Certificering deskundig en zorgvuldig handelen flora en fauna, Wet natuurbescherming Niveau 1 Dag 1

Doel van training Kennisverbreding ten aanzien van de wet Natuurbescherming Persoonsgebonden certificering op gebied van wet Natuurbescherming deskundigheid voor deelnemers Kennis toepassen in dagelijks werk

Wat is voor jou (en je stagebedrijf) de reden om wel/niet mee te doen aan de certificering voor de Wet natuurbescherming?

Uitleg map Naslagwerk Natuurwetgeving (1-4) Soortengids (5) Naslagwerk gedragscode Bestendig beheer Opdrachten

Wat is jullie kennis?

1. Is de Flora- en faunawet alleen van toepassing op beschermde planten- en diersoorten? NEE

2. Mogen volgens de Flora- en faunawet in het broedseizoen bomen worden gesnoeid? JA

3. Moet voor het jaarlijks in augustus maaien van een grasland waar ringslangen leven een ontheffing van de Flora- en faunawet worden aangevraagd? NEE

4. Moet voor het kappen van een oude laanbeplanting waar grote bonte spechten broeden een ontheffing van de Flora- en faunawet worden aangevraagd? JA

5. Is het markeren en beschermen van bewoonde nestlocaties in een beplanting, voorafgaand aan het snoeien een taak van het uitvoerend bedrijf? JA

6. Is het verstrekken van informatie over aanwezige beschermde soorten op een werklocatie een taak van de opdrachtgever ? JA Boomkikker Heikikker Hazelworm Vuursalamander Rietorchis Jeneverbes

Jullie praktijkervaringen ?

Wettelijk kader wat zijn de regels?

Natuurwetgeving Nationale uitwerking Europees kader Wet Natuurbescherming (2017) (F&F wet, Boswet, Natuurbeschermingswet) Gebieden (Natura 2000, nationale en provinciale natuurgebieden) Bossen (bestaande bossen) Soorten (habitat- vogelrichtlijn)

Groene gebieden: Natura 2000 Nationale en Provinciale natuurgebieden VOOR ALLE ANDERE GEBIEDEN: bossen en soorten bescherming

Noem 2 Natura 2000 gebieden in Nederland? Wat is herplant plicht en bij wie vraag je vrijstelling voor deze plicht? Welke bijzondere nationale of provinciale natuurgebieden zijn er in jouw woon/werk omgeving te vinden?

Doelstelling Wet Natuurbescherming Gunstige staat van instandhouding van (Europees) beschermd leefgebied. Het uitgangspunt van de wet is 'nee, tenzij'. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde gebieden in principe verboden zijn. Natura 2000 gebieden (162 stuks) Wetlands (o.b.v. internationale verdragen) Beschermde natuurmonumenten

Natura 2000 gebieden Dwingelderveld Uiterwaarden IJssel

Beschermd natuurmonument Landgoederen Blauwgraslanden

Wetland Naardermeer

Wijzigingen wetgeving nieuwe Wet natuurbescherming (2017) FF wet, natuurbeschermingswet en boswet in één wet Valt onder omgevingswet Eenvoudiger van opzet, internationale verplichtingen tellen Meer evenwicht economie/ecologie Provincie verantwoordelijk voor uitvoering Natura 2000: Europese doelstellingen gelden Uitkleden EHS

Doelstelling Wet natuurbescherming De doelstelling van de wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten- en diersoorten. (niet op individu !) Het uitgangspunt van de wet is 'nee, tenzij'. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten in principe verboden zijn.

Verbodsbepalingen Zorgplicht Niet doden, verwonden en beschadigen Niet beschadigen van nesten, verblijfplaatsen en leefgebieden Niet verstoren van dieren

Wat is mitigatie? Welke doelsoorten (noem 2 dieren en 2 planten) onderscheid de provincie Utrecht? Wat verstaan we onder ‘verblijfplaats’? De nesten van welke vogelsoorten zijn altijd beschermd?

Zorgplicht (=zorgvuldig handelen) Artikel 2 Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving Schade aan flora of fauna: 1 Voorkomen 2 Beperken 3 Ongedaan maken

Soortenbescherming in de praktijk Beschermde soorten

Beschermde soorten Bescherming van: Vrijwel alle inheemse zoogdieren Alle inheemse reptielen Alle inheemse amfibieën Alle inheemse vogels Enkele vissen Enkele insecten Enkele planten

Geef van de onderstaande dia’s steeds aan welk dier of plant wel/niet beschermd is en waarom.

Beschermd?

Beschermd?

Beschermd?

Beschermd?

Beschermd?

Beschermd?

