Voedselverlies in Vlaanderen Acties in Vlaanderen Spanningsveld voedselveilheid? Strijd tegen voedselverlies omzetten naar werkbaar economische model? www.voedselverlies.be 3 december‘16

Voedselverlies? “Voedselverlies is elke reductie in het voor menselijke consumptie beschikbare voedsel die in de voedselketen, van oogst tot en met consumptie, plaatsvindt.” Voedingsproducten = eetbaar gedeelte + nevenstromen In Vlaanderen elk jaar ongeveer 2 miljoen ton voedsel + nevenstromen verloren. Voor actuele cijfers: update februari 2017!

Probleem? Grote meerderheid vindt voedselverlies een ernstig probleem: Financieel Een efficiënte voedselketen zorgt voor een kostenbesparing voor landbouw-, voedings- en distributiebedrijven en betekent winst voor de consument. Milieu Voedselproductie vraagt water, land, energie, arbeid en kapitaal. Maar ook de distributie, bereiding en consumptie vergen veel van ons milieu. Bovendien worden onze grondstoffen alsmaar schaarser. Ethisch Het terugdringen van voedselverliezen draagt concreet bij aan de wereldwijde voedselzekerheid, maar helpt ook de mensen dichter bij huis die afhangen van voedselhulp.

Combinatie van oorzaken Sterfte, Ziekte dieren Mislukte oogsten Overaanbod Menselijke fouten Technische problemen Zwaktes in productieproces Stockbeheer portiegrootte Kopen, bewaren, koken,, restjes … Kwaliteitseisen Voedselveiligheid Cosmetische eisen (vorm, kleur,…) Smaak … OPLOSSING? Bewustwording van het probleem en eigen rol Engagement, actiebereidheid en daadkracht in de keten Samenwerking en Kennisdeling Innovatie

Ketensamenwerking in Vlaanderen 2011 – 2013: Aanloop Onderzoek, interdepartementale werkgroep, eerste maatregelen 2014 : Engagementsverklaring Ambitie Ketenpartners en Vlaamse overheid Gemeenschappelijke visie Gedeelde verantwoordelijkheid Preventie en cascade van waardebehoud www.voedselverlies.be

Tegengaan voedselverlies? Maximale preventie van voedselverlies (eetbaar) en valorisatie nevenstromen (niet-eetbaar) Volgens cascade van waardebehoud: Preventie Toepassing voor humane voeding Converteren naar humane voeding Dierenvoeding Grondstoffen voor industrie Verwerken tot meststof door vergisting en/of Compostering Duurzame energie Verbranden

Ketenroadmap voedselverlies 2015: Van engagement naar actie Gemeenschappelijke doelstelling: 2015- 2020: 15% minder voedselverlies Gemeenschappelijk actieplan met trekkers en mede-uitvoerders (bedrijfswereld, onderzoeksinstellingen, overheid, sociale organisaties,…) Governance: Vlaams ketenplatform Interdepartementale werkgroep Werkgroepen (ad hoc/structureel) Jaarlijkse rapportage: VR-VP-online Stakeholdersdialoog

Ketenroadmap Voedselverlies 9 actieprogramma’s – meer dan 60 acties Bedrijven ondersteunen Samenwerking in de keten Bedrijven sensibiliseren, inspireren en engageren Personeel opleiden Consumenten sensibiliseren, inspireren en engageren Nieuwe samenwerkingsmodellen tussen reguliere en sociale economie Schenkingen promoten en faciliteren Onderzoek ter ondersteuning Meten is weten www.voedselverlies.be

Spanningsveld voedselveiligheid? 3 situaties met eigen spanningsvelden: Interne bedrijfsvoering Tussen schakels: gezamenlijke zorg Verlaten oorspronkelijk productiepad Wetgeving respecteren: Binnen huidig kader bewaartermijn verhogen Innovatie verpakkingen, transportprocessen, bewaartechnieken,… Zo ook reeds veel voedselverlies te vermijden! Hoe meer voedselverlies vermijden in beeld komt, hoe meer vragen worden gesteld. Debat met wetgever

Bv: interne processen herbekijken Voedselverliesconsultancy voor voedingsbedrijven voedselaudit in materialenscan Tripple winstcreatie (bv snijresten gerookte ham) Horeca Vlaanderen: nofoodtowaste.be Chef’s Charter Checklist, doeboek (stockbeheer, samenstelling menu,…) Catering Vlaamse overheid Nulmeting en gerichte acties personeelsrestaurants (salad bar, soep, weekritme, zelfbediening …) Overheidsopdrachten catering

Bv: sociale economie www.schenkingsbeurs.be 300 SE bedrijven – 250T (BE) schenkingen dit jaar www.depotmargo.be Verdeling groente- overschotten ism BelOrta 23 ton  2555 p in armoede De Restjesfabriek Nevenstromen uit de landbouw verwerken tot lekkere, gezonde en lang houdbare producten met behulp van sociale economie.

Bv: onderzoeksprojecten Diverse projecten rond hoogwaardige valorisatie reststromen bv dry on water technologie: innovatieve droogtechniek langere bewaartermijn, hoogwaardige valorisatie reststromen  meer afzetmogelijkheden

Bv: inspirerende innovaties Prijs voor studenten: “Specornoos”: een ijshoorntje op basis van broodresten en met de smaak van speculoos. (feviatrophies.be)

Andere onderzoeksprojecten Innovatieve verpakkingen De impact van cosmetische eisen op voedselverliezen fresh-food-logistics (VIL) … voedselverlies.be/publicaties

Acties naar de burger Informatieverspreiding op voedselverlies.be en via intermediaire partners Ondersteunen of voeren van campagnes Onderzoek naar voedselverlies bij huishoudens Voedselveiligheid: interpretatie data, kennis bewaartermijn koelkast, diepvriezer, bewaren groenten en fruit… Interventies voor een duurzaam voedingsbeleid op school Lespraktijk en onbewust leren in de dagelijkse praktijk Voedselveiligheid: bv ook rond kippen

BV: Zorgsector Trefdag Voedselverlies in de zorgsector (dep WVG) Delen van praktijkkennis woonzorgcentra, ziekenhuizen, gehandicaptenvoorzieningen 130 voorzieningen Engagementsverklaring Voorbeeld AZ: Voorheen: 3000 € dagelijks verloren Eenvoudige maatregelen: van >20% naar <10% afval + 10% kostenbesparing in de keuken  Schenkingen?? Verkoop??

Monitoring van voedselverliezen doorheen de keten Grote inspanning 2016 voor alle partners Vaste werkwijze om voedselverliezen te meten afgesproken in lijn met internationale standaarden Vlaanderen koploper in Europa Rapport verwacht in februari 2017 15%? We zijn er nog niet: actieprogramma verder uitrollen en blijven innoveren Op zoek naar reductiepotentieel in de keten Specifieke knelpunten/opportuniteiten verder in kaart brengen Verder actie ondernemen in continu leerproces

Economisch model in de strijd tegen voedselverlies? OPLOSSING? Bewustwording van het probleem en eigen rol Engagement, actiebereidheid en daadkracht in de keten Samenwerking en Kennisdeling Innovatie Naar een nieuw normaal: bestaande praktijken in vraag stellen Voorbeelden van innovatie van producten en diensten bedrijfsintern en tussen schakels in de keten UGent? Durf denken: systeemdenken als competentie

Gilles Bavay Dep LNE gilles.bavay@lne.vlaanderen.be 02/553.80.98 www.voedselverlies.be Gilles Bavay Dep LNE gilles.bavay@lne.vlaanderen.be 02/553.80.98 www.voedselverlies.be 3 december ‘16