongemak veroorzaken. Behandeling: Stomen, neusdruppels, (AB) doxycycline/ amoxicilline 7 coricosteroïdneusspray (bij hoogrisico groepen)

Chronisch verkouden? Anamnese: Te maken met bepaalde stoffen jaargetij gebonden Huisdieren Familie anamnese allergietest

Vergrote neusamandel (adenoïd) Symptomen Voortdurende (of een steeds terugkerende) verkoudheid (snotneus) Koorts Slecht slapen Snurken Veel door de mond ademen (wanneer dit lang aanhoudt kan er schade aan de tanden ontstaan) Herhaalde oorontstekingen (middenoorontsteking) Slechte adem Wanneer de neusamandel zeer groot is kan die de ademhaling vermoeilijken waardoor een kind ’s nachts heel onrustig is en onregelmatig snurkt Behandeling adenotomie. De neusamandel[4] of tonsilla pharyngica[5] is een van de vier amandelklieren en bevindt zich aan de achterwand van de bovenzijde van de neus-keelholte, het gedeelte net achter de neusholte (de nasofarynx). De neusamandel speelt, evenals de keelamandelen (tonsillen), een rol in het immuunsysteem, met name bij jonge kinderen. Vanaf een leeftijd van ongeveer acht jaar neemt de grootte van de neusamandel af. Vanwege de ligging is de neusamandel een van de eerste delen van het lymfevatenstelsel die in aanraking komen met infecterende bacteriën. Als er meer bacteriën binnenkomen dan de neus- en keelamandelen aankunnen, kunnen de amandelen ontstoken raken. Ze zijn dan rood en opgezwollen en kunnen ziekteverschijnselen veroorzaken. Afhankelijk van de aard, de ernst en de frequentie van de klachten kan dan overgegaan worden tot het chirurgisch verwijderen van het verdikte gedeelte van de neusamandel (adenotomie) en/of de keelamandelen (tonsillectomie). Symptomen vergrote neusamandel Voortdurende (of een steeds terugkerende) verkoudheid (snotneus) Koorts Slecht slapen Snurken Veel door de mond ademen (wanneer dit lang aanhoudt kan er schade aan de tanden ontstaan) Herhaalde oorontstekingen (middenoorontsteking) Is de keelamandel steeds in meer of mindere mate ontstoken dan kunnen ook de volgende klachten optreden: Moeheid Hangerigheid Slechter eten Slechte adem Opgezette lymfklieren in de hals Wanneer de neusamandel zeer groot is kan die de ademhaling vermoeilijken waardoor een kind ’s nachts heel onrustig is en onregelmatig snurkt. Eruit of niet? Vroeger besloot de arts vrij snel om de keel- en neusamandelen van een kind te verwijderen. Nu zijn de artsen wat terughoudender omdat de amandelen wel degelijk een belangrijke functie hebben in het afweersysteem. Of de KNO-arts besluit tot een operatie hangt af van de ernst van de klachten (hoe ziek voelt het kind zich?) en van de frequentie van de klachten (heeft een kind wel 3 of 4 keer per jaar een kuur nodig om de klachten te bestrijden of verdwijnt de verkoudheid na een weekje zonder dat er medicijnen voorgeschreven hoeven te worden?). Hoe jonger een kind is hoe minder snel de arts zal besluiten tot een operatie, een minimumleeftijd is er echter niet. De operatie Wanneer alleen aan de neusamandel wordt geopereerd, spreekt men van een adenotomie. Bij de neusamandel is een volledige verwijdering niet mogelijk, alleen het middelste, meest verdikte gedeelte wordt weggenomen (gepeld). Dit gebeurt via de mond. De operatie duurt ongeveer vijftien minuten en het kind zal daarbij onder volledige narcose worden gebracht. Voor de operatie moet uw kind nuchter zijn. Wanneer de operatie vroeg in de ochtend plaats vindt mag het kind over het algemeen dezelfde dag nog naar huis. Na de operatie kan het kind wat pijn in de keel hebben. Vaak heeft het nog wat oud bloed in de neus en in de mond. Veel drinken, meteen nadat de narcose is uitgewerkt, is erg belangrijk.Voor kinderen die alleen aan de neusamandelen zijn geholpen, gelden verder geen speciale voorschriften. Natuurlijk is het wel verstandig om uw kind de eerste dag licht verteerbaar eten te geven in verband met de nawerking van de narcose. Uw kind voorbereiden op de operatie Wanneer uw kind oud genoeg is om het te begrijpen, is het verstandig om hem of haar eerlijk te vertellen wat er gaat gebeuren en hem/haar op een aantal dingen voor te bereiden. Vertel: Dat hij/zij onder narcose gebracht zal worden en wat dat betekent Dat de ingreep plaatsvindt in de operatiekamer en hoe die eruit ziet Dat in de operatiekamer de mensen speciale kleding, mutsen en monddoekjes dragen Dat hij/zij zich na de ingreep misselijk kan voelen en een beetje bloed uit zíjn/haar mond en neus komt Dat hij/zij na de ingreep pijn in de keel heeft maar dat die pijn minderwordt als hij/zij goed drinkt

