Tranzo Zorgsalon 23 juni 2016 ‘Van kwetsbaar kind en kwetsbare ouder naar sterke(re) burger?!’

uur:Welkom door de dagvoorzitter Dr. Jolanda Mathijssen uur:Presentaties van de sprekers: Prof. dr. Tom van Yperen, expert jeugdstelsel bij het Nederlands Jeugdinstituut en bijzonder hoogleraar Monitoring en Innovatie Zorg voor Jeugd aan de Rijksuniversiteit Groningen Erik Roest, afdelingshoofd Sociaal bij gemeente Tilburg Erika de Boer, lid van LOC zorg & zeggenschap en lid van de cliëntenraad Jeugdbescherming Overijssel uur:Discussie uur:Afsluiting en borrel Programma

Tom van Yperen

Eigen kracht voor duurzame kwaliteit Tom van Yperen Nederlands Jeugdinstituut / Universiteit Groningen 23 juni

Stages Thusz CB en thuiszorg Huisarts WelzijnSportOpvang GGD 5 Basisvoorzieningen opgroeien en opvoeden jeugdigen 1 e lijn (Basiszorg jeugd) Monitoring, screening en signalering Vroege / lichte hulp en steun Inroepen, coördinatie en afschaling intensieve jeugdhulp Preventie-programma’s (algemeen en selectief) GEMEENTE Nieuwe jeugdstelsel (in brede sociale domein) CJG / wijkteam School … en passend onderwijs Uitvoering jeugd- Bescherming & Reclassering Intensievere Jeugdhulp (incl ggz en lvb)

Thusz CB en thuiszorg Huisarts WelzijnSportOpvang GGD 6 Basisvoorzieningen opgroeien en opvoeden jeugdigen 1 e lijn (Basiszorg jeugd) Monitoring, screening en signalering Vroege / lichte hulp en steun Inroepen, coördinatie en afschaling intensieve jeugdhulp Preventie-programma’s (algemeen en selectief) GEMEENTE Nieuwe jeugdsetlsel CJG / wijkteam School … en passend onderwijs Uitvoering jeugd- Bescherming & Reclassering Intensievere Jeugdhulp (incl ggz en lvb) Bron: Jeugdwet MvT Doelen transformatie: 1.Minder (intensieve) hulp door … a. versterking basisvoorzieningen & preventie; b. versterking eigen kracht jeugdige, ouders, netwerk; c. versterking 1 e lijn (wijkteams); 2.Meer samenhang hulp 3. Meer ruimte professionals

Thusz CB en thuiszorg Huisarts WelzijnSportOpvang GGD 7 Basisvoorzieningen opgroeien en opvoeden jeugdigen 1 e lijn (Basiszorg jeugd) Monitoring, screening en signalering Vroege / lichte hulp en steun Inroepen, coördinatie en afschaling intensieve jeugdhulp Preventie-programma’s (algemeen en selectief) GEMEENTE Nieuwe jeugdstelsel CJG / wijkteam School … en passend onderwijs Uitvoering jeugd- Bescherming & Reclassering Intensievere Jeugdhulp (incl ggz en lvb) Deze bijdrage:  De functie van eigen kracht  De beperkingen van eigen kracht  De paradox van de versterking Doelen transformatie: 1.Minder (intensieve) hulp door … a. versterking basisvoorzieningen & preventie; b. versterking eigen kracht jeugdige, ouders, netwerk; c. versterking 1 e lijn (wijkteams); 2.Meer samenhang hulp 3. Meer ruimte professionals

De functie is helder* Geschiedenis toont verschillende gedaanten: voorkoming hospitalisatie, empowerment, versterking competenties, zoek sterke kwaliteiten, inzet sociaal netwerk Maakt effecten minder afhankelijk, duurzamer Biedt bescherming tegen ontstaan (nieuwe) problemen Samen beslissen motiveert, draagt bij aan effect Eigen kracht 8 © * Bron: impressie van de literatuur

