DE PERCEPTIE VAN OUDERE WERKNEMERS OVER OUDER WORDEN OP HET WERK Interuniversitaire opleiding Master in de Arbeidsgeneeskunde DE PERCEPTIE VAN OUDERE WERKNEMERS OVER OUDER WORDEN OP HET WERK MASTERPROEF dr. Elisah De Cnijf Promotor : prof. dr. L. Braeckman Co-promotoren : dr. R. Hambach - dr. P. Farr - prof. dr. H. Bastiaens

INLEIDING (EU) “Europa 2020” groeistrategie BEVORDEREN ACTIEF OUDER WORDEN OP WERK LEEFTIJDSBEWUST BELEID BEVORDEREN WERKBAARHEID “in dagelijkse management rekening leeftijdsgebonden factoren zodat iedereen in staat voelt doelen zichzelf en onderneming te verwezenlijken” (Ilmarinen, 2013)

LITERATUURSTUDIE Concept ‘werkbaarheid’ (Ilmarinen) mogelijkheid werk (nog) uit te voeren en aan te kunnen werkeisen individuele kenmerken Concept ‘sociaal kapitaal’ organisatie mogelijkheid werkgever en werknemers voor gemeenschappelijk doel te werken (Hasle et al., 2007) samenwerking rechtvaardigheid vertrouwen

DOELSTELLING MASTERPROEF Inzicht perceptie OW over ouder worden op werk kwalitatieve onderzoeksdesign Onderzoeksetting grote onderneming binnen tertiaire sector Onderzoeksvragen hoe ervaren OW in dit bedrijf ouder worden op werk ? welke factoren bepalend (geweest) in loopbaan ? wat nodig in staat werk tot pensioen uitvoeren ?

METHODOLOGIE MASTERPROEF Onderzoeksdesign beleving deelnemer/interpretatie door onderzoeker centraal Data-verzameling 12 semi- gestructureerde interviews bij doelbewust geselecteerde deelnemers tussen 50 en 60 jaar uitgangspunt : tijdslijn loopbaan werknemer Data-analyse stapsgewijze thematische analyse

RESULTATEN MASTERPROEF Perceptie over OW eerder negatief begrip / discussie leeftijdsaspect Veranderingen functionele capaciteit Jongere generaties mentaliteit / omgang Perceptie ouder worden FYSIEK ↑ gezondheids- problemen belang fysieke fitheid MENTAAL ↑ mentale vermoeidheid compensatiestrategieën ervaring en kennis SOCIAAL meer bewust werkcontext kwaliteit sociale contacten opgebouwd sociaal kader

RESULTATEN MASTERPROEF Evolutie werkcontext Persoonlijke/externe factoren impact loopbaan Inschatting eigen werkbaarheid eerder goed bereid /lukken ? Factoren eigen werkbaarheid bepalen Werkbaarheid OW 2016 2026 PERSOONLIJKE WERKGEBONDEN eigen gezondheid sociale verhoudingen eigen waarden / opvattingen inhoud werk socio-demografische situatie mentale belasting

RESULTATEN MASTERPROEF Verdeelde perceptie huidige situatie bedrijf omgang OW / concrete voorstellen Concrete voorstellen door OW Aanpak werkbaarheid OW verbetering sociale verhoudingen (pensioen)begeleiding inzetten competenties / valorisatie OW aanpassing arbeidsvoorwaarden aangepaste opleiding aanpak mentale werkbelasting

DISCUSSIE MASTERPROEF Visueel diagram algemene concepten DIRECTE OMGEVING VERANDERENDE SOCIO- DEMOGRAFISCHE SITUATIE SUBJECTIEVE PERCEPTIE OVER WERK   BEDRIJF WERKNEMER MAATSCHAPPIJ

DISCUSSIE MASTERPROEF Persoonlijke factoren GEZONDHEID mentaal fysiek FUNCTIONELE CAPACITEIT sociaal LEEFTIJDSGEBONDEN VERANDERINGEN PERSOONLIJKHEID EN WAARDEN INTERESSES, TALENTEN EN COMPETENTIES WERKNEMER

