Duurzaamheid en de rol van HR Ghandi: ‘Wees zelf de verandering die je in de wereld wilt zien’. Natalie van der Pas – Enno van Hamel – Lucas Cras – Kim Inpijn – 7 oktober 2011

2 Inhoud 1.Zes stellingen 2.Aanpak 3.Achtergrond duurzaamheid 4.De zes stellingen nader verklaard 5.Interviews 6.Best Practices 7.Conclusies

3 1. Stellingen 1.Duurzaamheid wordt licence to operate 2.Bedrijven volgen verschillende duurzaamheidsstrategieën 3.Duurzaamheidstrends stellen nieuwe eisen aan HR vak 4.Duurzaam HR is goed HR maar goed HR is niet per definitie duurzaam HR 5.Uitdaging is ruimte voor individuele medewerkers 6.HR kan op veel manieren bijdragen aan duurzaamheid

4 2. Aanpak 1.Desk research 2.Interviews binnen onze eigen organisaties 3.Interviews met sectorleiders Dow Jones Sustainability Index én Rabobank 4.Maandelijkse bijeenkomst themagroep

5 3. Achtergrond duurzaamheid Club van Rome 1968 People, Planet en Profit (3 P’s) Person, People, Planet en Prosperity (4 P’s) A. Kellermann: ‘Person is cruciaal, het zijn uiteindelijk de mensen die duurzaamheid sturen’. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen = Duurzaam ondernemen Cradle to Cradle Afval is voedsel, 100% hergebruik grondstoffen

6 4.1 Duurzaam ondernemen wordt ‘Licence to Operate’. De duurzaamheidsreputatie wordt steeds belangrijker en de kwetsbaarheid neemt toe Stakeholders worden kritischer (Klanten, medewerkers, aandeelhouders) Sollicitanten stellen duurzaamheidseisen aan toekomstige werkgever Meer eisen vanuit de overheid Stijgende impact nieuwe media en belangengroepen

7 Nestlé Fruitflesje 13,7% Crystal Clear Shine 11,4% Honig Limburgse Asperge-crèmesoep 11,0% Liga Fruitkick eXtra framboos 10,8% Totaal aantal stemmen Blue Band Goede Start Witbrood 53,2% Winnaar van het Gouden Windei 2011 De grootste misleider van 2011

8 4.2 Bedrijven volgen verschillende duurzaamheidsstrategieën Risico oriëntatie (Outside-in) Identiteit oriëntatie (Inside-out) Wereld oriëntatie (Integrated) FocusVoorkomen claims en reputatie schade Versterken eigen identiteit Reflectie op rol in de samenleving OorsprongExterne stakeholders Eigen organisatie waarden Dialoog met alle stakeholders WerkingsfeerProjectenPrimaire en secundaire processen Gehele waardenketen en samenleving EigenaarPRTopManagement geïnspireerd op Schoenmaker, Nijhof en Jonker

9 4.3 Duurzaamheidstrends stellen nieuwe eisen aan HR vak geïnspireerd op Schoenmaker, Nijhof en Jonker Bedrijven worden steeds meer open systemen in een steeds complexere samenleving. In continue interactie met steeds diversere stakeholders: klanten, medewerkers, toekomstige medewerkers, aandeelhouders, toeleveranciers, strategische allianties, kenniscentra, overheden en NGO’s. Hierdoor worden bedrijven steeds afhankelijker van individuele medewerkers (menselijk kapitaal) om al deze samenwerkingsverbanden te laten werken terwijl diezelfde medewerkers individualistischer en zelfstandiger worden. In dit krachtenveld worden gedeelde waarden, wederzijds begrip, vertrouwen en bijbehorend gedrag (sociaal kapitaal) het bindmiddel tussen alle deelnemers en een kritische succesfactor voor duurzaam ondernemen. HR zal zich gaan ontwikkelen richting Human Value Management en Stakeholdermanagement: Met meer aandacht voor: - identiteit en gedeelde waarden - werken in en met netwerken - bijbehorend leiderschap - bijbehorende competenties als integraal denken, verbindend, omgevingsbewust, innovativiteit en creativiteit - talentmanagement

Duurzaam HR is goed HR maar …. goed HR is niet per definitie duurzaam HR Goed HR: Person Profit © Onderscheid goed en duurzaam HR volgens Cras, Inpijn, Van der Pas, Van Hamel ‘Goed HR’ ondersteunt Person en Profit. ‘Duurzaam HR’ ondersteunt daarnaast People, Prosperity en Planet Duurzaam HR: + People + Prosperity + Planet

Uitdaging is ruimte voor individuele medewerkers Goed HR: Person Profit Duurzaam HR: + People + Prosperity + Planet -Duurzaamheid is onontgonnen gebied en vraagt om nieuwe oplossingen -Medewerkers zijn bron van druk én de bron van initiatief om er iets van te maken (Zappala 2004) -Duurzaam HR stimuleert individuen (Person) om daar invulling aan te geven. ‘Person’ is de brug van ‘goed HR’ naar ‘duurzaam HR’.