Status van soorten in de Wet natuurbescherming Wettelijk beschermd lijst wet natuurbescherming Habitat richtlijn Bijlage 2, 4 en gebiedsspecifiek Vogelrichtlijn: Bijlage 1 en gebiedsspecifiek Landelijke vrijstelling (schade) Vos, konijn, houtduif, kauw, zwarte kraai, Canadese gans Provinciale vrijstelling (schade) Bejaagbaar (wildsoorten) konijn, haas, wilde eend, houtduif, fazant, patrijs “Vogelvrij” O.a. muskusrat, bruine rat en exoten

Gedragscodes en bestendig beheer Vrijstelling van verboden door aantoonbaar bestendig beheer (vaak in gedragscodes) Werken volgens gedragscode geeft beperking schade en hoeft geen ontheffing aangevraagd te worden

Risico ? Voor overtreding zorgplicht en/of verbodsbepalingen geldt: Strafrechtelijke vervolging van de persoon en betrokken organisaties. De overtreder/organisatie kan een aanvullende straf worden opgelegd: herstel of compensatie van de schade. Aanvullend gelden de volgende risico’s: Stil leggen van werkzaamheden; claims en/of boetes door contractpartners; imagoschade voor betrokken partijen.

Waarom geeft bestendig beheer een ontheffing voor deze werkzaamheden (2 redenen) Onder welke gedragscode werkt jouw stagebedrijf (vraag na!) Wat moet je doen als de werkzaamheden niet in de gedragscode staan en mogelijk schade kunnen veroorzaken? Bij een van de werkzaamheden die je moet uitvoeren moet je conform de gedragscode ‘zorgvuldig handelen’. Wat moet jij van je leidinggevende meekrijgen naar de klus?

Wat is een houtwal? Wat zegt de gedragscode over werkrichting bij werken in een houtwal? Je moet voor het waterschap dunnen in een opgaande beplanting waarin een reigerkolonie zit, wanneer mag je dit doen volgens de gedragscode? Hoe herken je het verschil tussen de ingang van een dassenburcht en een vossenhol? Zijn bomen met holtes en rottingsgaten gevaarlijk en moeten deze geveld worden? Hoe kun je een vluchtroute bieden aan waterdieren tijdens het schonen van waterlopen?

Wat is een takkenril en voor wie zijn deze belangrijk? Tijdens ontgravingswerken wordt er een gronddepot gemaakt. Wat kun je doen om te voorkomen dat hier een nestlocatie ontstaat (meerdere opties) Na een hevige hoosbui ontstaat er dreigend wateroverlast voor een woonwijk. Je bedrijf krijgt van de gemeente opdracht een dam met duiker door te breken om de afvoer te versnellen. Net voor de dam tref je een nest met eieren aan, hoe kun jij en het bedrijf aantonen ‘zorgvuldig te handelen?

Testje (Verboden en soortenbescherming) Konijnen op sportvelden mag je doodschieten of vangen Kraaien mag je bij overlast bestrijden Een mol in je tuin mag je vangen in een klem Muizen in je schuur mag je doden Wilde zwijnen zijn beschermd en mag je niet doodschieten Kievitseieren mag je rapen Wilde bloemen uit de berm mag je plukken Edelherten uitzetten op Terschelling is verboden volgens F & F wet Hazen mag je verjagen uit hun leger Eendeneieren mag je rapen voor consumptie Maaien van beschermde plant is verboden Kappen van een laan met spechten holen is niet verboden

Friezen mogen ook dit jaar kievitseieren rapen Vogelbeschermingswachten van de BFVW mogen dit seizoen kievitseieren rapen. De bestuursrechter heeft op 23 februari het verzoek van de Faunabescherming om dat te verbieden, afgewezen. De rechter wees de argumenten van de Faunabescherming af. De organisatie betoogde dat het systeem dat Gedeputeerde Staten wil invoeren om het maximum aantal te rapen eieren beperkt te houden niet goed toegepast en gehandhaafd kan worden. Ook het argument dat het dermate slecht gaat met de kievit in Friesland dat de ontheffing voor het rapen van eieren niet verleend behoort te worden, is door de rechter verworpen. Gedeputeerde Staten van Friesland hebben net als andere jaren aan de Bond van Friese Vogelbeschermingswachten (BFVW) een ontheffing verleend voor het rapen van kievitseieren. Belangrijkste wijziging ten opzichte van de vorige ontheffing is de invoering van het registratiesysteem rapen kievitseieren. Dit komt erop neer dat iedere eierzoeker bij het vinden van eieren eerst per sms toestemming moet vragen of hij mag rapen. De geraapte eieren worden geregistreerd. Als het maximum toegestane aantal eieren is geraapt, wordt een sms verstuurd dat rapen niet meer is toegestaan. bron: Friesch Dagblad, 24/02/09

