Onderzoek als interventie HRM praktijk & onderzoek congres 2014

Situatieschets Twee zorginstellingen (gehandicaptenzorg) in Drenthe met een streven naar een meer gezamenlijke HRM inrichting Gesprekken met RvB en P&O over vraaggericht werken in de zorg, gevolgen van marktwerking en bezuinigingen voor het werk en medewerkers; Idem over nieuwe eisen die medewerkers stellen aan het werk; rekening houden met diens drijfveren, doelen en opvattingen Aandacht voor de inhoud (wat staat ons te doen?) en het proces (hoe zorgen we er dan voor dat het ook echt gebeurt?) En welke bijdrage kan HR leveren? Hanzehogeschool Groningen

Andere zorgopvatting, marktwerking en bezuinigingen. Er wordt in de organisatie werk gemaakt van vraaggerichte zorg onder de noemer “Betekenis boven beperking” WMO; uitvoering gemeente taak en budgetkorting tot 25%) Herinrichting AWBZ; ZZP 1/3 geëxtramuraliseerd en budgetkorting ZZP 4 en hoger van 4% Nieuwe wet op Jeugdzorg; uitvoering door gemeenten, marktwerking voor zorg lichtverstandelijk gehandicapte jongeren. Aankomende budgetkortingen Hanzehogeschool Groningen

Aanleiding voor het onderzoek (1) De instellingen maken werk van vraaggerichte zorg waarbij er in het primaire proces meer regie ligt bij de medewerkers (Regie op Locatie). Vraaggericht werken betekent dat er vanuit wederkerige principes gezocht wordt naar de vraag en welke behoeften daarachter schuil gaan. Genoemde veranderingen maken een nieuwe oriëntatie op leiderschaps- en organisatieprincipes noodzakelijk; Hanzehogeschool Groningen

Aanleiding voor het onderzoek (2) Dit betekent dat HRM-ers in de instellingen op zoek gaan naar manieren waarop vraaggericht werken in de organisatie ondersteund kan worden. Vraaggericht werken in het primaire proces, vraagt ook om een andere, vraaggestuurde benadering van HRM. De veranderingen in de organisatie zijn vooral processen van betekenisgeving over rolopvattingen en roluitvoeringen in het primair proces. HRM-ers moeten dit proces kunnen ondersteunen. Hanzehogeschool Groningen

Aanleiding (3) Van de moderne HRM professional in de zorg vraagt deze ontwikkeling een kritisch onderzoekende houding en dito vaardigheden; Van de moderne HRM professional in de zorg vraagt deze ontwikkeling een visie op (verander)processen. Naast deskundigheid over de HR-inhoud is inzicht in het HR-proces van groot belang. Hanzehogeschool Groningen

Aanleiding (4) Inzichten in de wijze waarop onderzoekend werken kan bijdragen aan betekenisvolle veranderprocessen (Homan 2006) geeft tevens inzicht in de plek die onderzoek kan innemen in HBO opleidingen; Mogelijk geven onderzoeksresultaten reden tot aanpassingen in de wijze waarop onderzoek nu wordt toegepast in het bachelor onderwijs. Hanzehogeschool Groningen

Doelstelling en centrale vraag Voor de opdrachtgever: De ontwikkeling van de HR-functie en haar professionals naar een rolopvatting en werkwijze die bijdragen aan (de aansturing van) het primair proces en recht doen aan zowel het organisatie- als het medewerkersperspectief (wederkerigheidsprincipe). Dat leidde tot de volgende vraagstelling: Welke rolopvatting en werkwijze van HR professionals dragen bij aan wederkerigheid in de werkrelaties tussen HR, het lijnmanagement en medewerkers van het primair proces? Hanzehogeschool Groningen

Deze presentatie is een reflectie Voor ons gaat het om de wijze waarop onderzoek als interventie ingezet kan worden om een veranderproces richting wederkerigheid in organisaties te realiseren. “In welke mate en op welke wijze draagt het inzetten van onderzoek als interventie, zoals dat hier is toegepast, bij aan het realiseren van meer wederkerigheid in de rolopvatting en uitvoering bij de betrokken HRM-ers” Hanzehogeschool Groningen

Droste Effect Wederkerigheid als uitgangspunt in het primair proces wordt weerspiegeld in de wijze waarop HRM wederkerig ingericht dient te worden. Dit wordt door ons weerspiegeld in de wijze waarop het onderzoeksproces wordt ingericht. Hanzehogeschool Groningen

Theoretische uitgangspunten (1) Over HRM: Medewerkers zijn geen passieve ontvangers van HRM (interventies) (Van Veldhoven, 2012) Een belangrijk perspectief is de wederkerigheid bij de totstandkoming en uitvoering van HRM. Een vertrekpunt vormt het zgn. WOC model (installatierede Beukema 2013); Wederkerigheid in arbeidsrelaties betekent er wordt gehandeld vanuit het wederzijds vertrouwen en dat in de werkrelatie beider belangen worden meegenomen en meegewogen door beider partijen. Hanzehogeschool Groningen

