De burger aan zet Ben van Essen Strateeg provincie Limburg, Voorzitter Vereniging Kleine Kernen Limburg, Welzijnsstg. Synthese, Gezondheidscentrum America KNHM, Goes 23 september 2013

“We beseffen dat het allemaal nog moet beginnen, maar niet wat moet beginnen en waarheen” Geert Mak

Verandering: hoe gaan we ermee om? Vergrijzing Ontgroening Bezuinigingen Individualisering Bevolkingsdaling Nieuwe technologie Horizontalisering Economische crisis Afnemend vertrouwen

Twee belangrijke veranderingen Demografie Burgerkracht

Bevolkings-opbouw Nederland

Bevolkingsontwikkeling Zeeland

Zeeland: Minder jeugd/werkenden, meer ouderen

Effecten Daling Primair Onderwijs  scholen sluiten; Aantal verenigingen daalt 30%  accommodaties sluiten, Leegstand kerken, kantoren, winkels; Onvoldoende personeel (met name in de zorg); Anders bouwen, meer slopen; Wegvallen verdienvermogen gemeenten; Domino-effect: verschraling fysieke omgeving (‘harde’ krimp) + uitholling sociale infrastructuur (‘zachte’ krimp). Leefbaarheid: steeds meer afhankelijk van de eigen inzet van burgers en gemeenschappen.

“Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatiesamenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak om het tekort van de overheid terug te dringen, leidt dit ertoe dat de klassieke verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een participatiesamenleving. Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving.”

Het is alleen maar een bezuiniging Dat lukt nooit Geen continuïteit Ambtenaren willen niet Dat doen we al Gewoon terug naar vroeger 80% – 20% Waar zijn de jongeren? Hoezo, Participatie- maatschappij? Burgers willen niet Verschillen worden te groot. Wat als er niks gebeurt?

Vorige eeuw: Burger werd steeds meer consument Overheid Markt Burger = Consument : Verstatelijking ?? Ontstatelijking Maatsch. Middenveld

21 e eeuw: Burger als producent Overheid Markt Burger = producent Maatsch. Middenveld

Nu 1. Toegenomen mondigheid en organiserend vermogen in de samenleving 2. Terugtredende verzorgingsstaat 3. Behoefte om vertrouwen te vergroten. De overheid moet niet meer denken voor de burger, maar uitgaan van de burger

Valse liefde voor de burger De Gemeente: “Wij communiceren heel veel met de burger”. “Inspraak is nodig, maar wij beslissen” “De overheid moet bezuinigen, dus moet de burger meer zelf doen.” De burger: Ik betaal toch belastingen? Veel communicatie is slechts voorlichting. Burgers zijn te vaak het sluitstuk van een proces. Als we de burger blijven benaderen met de denkbeelden van de vorige eeuw, komen we niet verder.

Thermiek ontwikkelen Raad College Ambt. organisatie Maatschappelijke organisaties Burgers

Rolverdeling Type 1: Wijk aan zet Type 2: Wijk aan zet + gemeente Type 3: Gemeente aan zet + wijk Type 4: Gemeente aan zet Openbaar domein Publiek domein

Meer dorp/buurt, minder overheid Gemeente: concentreer op kerntaken, overige taken loslaten + kaders Maatschappelijke organisaties: vraaggericht ondersteunen Dorpsraad: omvormen naar Dorpsoverleg Burgers: zich aangesproken voelen SYNCHROONSYNCHROON Winsemius: “Als je de juiste vraag stelt, doen mensen mee.”

Over welke burger hebben we het? AFHANKELIJK 26% AFZIJDIG 31% AFWACHTEND 23% ACTIEF 20% Betrokkenheid Vertrouwen Versterk het vertrouwen Het vertrouwen in politici is de laatste 5 jaren met 40% gedaald

Heide Hoogeloon Tsum Arnemuiden Hoog Keppel Ovezande Zieuwent Dorpsmarketing Crowd-funding Buurtwerkbedrijf

Anders groeien: Niet afwachten maar “doenken” Demografische omslag benutten voor groei in kwaliteit (sociaal, economisch, ruimtelijk) Geef gemeenschappen vertrouwen, ruimte en ondersteuning. Maar we moeten ook oog hebben voor de grenzen aan burgerkracht.

Alles wat aandacht krijgt, groeit Dank voor uw aandacht