Ontwikkelingen strategisch goederenvervoermodel Basgoed Noortje Groot, RWS Onno Miete, RWS PLATOS-colloquium 2016 Eventuele voettekst

Wat is BasGoed? Basismodel voor Goederenvervoer Strategisch goederenvervoermodel: hoeveelheid goederen binnen Nederland vervoerd over weg, spoor, water Doel: effecten economische ontwikkelingen en beleidsmaatregelen in kaart (strategische studies, invloed investeringen en benuttingsmaatregelen) BasGoed beschrijft: hoeveel goederen geproduceerd en geconsumeerd worden hoeveel hiervan vervoerd moeten worden, en van welke herkomst naar welke bestemming met welke vervoerswijze dit gebeurt hoeveel ritten dit voor het wegvervoer oplevert Eventuele voettekst

Agenda Introductie BasGoed Werking Toepassingen Ontwikkelingen Gebruik van BasGoed Recente en geplande toepassingen WLO 2015 Implementatie nieuwe WLO in basisprognoses NMCA Ontwikkelingen Corridorkeuzemodule (containervervoer) Distributiecentra Vervoermiddelkeuzemodule Eventuele voettekst

Werking van BasGoed

Hoe werkt BasGoed? Modulair opgezet Makkelijk nieuwe modules toe te voegen cq. bestaande aan te passen Per gewenste goederengroep Modaliteiten Weg Water (binnenvaart, zeevaart) Spoor Van basisjaar naar toekomstjaar middels pivot point methode ECONOMIE los DISTRIBUTIE los MODAL SPLIT RITTEN RGM LMS/NRM BIVAS SPOOR Eventuele voettekst

Groeifactoren in BasGoed ECONOMIE DISTRIBUTIE MODAL SPLIT LMS/NRM BIVAS SPOOR los RITTEN RGM Economiemodule, distributiemodule en modal split module maken gebruik van pivot point methode: waarde toekomstjaar = waarde basisjaar * synthetische waarde toekomstjaar synthetische waarde basisjaar Eventuele voettekst

Modules in BasGoed De economiemodule vertaalt handelstabellen naar de hoeveelheid geproduceerde en geconsumeerde goederen per goederengroep, per zone De distributiemodule bepaalt het aantal ton goederen dat tussen deze gebieden vervoerd zal worden (de distributie van de vervoersstromen over de herkomst-bestemmingsrelaties) De module Modal Split verdeelt het tonnage goederen over de verschillende vervoerswijzen De rittenmodule bepaalt het aantal ritten wegvervoer dat nodig is om de te vervoeren tonnen te verplaatsen. Momenteel voor gemiddelde vrachtwagen Eventuele voettekst

Distributiemodule Koppelt de te vervoeren tonnen aan HB-relaties Invoer: HB-matrix basisjaar (basisbestand goederenvervoer, CBS) Prognosematrix (randen HB) uit economiemodule LOS per HB Zwaartekrachtmodel, #tonnen=P*A*weerstand Simpele exponentiele weerstandsfunctie Eventuele voettekst

Modal-Split / vervoerwijzekeuzemodule Bepaalt met welke vervoerswijze de goederen vervoerd zullen worden: spoor, binnenvaart of weg Invoer: Goederenstromen per HB uit distributiemodule LOS per HB en kentallen vervoerwijze Multinomiaal logitmodel. Nutsfuncties afhankelijk van: Containerisatiegraad (per HB en goederengroep) Reistijd (per HB en vervoerwijze) Laad- en loskosten (per H/B, vervoerwijze en goederengroep) Kilometertarief (per vervoerwijze en goederengroep) Eventuele voettekst

Detailniveau BasGoed Nstr1 goederengroepen 40 Corop-zones NL 0 Landbouw 1 Voeding 2 Vaste mineralen/brandstof 3 Aardolie 4 Ertsen 5 Metalen, halffabrikaten 6 Ruwe mineralen 7 Meststoffen 8 Chemie 9 Overig Nstr1 goederengroepen 40 Corop-zones NL 29 EU regio’s 8 Overzee regio’s Eventuele voettekst