Theoretische uitgangspunten (2) Over veranderen: Onze aanpak is gebaseerd op het realiseren van de doelstellingen mbv een balans tussen de ontwerp- en ontwikkelgedachte, ondersteund door theorieën uit organisatie en veranderkunde van o.a. Bates, Kahn en Pye (2000), Swieringa en Wierdsma (2011) en Boonstra (2000) Veranderprocessen lopen via een proces van betekenisgeving (Homan 2006) Hanzehogeschool Groningen

Theoretische uitgangspunten (3) Methodologisch: Onderzoek wordt vormgegeven vanuit waarderend perspectief, uitgaande van sterktes uit het verleden en in het heden, zonder de zwaktes uit het oog te verliezen (o.a. Tjepkema 2009, Verdonschot 2011/2013 en Visser 2010) Interpretatief actieonderzoek vormt de basis voor de ingezette methoden van onderzoek. (o.a. De Boer & Smaling, 2011). Hanzehogeschool Groningen

Theoretische uitgangspunten (4) Methodologisch: Het gaat het hier om een complex vraagstuk dat over het algemeen niet alleen opgelost kan worden. Bij de vormgeving van het onderzoeksproces worden daarom nadrukkelijk respondenten beschouwd als mede-onderzoekers (Verdonschot, 2011,2013). Hanzehogeschool Groningen

Onderzoekscyclus Diagnose Ontwerp Evaluatie Veranderen Oriëntatie Akkoord krijgen Diagnose Gezamenlijk ontwikkelen instrument Herijking Ontwerp Evaluatie Uitvoeren met HRM-ers als mede-onderzoekers Resultaat sessies Veranderen Hanzehogeschool Groningen

Data Vorm Doel 2 Oriëntatie bijeenkomsten met HR adviseurs/Hoofden HRM/RvB lid Verkenning en consensus 3 intervisie sessies met HR adviseurs Diagnose, Ontwerpen Veranderen 1 resultaatsessie met HR adviseurs/Hoofd HRM Evaluatie/Herijking 96 enquêtes (met lijn) door studenten Diagnose (input voor intervisie) 3 Delphi sessies (met lijn) door studenten Hanzehogeschool Groningen

(Voorlopige) resultaten Verbinding op meerdere niveaus en het streven naar meer monovocaliteit (gemeenschappelijke betekenisgeving) is van groot belang voor de voortgang. Werken naar wederkerigheid vraagt om een paradigma-shift Interpretatief onderzoek maakt verschil in perspectieven zichtbaar. Voorbeelden van deze verschillen - HRM vs medewerkersperspectief - Hoofden HRM (strategisch) - Operationeel HRM niveau - Verschillen tussen de twee instellingen Deze verschillende perspectieven zijn in dit onderzoek echter wel hardnekkig gebleken. Hanzehogeschool Groningen

(Voorlopige) resultaten Het gezamenlijk ontwerpen en bespreken van methode en instrumenten zorgt voor eigenaarschap. Hanzehogeschool Groningen

(Voorlopige) resultaten Bij complexe vraagstukken is niet vanaf het begin duidelijk wat er precies veranderd moet worden. Onderzoekend werken in de praktijk kan er toe bijdragen om gaandeweg de leervragen helder te krijgen. Bovendien draagt de manier van werken tegelijkertijd bij aan het leren van de betrokken HRM-ers. Hanzehogeschool Groningen

(Voorlopige) resultaten Vanuit waarderend perspectief: HRM-ers kijken positief kritisch naar hun eigen en elkaars handelen. Dat was een voor hen nieuwe manier van kijken en heeft geleid tot gedeelde bouwstenen voor succesvol handelen in de rol van HR professional. Het levert als start ook veel energie en bereidheid op. Hanzehogeschool Groningen

Condities voor dit soort onderzoek; lessons learned Het belang van ritme voor behoud van urgentie en eigenaarschap Het is onderzoek van ‘de lange adem’. Voor de onderzoekers is nabijheid van belang. Om aan te kunnen sluiten bij waar de medeonderzoekers zich bevinden. Streef bij grote doelen ook naar kleine resultaten Steek veel tijd en energie in het in kaart brengen, maar ook verbinden van perspectieven; streef snel naar gedeelde ideeën over het proces en de beoogde doelen. Onderzoeksinstrumenten dienen de doelen te ondersteunen (wat moet er veranderd worden?) Hanzehogeschool Groningen

Discussie/vervolgonderzoek Een interessante vraag is of interpretatief-actie onderzoek ook bijdraagt aan de totstandkoming van meer wederkerigheid op andere niveaus in de organisatie. Hanzehogeschool Groningen

Wederkerige (HRM) relaties op verschillende niveaus Hoofd HRM HR adviseurs Lijnmanagement Medewerkers Hanzehogeschool Groningen