HR kan op veel manieren bijdragen aan duurzaamheid Strategic partner -Pro-actief adviseren op basis van trends in samenleving (toenemende complexiteit, tekorten op arbeidsmarkten, bonusallegie) -Versterken van identiteit en vertaling naar kernwaarden, werkgeverschap en leiderschap -Het geweten van de organisatie Change agent -Begeleiden van cultuurverandering -Leiderschapsprogramma’s verbinden aan duurzaamheiddoelstellingen -Duurzaamheid vertalen naar in-, door-, en uitstroombeleid en beloningsbeleid -Stimuleren in- en externe netwerken -Ontwikkelen Nieuwe Werken Administrative expert -Uitvoering en beheer duurzaam HR beleid en regelingen zoals opleidingsregelingen, groene arbeidsvoorwaarden Employee champion -Medewerkers ondersteunen bij vitaliteit, duurzame inzetbaarheid en arbeidsmarkt positie -Talentmanagement en ruimte voor maatwerk afspraken -Ondersteuning bij Nieuwe Werken geïnspireerd op Ulrich

Interviews Achmea, Heineken, Océ, KLM, Rabobank, TNT Vragen: Waarom kiest uw bedrijf voor duurzaamheid? Wat zijn de huidige visie en ambities? Hoe zijn deze ambities doorvertaald? Wat is de impact van de economische crisis? Mate van betrokkenheid HR op duurzaamheidsvisie? Betrokkenheid HR bij doorvertaling? Hoe ziet duurzaam HR beleid er uit binnen uw organisatie? Welke andere HR rollen ziet u? In hoeverre is duurzaamheid al onderdeel bedrijfscultuur? Waar ziet u de grootste toegevoegde waarde van HR om uw duurzaamheidsdoelstelling te realiseren?

Interviews Waarom duurzaamheid? Onlosmakelijk verbonden met bedrijfsfilosofie Licence to operate Het zit in de genen van ons bedrijf vanuit onze coöperatieve historie Corporate responsibility richting stakeholders en vanuit die gedachte een licence to operate -> Strategie organisatie bepaalt invulling duurzaamheidsbeleid en de mate waarin HR betrokken is

Interviews Rol van HR: HR zit in klankbordgroep en zorgt dat de duurzaamheidbeleid concreet worden uitgewerkt in beleid, regelingen en instrumenten HR maakt deel uit van alle MT’s en is daardoor in een vroegtijdig stadium betrokken bij het vaststellen van bedrijfsdoelstellingen Onderzoek naar ‘groen beoordelen en belonen’ en bijbehorende competenties Het ‘vergroenen’ van de leaseregeling CEO heeft enorme impuls gegeven aan duurzaamheidbeleid, HR is betrokken bij de verdere uitwerking daarvan in bijvoorbeeld het beloningsbeleid en bij Talent Management -> In de praktijk pakt HR verschillende rollen

Interviews Impact economische crisis: Versnelling door herbezinning op wijze van zaken doen Vertrouwen is onderdeel van de ambitie geworden, ‘vertrouwen is het basisproduct van een verzekeraar’ Aanleiding om een aantal zaken eens goed op orde te brengen zoals onze manier van zaken doen (ethiek) Geen impact op de duurzaamheidambities van het bedrijf Pas op de plaats als het gaat om ‘out of pocket’ kosten ->Type organisatie bepaalt invulling duurzaamheidbeleid en per type organisatie verschilt de impact van de crisis

17 6. HR Best practices ABN AMRO en Achmea: trainee en leiderschapprogramma’s verbinden met maatschappelijke thema’s en duurzaamheid Achmea: Levensfasebewust Diversiteitbeleid waaronder, Talentontwikkeling/ maatwerkafspraken, MijnLoopbaan, Werken in vijf levensfasen, Zilverpool. Normenkader voor alle producten en diensten AWVN, scan ‘groen’ gehalte arbeidsvoorwaarden Eneco, Leiderschapmodel in lijn met duurzame strategie, begeleiden gedragsverandering bij Nieuwe Werken, benefitbudget met grotere vrijheid in secundaire arbeidsvoorwaarden Heineken Heineken enjoy responsibly, employability budget KLM, personeel ondersteunt ontwikkelingsprojecten in Afrika Océ, sustainability week TNT met Drive-Me Challenge TNT, DSM, Akzo Nobel duurzaamheid / CO2-uitstoot onderdeel variabele beloning top Unilever, inzet HR als Change-agent Rabobank/A.Pot, Duurzaamheidcompetenties: creativiteit/innovativiteit, verbinden/integraal denken, externe gerichtheid. Meer specifiek: milieu bewust handelen

18 7. Conclusies Duurzaamheid wordt licence to operate Bedrijven volgen verschillende duurzaamheidsstrategieën HR zal zich gaan ontwikkelen richting Human Value Management en Stakeholdermanagement Duurzaam HR is meer dan goed HR vanwege de impact op alle 5 P’s HR beleid dat medewerkers stimuleert om persoonlijke duurzaamheidambities te realiseren, versnelt de weg van ‘goed HR’ naar ‘duurzaam HR’ en duurzaam ondernemen Duurzaamheidbijdrage HR kan zowel operationeel als strategisch van aard zijn, er zijn veel ‘best practices’

19 Geïnterviewden Met dank aan Achmea: Jan Hubers, manager bedrijfsbureau GHR en Michael Dubelaar, adviseur GSR Heineken: Hans de Ruiter, directeur HR Nederland KLM: Inka Pieter, head CSR and environmental strategy en Maike de Bot, manager HR policies and working conditions Océ: Norbert Staiger, manager HR development Rabobank: Hans van der Heijden, hoofd arbeidsvoorwaarden & regelingen TNT: Suzanne Fassaert Drabbe, Planet Me en Sybille van Steijn, HR compensation & renumeration