Toepassingen

Gebruik van BasGoed Rijkswaterstaat (eigenaar van het model) gebruikt BasGoed voor eigen taken en in opdracht van beleidsdirecties I&M Uitvoering rekenwerk vaak door marktpartijen Ook andere instanties / opdrachtgevers kunnen het model gebruiken (onder bepaalde voorwaarden) Aanvraag bij Steunpunt Verkeersprognoses van Rijkswaterstaat WVL (beheerder BasGoed)

Recente en geplande toepassingen Nationale Energieverkenning (ECN/PBL) Basisnet Vervoer Gevaarlijke Stoffen (RWS) WLO2015 - Toekomstverkenning Welvaart & Leefomgeving (CPB/PBL) Basisprognoses weg en binnenvaart o.b.v. WLO (RWS) Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse (I&M)

WLO 2015 Nieuwe lange termijn toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving (opvolger van editie uit 2006) Twee referentiescenario’s (Laag en Hoog) voor Nederland in 2030-2050 Uitgevoerd door planbureaus (CPB en PBL) Basis voor veel beleids- en investeringsbeslissingen op het gebied van de fysieke leefomgeving, waaronder mobiliteit Onderdeel Goederenvervoer en Zeehavens uitgevoerd met BasGoed (rekenwerk door Significance, in opdracht van planbureaus)

WLO 2015 Scenarioveronderstellingen (wereldhandel, klimaatbeleid, … ) - Sectorontwikkelingen - Demografie - Arbeidsplaatsen - Export - Dematerialisatie - Afstanden - Reistijden - Logistieke efficiency - Kosten BasGoed Economie Module Distributie Module Modal Split Module Basisbestanden Goederenvervoer Prognoses Prod, Attr H-B H-B per mode Weg Spoor Binnenvaart

WLO 2015 Bron: CPB/PBL (2016) Bron: CPB/PBL (2016)

WLO 2015 Bron: CPB/PBL (2016)

Implementatie nieuwe WLO in basisprognoses RWS vertaalt scenarioveronderstellingen WLO door naar gedetailleerdere basisprognoses voor het gebruik van haar netwerken Hiervoor nodig: toetsen plausibiliteit modeluitkomsten op lager detailniveau verwerken actuele beleidsuitgangspunten (onder andere t.a.v. gereed veronderstelde infra) verder uitwerken modeluitkomsten voor bepaalde aspecten evt.: bijstellen resultaten voor specifieke regionale ontwikkelingen Basis voor verkenningen, planuitwerkingen, beleidsstudies, milieuprogramma’s Regelmatige actualisatie Eventuele voettekst

NMCA 2016/2017 Om de paar jaar: landelijke inventarisatie van bereikbaarheids- opgaven (NMCA: Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse) Basis voor o.a. Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) Knelpuntenanalyses voor weg binnenvaart spoor regionaal OV Modelberekeningen uitgevoerd door Rijkswaterstaat en ProRail

NMCA - modelinstrumentarium Vervoervraag Toedeling/ verkeersafwikkeling Uitgangspunten (WLO + beleid) personen goederen LMS/NRM (GM) BasGoed RGM wegverkeer binnenvaart spoor LMS/NRM (QBLOK) BIVAS SIVAK Spoor- modellen Wachttijd sluis (ProRail) Eventuele voettekst

Ontwikkeling

1. Corridorkeuzemodel (containervervoer) In BasGoed worden multimodale transportketens (reeks van na elkaar gebruikte vervoerwijzen met overslaglocaties) nog niet expliciet gemodelleerd. Doelen: Inzicht in effecten van het verbeteren van achterlandverbindingen Inzicht in effecten van nieuwe terminals Corridorkeuzemodule: Modellering van containerstromen; overslag in terminals Inrichten database goederenstromen Schatten van het complete ketenmodel Ketenkeuzemodel inrichten Corridor keuzemodel aanpassen voor eigen gebruik Kalibreren van het complete ketenmodel Opnemen in BasGoed Eventuele voettekst