Pseudo-kroep Kroep (laryngotracheobronchitis), ook wel tracheale bronchitis genoemd Pseudokroep of valse kroep is een veelvoorkomende luchtweg- aandoening bij kinderen (6 mnd. - 6 jaar), die meestal volgt op een normale verkoudheid. Is een acute ontsteking en vernauwing van de luchtwegen vlakbij de stembanden (strottenhoofd) Symptomen blafhoest, stridor en heesheid ontstaat. Ontstaat vooral s’nachts. Therapie Kind proberen rustig te laten blijven en stomen onder de douche Pseudokroep Pseudokroep of valse kroep is een veelvoorkomende luchtwegaandoening bij jonge kinderen, die meestal volgt op een normale verkoudheid. Pseudokroep kenmerkt zich door een acute ontsteking en vernauwing van de luchtwegen waarbij vooral het strottenhoofd betrokken is. De eerst symptomen van pseudokroep zijn: •Blafhoest; •Heesheid; •Luidruchtige en moeizame ademhaling. Kinderen met pseudokroep ervaren een opgezwollen strottenhoofd wat leidt tot een belemmering van de luchtpassage. Daardoor kan ademen heel moeilijk gaan en kan het kind in paniek raken. Het is op zo’n moment extra belangrijk om zelf rustig te blijven. Lees meer over pseudokroep of valse kroep op de aandoeningenpagina pseudokroep. Difterie (kroep) Difterie, of de zeer oude benaming kroep, is een bacteriële infectie aan de luchtwegen en vergelijkbaar met een ernstige keelontsteking. Difterie wordt veroorzaak door de Corynebacterium diphtheriae en moet dus niet verward worden met valse kroep of pseudokroep. Kroep of difterie bij kinderen is in Nederland een zeldzaamheid door het DKTP-vaccin dat beschermt tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio. Lees meer over difterie op de aandoeningenpagina difterie (kroep). •Warme, vochtige lucht kan de hoestprikkel wat verminderen. Ga samen met uw kind 10 tot 20 minuten naast de hete stromende douche zitten met de deur van de badkamer dicht.

Ontstoken strotklepje (Epiglottitis) Een acute ontsteking van het strotklepje, epiglottitis, begint vrij plotseling, met hoge koorts, gevolgd door pijn bij het slikken en praten. Omdat het slikken pijnlijk is kwijlen kinderen voortdurend. Meteen treedt ademnood op, met een beperkte hoorbare inademing. Oorzaak: bacterie Behandeling: intubatie Bron: mijn kinderarts Ziektebeeld Zeer ernstig ziektebeeld bij kinderen. Kwam voor vaccinatie tegen de Haemofilus influenzae type B HIB bacterie regelmatig voor. Tegenwoordig wordt het door de vaccinatie ertegen vrijwel niet meer gezien. Incidentele gevallen komen nu nog voor bij niet gevaccineerde kinderen of bij zeldzame situaties waarbij er een andere bacterie de verwekker is. Oudere (kinder)artsen, die hebben gewerkt voordat er werd gevaccineerd tegen de bacterie, kunnen zich het echter maar al te goed herinneren. Een acute ontsteking van het strotklepje, epiglottitis, begint vrij plotseling, met hoge koorts, gevolgd door pijn bij het slikken en praten. Omdat het slikken pijnlijk is kwijlen kinderen voortdurend. Meteen treedt ademnood op, met een beperkte hoorbare inademing. Het is een ander soort geluid dan bij pseudokroep. Hierbij is er een gierende stridoreuze inademing. Bij epiglottitis is de gehele ademhaling nog maar beperkt mogelijk. Bij deze toestand zijn kinderen rustig, en kiezen ze ook de houding waarbij de benauwdheid het minste last geeft. Oorzaken De oorzaak van epiglottitis is de bacterie Haemophilus influenzae type B. Het gebied rond het strotklepje in het strottenhoofd zwelt sterk op en sluit daarmee het bovenste deel van de luchtpijp af. Onderzoeken Bij verdenking op een epiglottitis mag nooit in de keel worden gekeken. Door de ernstige ademnood die al bestaat, kan de prikkeling van het kijken, of het gebruik van een tongspatel een acute ademstilstand geven. Onderzoek dient op een operatiekamer of kinder intensive care plaats te vinden. Er moeten voldoende specialisten aanwezig zijn om direct alle noodzakelijke ingrepen te verrichten om de bedreigde ademweg vrij te krijgen. Behandeling Bijna altijd worden kinderen met deze infectie opgenomen voor intubatie. Hierbij is er beademing door een slang (tube) in de luchtpijp. Vanwege de sterk gezwollen toegang tot de luchtpijp is dit technisch vaak zeer moeilijk. Daarnaast worden antibiotica via een infuus gegeven. Veelgestelde vragen Is vaccinatie tegen HIB infecties alleen voor deze infectie? Nee, de bacterie is ook verantwoordelijk voor hersenvliesontsteking, of meningitis. Ook kan het longontsteking veroorzaken. Dat deze ernstige infectie in het strottenhoofdgebied is verdwenen dankzij vaccinatie is van enorme waarde. Meer weten Niet alleen bij een epiglottitis of ontstoken strotklepje, maar ook bij een pseudokroepaanval kunnen kinderen heel erg benauwd worden. Ook daarbij kan de ademweg erg nauw worden en geldt net als bij de epiglottitis dat het kind het beste zelf zijn houding kan kiezen. Dat kan zijn rechtop zittend of liggend. Bij benauwde kinderen is het verstandig die postie niet te veranderen

Opdracht 1. Maak weer en tabel met alle ziektebeelden Aandoening Symptomen Mogelijke oorzaken Onderzoek Complicatie Behandeling Advies

Opdracht 2. Geef aan welke aandoeningen volgens jou ernstig of minder ernstig zijn 3. Beantwoord de telefoonvragen 4. Neem de medische termen behorende bij bovenstaande aandoeningen op in een lijst met Nederlandse vertaling en leer deze