Nederland op slot Verruiming 2005 1. Opdeling in mate van bescherming 2. Opdeling in mate van verantwoording tijdens ruimtelijke ingrepen

“Verruiming” Er kan vrijstelling of ontheffing worden verleend van de artikelen 8, 9, (10) 11 en 12 van de wet ten behoeve van bestendig beheer, gebruik en ruimtelijke inrichting of ontwikkeling mits zorgvuldig wordt gehandeld. Zorgvuldig handelen houdt in elk geval in dat: Van de werkzaamheden geen wezenlijke invloed uitgaat op de genoemde soorten Voorafgaand aan de werkzaamheden of gebruik alles wordt verricht of gelaten om te voorkomen of beperken dat: De dieren worden gedood, verwond, gevangen, bemachtigd of met oog daarop worden opgespoord Nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren worden beschadigd, vernield, uitgehaald, weggenomen of verstoord Eieren van de genoemde soorten worden beschadigd of vernield

Opdeling flora en fauna In volgorde van licht naar zwaar beschermd betreft het: Niet beschermd (met name flora): algemene zorgplicht geldt Beschermd (met name fauna): zorgplicht en verbodsbepalingen gelden beide Tabel 1: Algemene soorten Tabel 2: Overige soorten Vogels Tabel 3: Specifieke soorten

In welke tabel valt flora en fauna? De mol Das Koningsvaren Rietorchis Dotterbloem Ree Steenmarter Adder Zandhagedis Bittervoorn

Algemeen beschermde soorten (tabel 1)

Overige beschermde soorten (tabel 2)

Vogels

Zwaar beschermde soorten (tabel 3)

Waar komen beschermde soorten voor ? Opdracht: buiten of binnen Maak groepen van 3 personen Neem een actueel/recent werkgebied als uitgangspunt Welke beschermde soorten zijn (mogelijk) aanwezig op de werklocatie ? Welke beschermingsgraad hebben deze soorten ? Wat betekent dat voor het uit te voeren werk?

Instrumenten voor beheer Vrijstelling, gedragscode en ontheffing

Instrumenten, middelen en begrippen Vrijstelling Vrijstelling van de verbodsbepalingen: Slechts de zorgplicht is van toepassing Ontheffing Project specifieke voorschriften van LNV voor zorgvuldig handelen. Gedragscode(s) Beschrijft de wijze van zorgvuldig handelen ter verkrijging van een “generale” ontheffing voor de uitvoering van bestendig beheer (gemeentelijke groenvoorziening)

Ontheffing of gedragscode ? Ontheffing: projectspecifieke werkinstructie afgegeven door LNV Voorbereiden ontheffingsaanvraag door opdrachtgever Voorbereiding- en aanvraagprocedure kost de nodige tijd Gedragscode: (eigen) werkinstructie goedgekeurd door LNV Diverse gedragscodes beschikbaar Je komt verschillende gedragscodes tegen Bij sommige gedragscodes dient een projectspecifieke uitwerking te worden gemaakt (door uitvoerende partij of opdrachtgever). Voor beide instrumenten is soortinformatie essentieel !

Verantwoording ruimtelijke ingreep Gedragscode niet beschikbaar of wordt niet ingezet -> ontheffingsplichtig !!

Beheer Bestendig beheer (gedragscode stadswerk) Voortzetting van het (reguliere) onderhoud gericht op behoud van de bestaande situatie, bijvoorbeeld: Jaarlijks maaien van een wegberm Schoffelen van een heestervak Begeleidingssnoei van een laanbeplanting Uitmaaien van een slootoever in de nazomer Niet- bestendig beheer (ontheffing of andere gedragscode) Omvorming van een heestervak naar gazon Aanbrengen beplanting in een grasberm Kappen van een laanbeplanting Baggeren of dempen van een sloot

Bestendig beheer

Niet bestendig beheer/ontwikkeling

Essentie in de praktijk Aantoonbaar zorgvuldig handelen: voorkomen/beperken overtreden van de verbodsbepalingen. Aantoonbaar invulling geven aan de zorgplicht. Inzet van gedragscodes of ontheffingen voor activiteiten op locaties met beschermde soorten.

Kennis van beschermde soorten en waar ze wonen, hoe ze voedsel krijgen en zich voortplanten

Soorteninformatie Vocht Voedsel Veiligheid Voortplanting Herkennen Vaste rust- en verblijfplaatsen

Opdracht De 4 V’s en VRVP (Binnen of buiten) Aan de hand van soortengids

Afsluiting Huiswerk Evaluatie Maken casus 1 en 2 Leren soortengids Lezen gedragscode en theorie Soortengids Evaluatie