Er zijn grenzen* Beperkingen vragen soms om compensatie Behoeften vragen soms om steun Wat de hulpverlening kan D e nieuwe jeugdbescherming heet niet voor niks ‘nieuw’ Versterking netwerk vaak zwak punt van jeugdhulp Eigen kracht 9 © * Bron: logica en impressie van de literatuur

Stages Thusz CB en thuiszorg Huisarts WelzijnSportOpvang GGD 10 Basisvoorzieningen opgroeien en opvoeden jeugdigen 1 e lijn (Basiszorg jeugd) Monitoring, screening en signalering Vroege / lichte hulp en steun Inroepen, coördinatie en afschaling intensieve jeugdhulp Preventie-programma’s (algemeen en selectief) GEMEENTE CJG / wijkteam School … en passend onderwijs Uitvoering jeugd- Bescherming & Reclassering Intensievere Jeugdhulp (incl ggz en lvb) Top 5 problemen (vlgs monitors)* Bang of somber / angst of depressie Ongezond eten en/of middelengebruik Lastig of druk gedrag / acting out Spijbelen / schooluitval Opvoedonzekerheid / -problemen Beperking en nut eigen kracht

Stages Thusz CB en thuiszorg Huisarts WelzijnSportOpvang GGD 11 Basisvoorzieningen opgroeien en opvoeden jeugdigen 1 e lijn (Basiszorg jeugd) Monitoring, screening en signalering Vroege / lichte hulp en steun Inroepen, coördinatie en afschaling intensieve jeugdhulp Preventie-programma’s (algemeen en selectief) GEMEENTE CJG / wijkteam School … en passend onderwijs Uitvoering jeugd- Bescherming & Reclassering Intensievere Jeugdhulp (incl ggz en lvb) Top 5 problemen (vlgs monitors)* Bang of somber Ongezond eten Lastig of druk gedrag Spijbelen Opvoedingsonzekerheid Bekende risicofactoren Kind: moeilijk temperament Kind: gebrekkige competenties Gezin: problematiek ouder(s) Gezin: scheiding Omgeving: armoede Omgeving: slecht contact ouders-school Beperking en nut eigen kracht

Stages Thusz CB en thuiszorg Huisarts WelzijnSportOpvang GGD 12 Basisvoorzieningen opgroeien en opvoeden jeugdigen 1 e lijn (Basiszorg jeugd) Monitoring, screening en signalering Vroege / lichte hulp en steun Inroepen, coördinatie en afschaling intensieve jeugdhulp Preventie-programma’s (algemeen en selectief) GEMEENTE CJG / wijkteam School … en passend onderwijs Uitvoering jeugd- Bescherming & Reclassering Intensievere Jeugdhulp (incl ggz en lvb) Top 5 problemen (vlgs monitors)* Bang of somber Ongezond eten Lastig of druk gedrag Spijbelen Opvoedonzekerheid Bekende risicofactoren Kind: moeilijk temperament Kind: gebrekkige competenties Gezin: problematiek ouder(s) Gezin: scheiding Omgeving: armoede Omgeving: slecht contact ouders-school Top 5 positieve factoren* Erbij horen (sociale binding) Kans om bijdrage te leveren Prosociale normen, waardering Competenties Steun belangrijke volwassenen * Excl. inh. kwaliteit onderwijs Bron: Ince e.a., 2013 Bijvoorbeeld: Kwaliteit aanpak jongeren met schooluitval

13 ‘Beroepsopvoeders en andere professionals spelen in de versterking eigen kracht een belangrijke rol’ De functie is helder De grenzen zijn er Sommige grenzen zijn er om te verleggen De paradox* * Bron: Kesselring, De Winter, Horjus & Van Yperen (2013)

Meer informatie 14 ©

Erik Roest

Erika de Boer

Van kwetsbaar kind en kwetsbare ouder naar sterke(re) burger Zorgsalon, 23 juni 2016 Erika de Boer

