Familierecht Ouderschap en gezag WIGK

2 Familieverbanden: -Gezinnen met twee ouders die getrouwd zijn -Gezinnen met twee ouders die niet getrouwd zijn -Eenoudergezinnen -Gezinnen met duo vaders en duo moeders -Nieuw samengestelde gezinnen -Pleeggezinnen WIGK Ouderschap en gezag

WIGK Familierechtelijke betrekking is een juridische relatie tussen een ouder en een kind waaruit rechten en plichten ontstaan. 3

Ouderschap en gezag WIGK Afstamming en Juridische ouderschap Geboorte Erkenning Adoptie Gerechtelijke vaststelling vaderschap NB Vaderschaps actie 4

Ouderschap en gezag WIGK Verschillende vormen van ouderschap -Juridische ouders -Sociale ouders -Pleegouders -Verwekkers of genetische ouders Opm.: Verwekkers of genetische ouders zijn biologische ouders. Enkel biologische ouderschap heeft in het recht weinig betekenis 5

Ouderschap en gezag WIGK Rechtsgevolgen juridische ouderschap - gezag art. 1:251 BW - onderhoudsplicht 1:395a BW - naam en nationaliteit - erfrecht boek 4 BW - Recht op omgang met het kind 6

Ouderschap en gezag Ontstaan van juridische ouderschap Moeder: twee manieren nl. -Moeder heeft het kind gebaard -Moeder heeft het kind geadopteerd Opm.: De draagmoeder is bij de geboorte de juridische moeder van het kind (geldt ook voor embryodonatie, ook al zijn de wensouders de genetische ouders) 7

Ouderschap en gezag WIGK Ontstaan van juridische ouderschap (vervolg) Vader: Vijf manieren nl. -Geboorte van het kind binnen het huwelijk -Geboorte van het kind binnen 306 dagen na de dood van de man met wie moeder getrouwd was -Erkenning -Gerechtelijke vaststelling van vaderschap -Adoptie 8

Ouderschap en gezag WIGK Als een kind binnen het huwelijk tussen partners van hetzelfde geslacht wordt geboren, moet het juridische ouderschap apart worden geregeld. Tussen twee vrouwen: Bij geboorte van het kind zijn (sinds kort) beide vrouwen de juridische moeder van het kind. Tussen twee mannen: Een van de mannen wordt door erkenning van de het de juridische vader. De andere man wordt slechts juridische vader door partneradoptie. 9

Ouderschap en gezag De voorwaarde is dat ze drie jaar hebben samengeleefd en ze hebben minimaal 1 jaar gezamenlijk voor het kind gezorgd. 10

Ouderschap en gezag WIGK Ontkenning vaderschap Het vaderschap van de man die binnen het huwelijk de juridische vader is geworden maar niet de verwekker is, kan worden ontkend door moeder en het kind. Ontkenning van vaderschap is niet mogelijk als de man voor het huwelijk wist van de zwangerschap en toch met moeder is getrouwd of als de man toch ingestemd heeft met de bevruchting door een andere man. 11

Ouderschap en gezag WIGK Dit ligt anders als als moeder hem heeft bedrogen. Dan kan de echtgenoot vaderschap ontkennen. Termijn ontkenning: Vader; 1 jaar Moeder; 1 jaar Kind; 3 jaar 12

Ouderschap en gezag WIGK Erkenning -Buiten het huwelijk: bijvoorbeeld partners die al dan niet met elkaar samenwonen. Wie beslist er over de erkenning: -De moeder en het kind -Kind van 16 en 17 jaar dat wordt erkend -Kind van 12 en 16 jaar dat wordt erkend. Moeder moet ook ondertekenen. 13

Ouderschap en gezag WIGK Opm.: - Bij weigering door moeder, terwijl de man de biologische vader is en voor het kind zorgt, kan de rechter vervangende toestemming geven. -In principe is een erkenning door de man niet mogelijk als hij met een andere vrouw gehuwd is. Uitzondering is, dat hij nauwe banden met het kind heeft (heeft het kind bij en andere vrouw verwekt.) De rechter geeft dan ook vervangende toestemming. 14