1. Corridorkeuzemodel (containervervoer) Gebaseerd op proefschrift van Mho Zang Momenteel in uitvoering: modelspecificatie door TNO/Significance Volgende stap: module implementeren In 2017 opnemen in BasGoed Overslagterminal (t,€) Binnenvaart (t,d,€) Weg (t,d,€) Bestemming Zeehaven Weg (t,d,€) Weg (t,d,€/ton) Spoor (t,d,€) Overslagterminal (t,€) Eventuele voettekst

2. Distributiecentra Ketens binnen het wegtransport komen momenteel niet voor in BasGoed en hetzelfde geldt voor consolidatie- en distributiecentra. Doelen: Inzicht in effecten van locaties, bereikbaarheid en kosten van distributiecentra op het weggebruik Inzicht in beleidsmaatregelen t.b.v. wegvervoerstromen Doorrekenen van lokale investeringseffecten Status: O.b.v. distributiecentra-data wordt een nieuwe zone-indeling afgeleid Inzamelen data distributiecentra Wegtransportmodel ontwikkelen Wegtransportmodel schatten en kalibreren Opnemen in BasGoed Aanpassen vervolg-berekeningen RGM/LMS/NRM Zone-indeling ontwerpen, opnemen in BasGoed Eventuele voettekst

2. Distributiecentra Selectieproces DC op PC4-niveau: REACH database voor SBI-codes Goederenvervoer over weg Opslag in distributiecentra Expediteurs, bevrachters e.a. tussenpersonen in goederenvervoer Groothandel Aantal werknemers per DC (≥15) BAG-database Kadaster Oppervlakte in m2 (≥ 5000) Functie ‘industrie’ i.t.t. ‘winkel’ Inzamelen data distributiecentra Wegtransportmodel ontwikkelen Wegtransportmodel schatten en kalibreren Opnemen in BasGoed Aanpassen vervolg-berekeningen RGM/LMS/NRM Zone-indeling ontwerpen, opnemen in BasGoed Eventuele voettekst

3. Vervoermiddelkeuzemodel Er kan nu geen rekening gehouden worden met ontwikkelingen in beladingsgraad van type voertuigen of ontwikkelingen in de keuze van type voertuigen. Doelen: Efficiëntie en doorstroming wegvervoer modelleren Inzicht in verdeling over typen vrachtwagen, berekenen van milieu-effecten van beleidsmaatregelen Betere schatting van aantallen ritten en daardoor drukte op de weg en reistijden d.m.v. inzet van grote en kleine vrachtwagens Vervoermiddelkeuzemodel: Uitbreiding rittenmodule met keuze voertuigtype O.b.v. model ViaGoed (TNO, PBL, RWS) Eventuele voettekst

3. Vervoermiddelkeuzemodel Ton 0-3 3-8 8-18 18-27 >27 Km Vrachtwagen 0-25 54% 44% 40% 47% 41% 25-60 46% 31% 26% 32% 60-135 38% 22% 10% 11% 7% 135-315 14% 4% 1% 0% >315 13% 5%   Trekker-oplegger 39% 45% 50% 53% 49% 58% 35% 56% 65% 69% 78% 79% 88% 91% 48% 72% 84% 86% 89% Modellering van verdeling ritten over 7 voertuigtypen Bestelauto’s worden niet gemodelleerd Kostenfuncties afhankelijk van: Afstand en ladingsgewicht Brandstof- en personeelskosten, afhankelijk van afstand en ladingsgewicht Lege ritten worden gemodelleerd als een functie van beladen ritten Aanname: vloot is afgestemd op benodigd aantal vrachtwagens % lege ritten 0- 25- 60- 135- >315 25 60 135 315 km Vrachtauto 49% 47% 42% 18% 4% Vrachtauto met aanhangwagen 44% 24% 8% Trekker met oplegger 48% 45% 39% 20% 6% Speciaal voertuig 63% 38% 23% 19% 7% Langere en zwaardere vrachtautocombinatie 58% 32% 17% 11% Bron: TNO (2014) o.b.v. CBS basisbestanden 2011 Eventuele voettekst

Nog vragen? BasGoed aanvragen kan via steunpunt-verkeersprognoses@rws.nl Eventuele voettekst