Introductie Achtergrond Werkervaring Betrokkenheid bij jeugdhulpverlening Kennisvergroting

Achtergrond  Moeder van een gezonde dochter en zoon van 19 en 18 jaar.  Opgegroeid met sport, dieren, muziek, vrienden, school |na 26 jaar Den Haag weer wonend in een dorpje vlakbij Zwolle.  Karaktereigenschappen o.a. eerlijk, sociaal, tact, doorzetter, gevoel, durf  Contact met jeugdhulpverlening door de vraag om een omgangsregeling

Werkervaring  Management ondersteuner van topbestuurders bij o.a. RIVM, De Haagse Academische Coalitie (adviesorgaan van burgemeester Van Aartsen), zorgorganisatie.  Communicatie en (relatie)marketing medewerker bij BMW Group. Nevenfuncties  Lid Jeugdbescherming Overijssel geweest  Lid LOC, zeggenschap in zorg  Lid Academische Werkplaats Jeugd UvT  Voorzitter adviesraad sociaal domein gemeente Zwartewaterland

Waarom betrokken?  De opvatting dat wij als volwassenen medeverantwoordelijk voor onze jeugd zijn.  De schrik van de gang van zaken bij jeugdhulpverlening.  De vraag: hoe kan het anders en beter?

Kennisvergroting  Lezingen bijwonen van o.a. hoogleraren Micha de Winter (opvoedkunde), Frans Feron (sociale kindergeneeskunde), Guido de Wert (ethicus en lid gezondheidsraad), Dorothee Horstkotter (filosofe en specialist forensische geestelijke gezondheidszorg).  Gesprekken met advocaat, GZ-psycholoog, klinisch psycholoog, hogescholen, kennisinstituten.  Gesprekken met bestuurders Jeugdbescherming Overijssel, wethouders  Bijwonen van thema bijeenkomsten, VNG congressen.  Gesprekken/bijeenkomsten met ouders, jeugd, enz.

Welke hulp en wat helpt kinderen en ouders om sterker te worden?

Meer keuzevrijheid | Minder bureaucratie Samen werken aan veelzijdig samenwerken en verbinden Effectieve hulpverlening 1)Goed besturen van gemeenten en jeugdhulporganisaties. 2)Medezeggenschap bij gemeenten en jeugdhulporganisaties. 3)Veelzijdige samenwerking cliënt-hulpverlener(s). 4)Vergroten kennis van professionals en burgers. 5)Vergroten eigen kracht en benutten sociaal netwerk burger (cliënt).

Effectieve hulpverlening Wat helpt? 1.Helpen waar nodig - doelen stellen - en de cliënt de regie toevertrouwen als het kan. 2.Een veelzijdige samenwerking, afgestemd op gezin/kind, gebaseerd op vertrouwen en gelijkwaardigheid. 3.Een cliënt gerichte gemeentelijke en hulpverleningsorganisatie. 4.Verbindend communiceren. 5.Aandacht voor een gezonde leefstijl.

1. Helpen waar nodig – doelen stellen – en de cliënt de regie toevertrouwen als het kan Wat is daarvoor nodig?  Luisteren naar elkaar m.b.v. een objectieve professional.  Bereidwilligheid van elkaar te leren en tolerant te zijn.  Een haalbaar opgesteld gezinsplan door ouders, betrokkenen en de zorgregisseur op basis van een juiste inschatting. Een plan waarin ook naar de oorzaak wordt gekeken.

2. Een veelzijdige samenwerking, afgestemd op gezin/kind, gebaseerd op vertrouwen en gelijkwaardigheid. Wat is daarvoor nodig van de professional?  Durf om met ouders en kinderen in gesprek te blijven.  Durf om de grenzen van de eigen deskundigheid en ervaring onder ogen te zien.  Durf om andere hulpinstellingen in het belang van kind en gezin erbij te betrekken.  Het creëren of benutten van een passend sociaal netwerk.