Ouderschap en gezag Adoptie: -Adoptie door een of door twee personen; -Verzoek aan de rechter! -De adoptie moet altijd in het belang van het kind zijn. -Rechtsgevolgen: kind krijgt juridisch een geheel nieuwe familie; 15

Ouderschap en gezag WIGK Adoptie moet in het belang zijn van het kind. Kan alleen door een rechterlijke uitspraak. Algemene voorwaarden adoptie: -De partners moeten ten minste drie jaar samen hebben geleefd. -Als een persoon het kind wil adopteren, dan moet deze dat kind een jaar hebben verzorgd en opgevoed. -De adoptieouders hebben de plicht om het kind voor te lichten over de adoptie -De oorspronkelijke ouders verzetten zich niet tegen de adoptie 16

Gezag Wigk De moeder heeft van rechtswege gezag bij geboorte kind; De gehuwde ouders hebben van rechtswege gezag bij geboorte kind; Gezag kan worden gevraagd door vader die heeft erkend, of waarbij het vaderschap gerechtelijk is vastgesteld. 17

Gezag WIGK Ouders kunnen gezag kwijtraken door een rechterlijke uitspraak; Ouders kunnen sterven; Het gezag wordt uitgeoefend door voogdij-instelling, of door pleegouders die het gezag hebben gekregen; 18

Gezag WIGK Wie beslist over medische handelingen: De wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst; boek 7:446 - Tot 12 jaar ouder(s) beslissen; - Tussen 12 en 16 jaar ouders en kind beslissen samen; - Vanaf 16 jaar beslist alleen het kind; 19

Jeugdzorg WIGK Algemene uitgangspunten jeugdzorg -Het recht van de jeugdige om bij zijn moeder en vader te verblijven -Het ouderlijk gezag moet zo veel mogelijk worden gehandhaafd -Belang kind gaat boven belang ouders -Jeugdzorg zo kort en zo licht mogelijk -Voorkeur op vrijwillige basis -Ouderlijkgezag respecteren en eerbiedigen -Begrenzing ouderlijk gezag alleen als er sprake is van verwaarlozing en misbruik van gezag 20

Jeugdzorg WIGK -Het toepassing van een justitiële Kinderbeschermingsmaatregel moet als doel hebben dat de bedreigende situatie waarin het kind zich bevindt wordt weggenomen. -Er is een dreigende en urgente situatie die ingrijpen door de overheid mogelijk maakt Opm.: Inbreuk op het ouderlijk gezag kan alleen als er sprake is van een vermoeden van ernstige bedreiging van de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van een jeugdige. 21

Jeugdzorg WIGK Kerndoelen Wet op jeugdzorg - Het waarborgen van zorg voor ouders en jeugdigen tot 18 jaar (Op vrijwillige basis tot 23 jaar). Het versterken van hun positie in de samenleving. - Het creëren van meer samenhang in de zorg voor jeugdigen. Samenwerking tussen ketenpartners. 22

Jeugdzorg WIGK De vraag van de cliënt staat centraal. Indicatie op jeugdzorg Een centrale toegang AMK en gezinsvoogdij vallen onder een organisatie (Het AMK is per 1 januari 2015 opgegaan in een nieuwe organisatie: 'Veilig Thuis‘) Er bestaat een aanspraak op jeugdzorg 23

Jeugdzorg WIGK Jeugdzorgketen (zie pagina 237) 24

Jeugdzorg WIGK Kinderbeschermingsmaatregelen Onder toezichtstelling (OTS) Gedwongen hulp voor jeugdige (tijdelijk noodzakelijk). Ouders behouden het gezag, maar het kan worden beperkt. Opm.: Na onderzoek en advies door de Raad aan de Kinderrechter Duur: 1 jaar. Verlenging mogelijk tot 18 e jaar. 25

Jeugdzorg WIGK Machtiging uithuisplaatsing Kan plaatsvinden tijdens de ots als de ouders of de jeugdige niet mee wil werken. De machtiging wordt afgegeven door de Kinderrechter. Duur machtiging: maximaal 1 jaar. 26