DISCUSSIE MASTERPROEF Werkgebonden factoren interpersoonlijke relaties PSYCHOSOCIALE ASPECTEN WERK voorwaarden inhoud omstandigheden SOCIAAL KAPITAAL BEDRIJF arbeids- organisatie samenwerking rechtvaardigheid vertrouwen BEDRIJF

DISCUSSIE MASTERPROEF Werkgebonden factoren INHOUD SOCIALE VERHOUDINGEN autonoom toepassen competenties / kennis / ervaring / interesses zinvol werk dimensies sociaal kapitaal samenwerking vertrouwen centraal rechtvaardigheid VOORWAARDEN OMSTANDIGHEDEN in toekomst nog voldoen mentale werkvereisten ? in algemeen tevreden OW nog financiële beloning rol afweging pensioen

DISCUSSIE MASTERPROEF Algemene concepten Interactie persoons-werkgebonden factoren / OW en context Evolutie context / factoren tijdens loopbaan Beslissingsproces einde loopbaan (willen én kunnen) Overeenstemming theoretische modellen literatuurstudie Nood verder onderzoek andere werkcontext/leeftijdsgroepen WERK PENSIOEN WERKBAARHEID

PRAKTISCHE AANBEVELINGEN Bedrijfsniveau LEEFTIJDSBEWUST BELEID ORGANISATIENIVEAU Mentaliteits-wijziging Dimensies sociaal kapitaal INDIVIDUEEL NIVEAU Begeleiding tijdens loopbaan Vrijwillige basis voorstellen

PRAKTISCHE AANBEVELINGEN Maatschappelijk niveau PIJLERS CAMPAGNE PREVENTIEVE AANPAK REACTIEVE AANPAK Diversiteitsgevoelige risicobeoordeling Arbeidsrevalidatie en re-integratie Aanpassing werk aan individu Samenwerking verschillende stakeholders

PRAKTISCHE AANBEVELINGEN Maatschappelijk niveau PIJLERS CAMPAGNE PREVENTIEVE AANPAK REACTIEVE AANPAK Diversiteitsgevoelige risicobeoordeling Arbeidsrevalidatie en re-integratie Aanpassing werk aan individu Samenwerking verschillende stakeholders

Arbeidsrevalidatie en Maatschappelijk niveau Aanpassing werk aan individu Arbeidsrevalidatie en re-integratie diversiteit onder werknemers nood inzetten sociaal evolutie context werknemer kapitaal bedrijf individuele opvolging verbetering sociale tijdens loopbaan verhoudingen

PRAKTISCHE AANBEVELINGEN Maatschappelijk niveau PIJLERS CAMPAGNE PREVENTIEVE AANPAK REACTIEVE AANPAK Diversiteitsgevoelige risicobeoordeling Arbeidsrevalidatie en re-integratie Aanpassing werk aan individu Samenwerking verschillende stakeholders

Maatschappelijk niveau Samenwerking / verantwoordelijkheden stakeholders Kader (leeftijdsbewust) beleid Overleg politieke beslissingen Aanpak negatief beeld ouderen Adviserende en ondersteunende rol uitwerking (leeftijdsbewust) beleid (preventief/re-actief) (leeftijdsbewust) beleid plannen/uitvoeren/ meten/bijsturen Investeren gezondheidsgedrag en positieve perceptie werk Openstellen/bijdragen (leeftijdsbewust) beleid WERKNEMER WERKGEVER MAATSCHAPPIJ EN POLITIEK NIVEAU PREVENTIE- DIENSTEN BEDRIJFSARTS

“Age has no reality except in the physical world. The essence of a human being is resistant to the passage of time.” ~ Gabriel García Márquez (Love in the time of cholera) ~   “The great thing about getting older is that you don ‘t lose all the other ages you ‘ve been.” ~ Madeleine L’ Engle ~ “Age is an issue of mind over matter. If you don ‘t mind, it doesn’t matter.” ~ Mark Twain ~