2. Een veelzijdige samenwerking, afgestemd op gezin/kind, gebaseerd op vertrouwen en gelijkwaardigheid. Vervolg  Positief stimulerende deskundige professionals om het gezin en familie te laten groeien naar eigen kracht en regie.  Met oorzaak en doel(en) in het achterhoofd flexibel blijven in de begeleiding.  Vader, moeder en sociaal netwerk blijven betrekken bij het kind(eren).

3. Een cliëntgerichte gemeentelijke en hulpverleningsorganisatie Wat is daarvoor nodig?  Alle mogelijkheden benutten kinderen in een gezinssituatie op te laten groeien.  Een bandbreedte voor professionals om van procedures en regels af te kunnen wijken.  Gebruik maken van de recent ontwikkelde 14 richtlijnen jeugdhulp,  Kennisvergroting van professionals en burgers (scholing/voorlichting).  Een 24-uurs bereikbaarheid (en inzet) van een goede professional.  Een cliëntgerichte houding en gedrag van professionals.

4. Verbindend communiceren

5. Aandacht voor een gezonde leefstijl

Versterken eigen kracht en benutten sociaal netwerk Hoe doe je dat als volwassene? 1.Door te weten wie je bent en wat je wilt. 2.Door je te verdiepen in de ontstane situaties en te focussen op oplossingen of leefbare omstandigheden. 3.Door tijdig gebruik te maken van hulpmiddelen of hulpverlening. 4.Door te beseffen dat er altijd mensen zijn die het slechter hebben. 5.Luister naar je gevoel en leef eenvoudig. 6.Wees dankbaar voor wat wel goed gaat. 7.Blijf niet worstelen.

Versterken eigen kracht en benutten sociaal netwerk Hoe doe je dat voor je voor je kind(eren)? 1.Zorg voor rust, reinheid en regelmaat voor de kinderen. 2.Voedt ze positief op en maak gebruik van verbindende communicatie. 3.Heb tijd en liefdevolle aandacht voor ze. 4.Maak ze eventueel mentaal weerbaar door goed en kwaad uit te leggen. 5.Zorg voor een gezonde leefstijl. 6.Wees als ouder een goed voorbeeld.

Versterken eigen kracht en benutten sociaal netwerk Hoe versterk je de eigen kracht van het gezin? Zorg voor mensen in je omgeving die je bij je/jullie passen en je willen helpen. 1.Maak eventueel gebruik van een “eigen kracht” conferentie. 2.Oordeel of veroordeel andere mensen niet. 3.Bedenk dat ieder mens gevormd wordt door zijn/haar DNA en de omgeving. 4.Benut de kwaliteiten van de mensen om je heen. 5.Durf te vragen. Mensen zien niet altijd wat je nodig hebt.

Discussie

Stellingen / vragen Beroepsopvoeders en andere professionals spelen in de versterking eigen kracht een belangrijke rol Gemeenten doen onvoldoende om jongeren en gezinnen in hun eigen kracht te zetten De gemeente is primair aan zet om de transformatie te bevorderen Ieder mens is kwetsbaar Hoe wordt gezorgd voor een juiste wisselwerking tussen cliënt en hulpverlener(s) als het gaat om eigen kracht en sociaal netwerk?

Agenda juni 2016 Promotie mw. E.S.J. van Rooij, MSc 1 juli 2016 Symposium ‘Organisatie van Ketenzorg’ Voorafgaand aan oratie Bert Meijboom ‘Overdracht in de zorgketen: schakels beter verbinden’. 22 september 2016Zorgsalon ‘Ervaringskennis werkt voor sociaal werk’ In deze zorgsalon staat decentralisatie en regie van de burger centraal. 3 oktober 2016Symposium ‘Vooruit zien door terug te blikken: Twee jaar transities in het sociale domein’. Dit symposium wordt georganiseerd door de Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Kijk voor de volledige agenda op