Jeugdzorg WIGK Het kind kan dan geplaatst worden in: -een pleeggezin -een residentiele setting binnen de jeugdzorg -Een instelling voor gesloten jeugdzorg 27

Jeugdzorg Wigk 1. ONDERTOEZICHTSTELLING (art 1:255 BW) Gronden: Grond 1: Ernstige bedreiging van de zedelijke of geestelijke belangen of de gezondheid van het kind. Plus: 28

Jeugdzorg Wigk Grond 2 de zorg die in verband met het wegnemen van de bedreiging noodzakelijk is voor de minderjarige of voor zijn ouders of de ouder die het gezag uitoefenen, DOOR DEZEN NIET, OF ONVOLDOENDE WORDT GEACCEPTEERD. EN: de verwachting gerechtvaardigd is dat de ouders of de ouder die het gezag uitoefenen binnen een gelet op de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn, de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding, bedoeld in artikel 247, tweede lid, in staat zijn te dragen. 29

Jeugdzorg Wie stelt nu een kind onder toezicht? De kinderrechter kan een minderjarige onder toezicht stellen op verzoek van de raad voor de kinderbescherming of het openbaar ministerie. Tevens zijn een ouder en degene die niet de ouder is en de minderjarige als behorende tot zijn gezin verzorgt en opvoedt bevoegd tot het doen van het verzoek indien de raad voor de kinderbescherming niet tot indiening van het verzoek overgaat. (dus: als de Raad geen verzoek doet, kan een gezinslid (ouder, (stief)ouder of kind zelf, dit wel doen) 30

Jeugdzorg Wigk Maar ook een ander dan bovenstaande partijen kunnen een impliciet een verzoek doen, Namelijk: de gemeente: hoe werkt dit: - Als de Raad besluit geen onderzoek te doen, dan wordt dit gemeld aan B&W. Als B&W vindt dat de KR wel moet toetsen, dan zal B&W dit vragen aan de RvdK. De KR spreekt zich dan alsnog uit. 31

Jeugdzorg Wigk Jeugdwet Artikel Zodra het college tot het oordeel komt dat een maatregel met betrekking tot het gezag over een minderjarige die zijn woonplaats heeft binnen zijn gemeente overwogen moet worden, doet het college een verzoek tot onderzoek bij de raad voor de kinderbescherming. 2. Het college draagt er zorg voor dat bij de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen en van de jeugdreclassering redelijkerwijs rekening wordt gehouden met: a. behoeften en persoonskenmerken van de jeugdige en zijn ouders, en b. de godsdienstige gezindheid, de levensovertuiging en de culturele achtergrond van de jeugdige en zijn ouders. 32

Jeugdzorg Wigk Artikel 2.4 lid 2 3. Het college is ten behoeve van een jeugdige die zijn woonplaats heeft binnen zijn gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen, van de jeugdreclassering en van de jeugdhulp die voortvloeit uit een strafrechtelijke beslissing, hetgeen in ieder geval inhoudt dat het college: a. voorziet in een toereikend aanbod van gecertificeerde instellingen, en b. de jeugdhulp inzet die de gecertificeerde instelling nodig acht bij de uitvoering van een kinderbeschermingsmaatregel of die noodzakelijk is in verband met de tenuitvoerlegging van een machtiging tot uithuisplaatsing als bedoeld in artikel 265b van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, alsmede de jeugdhulp inzet die de rechter, het openbaar ministerie, de selectiefunctionaris, de inrichtingsarts of de directeur van de justitiële jeugdinrichting nodig achten bij de uitvoering van een strafrechtelijke beslissing of die de gecertificeerde instelling nodig acht bij de uitvoering van jeugdreclassering. 33

Jeugdzorg Wigk Lid 2 in normale taal: De gemeente is verantwoordelijk voor goede hulp. (goed wil in dit geval zeggen: gecertificeerd) 34

