Meer bereiken door ruimtelijk inrichten Barry Zondag 9 maart 2016

Inhoud 2

3

Ruimtelijk inrichten i van inrichten onderdeel programma meer bereiken  ruimtelijke inrichten als oplossingsrichting  Ter vervanging of aanvullend aan infrastructuur Kan ruimtelijk inrichten bijdragen om de doelstellingen van het beleid te realiseren?  Beperken milieuvervuiling  Verbeteren bereikbaarheid  Versterken agglomeratiekracht steden 4

Ruimte - transport p. 2

Samenhang ruimte en transport 6 M. Wegener

Theorie ruimte en transport voorbeelden  Ruimtelijke interactie modellen (Lowry,1964)  Bereikbaarheid als locatie factor (Hansen, 1956)  Bid-rent, Transport kosten en grondmarkt (Alonso, 1964)  Time geography, tijd en geld budget (Hagerstrand, 1970)  Monocentrische model naar simultaan model (Carlino en Mills 1987) 7

Wat is een betere bereikbaarheid, vele maten  netwerk/functioneren infrastructuur gerichte benadering zoals congestie, reistijden, NOMO, HWN-I  Geografische indicator, op ruimte/activiteiten gerichte benadering (incl. functioneren netwerk)  Geografisch-economische indicator, op nut gerichte indicator bevat som van nut van ontplooien activiteiten en moeite/mogelijkheden om deze te bereiken Centraal staat de effectieve bereikbaarheid ofwel het gemak en de mogelijkheden om activiteiten buitenshuis uit te voeren 8

Hoe kan de bereikbaarheid voor Jip en Janneke verbeteren 9

1 Jip en Janneke gaan dichter bij de activiteiten wonen, herkomsteffect 10

2 extra activiteiten in de buurt, bestemmingseffect 11

3 een snellere verbinding, reistijdeffect 12

Valt er wat te rekenen: Alternatieve verstedelijkingsopties als voorbeeld p. 2

rekenraamwerk 14 Verstedelijking : -Compacte stad -Suburbaan -Functie concentratie -Stedelijke woonmilieus Referentie (2040) Transport gerichte RO -OV -Snelweg -Combi OV stedelijk Ruimtelijke varianten TIGRIS XL model, integraal model voor wonen, werken en mobiliteit (LMS) Postprocessing modules om indicatoren te berekenen Analytisch raamwerk Mobiliteit - Vervoerwijze - Afstanden - vervoers- prestatie Ruimtelijk - Huishoudens - Bevolking - Banen - Beroepsbevolking Agglomeraties -Mate van stedelijke concentratie Resultaten Bereikbaarheid - Congestie - Geografisch - Economische baten

TIGRIS XL model 15 Arbeids- plaatsen Demo- grafie Beroeps- bevolking Arbeids- markt Transport Markt Huishouden/ personen Arbeids- plaatsen Kantoren/ Bedrijven- terrein woningen Grond markt Woning marktVastgoed markt

Ruimtelijk niveau LMS zones (+1400) 16

De varianten  alleen de ‘i’ van ruimtelijke inrichting, alle andere beleidsterreinen worden niet aanvullend ingezet. Synergie baten blijven buiten beeld.  Het effect van ruimtelijk inrichten wordt verkend via alternatieve verstedelijkingsopties: □ Varianten voor NL, omvang verschuivingen in woningbouw t.o.v. referentie zijn rond de 20% (200 duizend woningen) van toename in periode □ de regionale totalen (stadsgewest of provincie) blijven gelijk -> vraag voor provincie of stadsgewest uit trend □ De ruimtelijke ontwikkeling van de arbeidsplaatsen wordt endogeen berekend en reageert o.a. op de bevolkingsontwikkeling en transport 17

Voorbeeld variant groenstedelijk, dorps en landelijk 18 Uitgangspunten: Op stadsgewest niveau geen veranderingen Minder bouw in centrum en rand stedelijke woonmilieus, meer op groen, dorps en landelijke locaties

Congestie 19 Invloed op vervoersprestatie per vervoerwijze beperkt (<=1%) Substantiëlere invloed op de congestie, waarbij de invloed sterk varieert tussen regio’s (regionale bandbreedte tot max. -60% en +60%)

bereikbaarheidseffecten auto 20 Afstandsvervalfunctie gebruikt van PBL

Bereikbaarheidsbaten (snelheid en nabijheid) 21 Acht varianten in 2040 vs. Trend, miljoen € per jaar (prijspeil 2010) Woon- werk Zakelijkoverigtotaal Compact stad Suburbaan Concentratie arb OV variant Snelweg 1514 Sted milieu Groen milieu Combi sted en OV

Bereikbaarheidsbaten (2) 22  de Netto-Contante-Waarde van de baten ligt tussen de -5 miljard en plus 7 miljard  Het gaat hier vooral om nabijheidsbaten, aandeel reistijdbaten onder de 20%  Ruimtelijk vooral baten in Randstad maar ook intermediaire zone, periferie zeer beperkt  Voor beoordeling ruimtelijke inrichtingsvarianten zijn nabijheidsbaten cruciaal

Conclusies en aanbevelingen p. 2

Effecten van ruimtelijk inrichten Milieuvervuiling  Nationaal een beperkte invloed, bestaande situatie dominant  Lokaal sterkere invloed mogelijk Bereikbaarheid  Substantiële invloed op congestie, regio afhankelijk kunnen knelpunten worden beperkt of vergroot door ruimtelijke inrichting  Inrichten heeft een grote invloed op de bereikbaarheid bestaande uit een betere of slechtere nabijheid van activiteiten. Agglomeratiekracht  Verbeteren effectieve bereikbaarheid lijkt op verbeteren effectieve dichtheid (agglomeratie term)  RI beleid kan profiteren van bestaande agglomeratieverschillen  Baten door een hogere productiviteit zijn additionele effecten 24

Aanbevelingen  Test de robuustheid van knelpunten voor alternatieve ruimtelijke ontwikkelingen  Voer volledige MKBA uit bestaande uit bredere set aan effecten o.a. verschil in bouwkosten en onderhoudskosten, effecten open ruimte en draagvlak voorzieningen, etc.  Meer bereiken door: 1. Oplossingen verkennen bestaande uit inrichtingsopties en/of infrastructuuropties. 2. Gebruik de effectieve bereikbaarheid als maat om effecten te vergelijken 3. Sta “omwisselbesluit” toe waarbij infrastructuur en ruimtelijke investeringen uitgewisseld kunnen worden om doelen optimaal te bereiken 25