Jeugdzorg Wigk De kinderrechter vermeldt in de beschikking de concrete bedreigingen in de ontwikkeling van de minderjarige alsmede de daarop afgestemde duur waarvoor de ondertoezichtstelling zal gelden. Indien het verzoek, bedoeld in het tweede lid, niet alle minderjarigen betreft over wie de ouders of de ouder het gezag uitoefenen, kan de kinderrechter dit op verzoek van de raad voor de kinderbescherming of ambtshalve aanvullen, en deze minderjarigen, mits aan de grond van het eerste lid is voldaan, eveneens onder toezicht stellen. 35

Jeugdzorg Wigk Dus wat is hier nu precies de dwang? Artikel 1: 263 BW 1. De gecertificeerde instelling kan ter uitvoering van haar taak schriftelijke aanwijzingen geven betreffende de verzorging en opvoeding van de minderjarige. Zij kan dit doen indien de met het gezag belaste ouder of de minderjarige niet instemmen met, dan wel niet of onvoldoende medewerking verlenen aan de uitvoering van het plan, bedoeld in artikel 4.1.3, eerste lid, van de Jeugdwet of indien dit noodzakelijk is teneinde de concrete bedreigingen in de ontwikkeling van de minderjarige weg te nemen. 2. De met het gezag belaste ouders of ouder en de minderjarige volgen een schriftelijke aanwijzing op. 3. De gecertificeerde instelling kan de kinderrechter verzoeken een schriftelijke aanwijzing te bekrachtigen. Tegelijkertijd kan een door de wet toegelaten dwangmiddel worden verzocht bij niet nakoming van deze aanwijzing tenzij het belang van het kind zich tegen oplegging daarvan verzet. 36

Jeugdzorg Wigk Dit is de dwang (sanctie!): Artikel 1:265a BW - Plaatsing van de minderjarige gedurende dag en nacht buiten het gezin geschiedt uitsluitend met een machtiging tot uithuisplaatsing. - Maw: als er gedwongen wordt, vindt er een sanctie plaats. In dit geval is de sanctie er om “te repareren”. Zgn reperatoire sanctie. (er zijn ook andere sancties: bijvoorbeeld de punitieve sancties: boetes, gevangenisstraf etc.) 37

Jeugdzorg Wigk Ouderlijk gezag. Artikel 247 lid 1,2,3 Artikel Het ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarig kind te verzorgen en op te voeden. 2. Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling toe. 3. Het ouderlijk gezag omvat mede de verplichting van de ouder om de ontwikkeling van de banden van zijn kind met de andere ouder te bevorderen. 38

Jeugdzorg Wigk Waarom werkt de OTS nu beperkend in het gezag? Omdat ouders uiteindelijk niet meer in zijn geheel van het recht gebruik kunnen maken om zelf te kunnen beslissen over de opvoeding en verzorging. (door dwang) 39

Jeugdzorg WIGK Ontheffing: Ouders zijn uit hun ouderlijk gezag gezet. Juridische ouderschap blijft gehandhaafd. Reden: Bijvoorbeeld: Gestoorde geestesvermogen van ouders waardoor ze onvoldoende bescherming kunnen bieden aan de jeugdige. 40

jeugdzorg WIGK Ontzetting: Verwijtbaar gedrag van de ouders. Gronden ontzetting: -Misbruik ouderlijk gezag (verwaarlozing) -Slecht levensgedrag (ouders nemen deel aan criminele organisatie. Ze opereren vanuit het huis waar het kind woont. -Onherroepelijke veroordeling wegens zedenmisdrijf. 41

Jeugdzorg WIGK - Belemmering en veronachtzaming hulp door Jeugdzorg. 42

Jeugdzorg WIGK Voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS) Er is sprake van een crisissituatie. Een snelle uithuisplaatsing is noodzakelijk. Duur: 3 maanden 43

Jeugdzorg WIGK Voorlopige voogdij Ouders kunnen ook geschorst worden uit hun gezag. In een crisissituatie wordt het gezag voorlopig opgedragen aan een voogdij- instelling. Duur: 6 weken. 44