Woonbeleidsvisie Basiscursus Lokaal Woonbeleid 6 mei 2014 Pieter Van Vlaenderen

uitgangspunten VWC opdracht gemeente: regisseur Planmatig werken Beleid maken is een proces, een product volgt Geen strikte regels: ruimte voor diversificatie in proces én product

woon beleid svisie Min of meer weloverwogen streven om bepaalde doeleinden met bepaalde middelen in een bepaalde tijdspanne te bereiken (Hoogerwerf)

woonbeleids visie verklaring van beleidsverantwoordelijken die aangeeft wat de organisatie idealiter op lange termijn in haar externe omgeving wenst te bereiken, welke rol ze daarbij zelf wil spelen en welke waarden/principes ze hanteert/nastreeft bij dit ideaal Beleidsvisie = strategisch keuzes maken (voorwaarde: goed geïnformeerd zijn) Vastlegging in een document

woonbeleidsvisie Woonvisie = woonstudie + actieplan + woonplan  Woonstudie = analyse situatie m.b.t. wonen (een woonbehoeftestudie kan hier mee in opgenomen zijn)  Actieplan = detaillering van acties om situatie te verbeteren (een woonprogramma kan hier onderdeel van uitmaken)  Woon(beleids)plan = synthesenota (i.f.v. communicatie)  Timing: periode: legislatuur, ingang 1 j na installatie  Coherentie!

planlastvermindering? Decreet algemene regels periodieke plan- en rapporteringsverplichtingen lokale besturen (15 juli 2011)  Wonen was/is geen verplicht plan (art 12§1)  Evidentie wonen in meerjarenplan  Uitzondering: ontwikkeling woonbeleidsvisie is een verplichte activiteit voor gesubsidieerde intergemeentelijke samenwerkingsprojecten wonen Focus ligt op proces om tot visie te komen, visie vraagt ook om acties…

BBC 6-jaarlijkse meerjarenplannen Integratie van alle lokale plannen Gekoppeld aan budget! Noodzaak tot voorafgaande oefeningen! Starten best verder sectoraal Noodzaak overleg / integraal denken

Anno 2014 Wat kan je vandaag doen? In welk keurslijf zit je Wat is aan meerjarenplan vooraf gegaan Bekijk de doelstellingen en plan verder acties Formuleer bijkomende doelstellingen/acties die in visie passen (bewaak budget)

Beleid maken Aandachtsvelden Haalbaarheid, draagvlak, interactiviteit/participatie Strategie Willen – Kunnen – Moeten Linken andere (plan)documenten GRS, vorig woonplan, LSB, meerjarennota, coalitie- akkoord …

proces iteratief² Tijdens het proces  Geen vast strak schema, steeds teruggrijpen en bijsturen Proces herbegint steeds  PDCA  Meten is weten =indicatoren

planmatig werken Basisvragen: Waarom (= missie) Waar wil ik uitkomen (= visie) Wat betekent dit concreet (= doelstellingen/actieplan)

missie en visie Doel  Missie: wat is de essentie van de organisatie  Visie: toekomstbeeld, ambitieniveau, normen en waarden Vragen: wat willen we realiseren, voor wie willen we dat realiseren, welke behoeften willen we vervullen, wat doen we al, wat is onze dienstverlening en wat zijn onze activiteiten, wat is onze bestaansreden, wat zijn onze waarden, overtuigingen en principes, waarom bestaan we, voor wie bestaan we, wat is ons werkgebied, wat maakt ons onmisbaar … Tools: missie gemeentebestuur, opdrachten Vlaamse Wooncode, blik op organisatie en omgeving

voorbeelden ‘Kind en Gezin wil, samen met haar partners, voor elk kind waar en hoe het ook geboren is of opgroeit, zoveel mogelijk kansen creëren.’ Nokia: Connecting people Wolters Kluwer: Our ambition is to be the essential knowledge company for our customers. Unilever: Onze doelstelling in Unilever is: voorzien in de dagelijkse behoeften van mensen, overal. Oxfam-Wereldwinkels is een democratische vrijwilligersbeweging die door haar strijd voor een rechtvaardige wereldhandel opkomt voor ieders recht op een menswaardig leven.

formuleren doelstellingen Doelstellingen  Omzetten van wensen in duidelijk en concreet beleid  Per thema en prioriteiten leggen  Strategische doelstellingen Samenhang tussen ruimtelijke en sociale  Operationele doelstellingen  Acties Concreet! (timing, budget, trekker, personeelstijd,…) Gebiedsspecifiek Partners! (regie!) (= woonoverleg)  Budgetten

SMART-principe Specifiek Meetbaar Aanvaardbaar Realistisch Tijdsgebonden

formulering Werkwoord dat richting van verandering aangeeft + situatie die moet veranderen + doelgroep + mate van verandering + tijdschema 4 uitgangsposities: bestendigen, verbeteren, creëren, afbouwen

actieplan concrete acties + indicator + financiële implicatie + timing + uitvoerder Kans-belanganalyse

gegevensverzameling Doelstellingen formuleren: natte vingerwerk? Wat voelen we aan: werken vanuit de onderbuik Gevoelens onderbouwen/afschrijven

gegevensverzameling Interne gegevens Financiële middelen, personeelsmogelijkheden, infrastructuur, kwaliteit huidige dienstverlening, samenwerking, organisatiestructuur, informatiesystemen, … Externe gegevens Externe beleidsomgeving met de DESTEP-methode, medespelers-actoren, … Kwantitatief luik Kwalitatief luik  Valkuil: interessant vs. relevant; dus: basisbeeld, kan later in proces nog verfijnd / verdiept worden

gegevensverzameling DESTEP: Demografie: bevolkingskrimp of –groei, vergrijzing, gezinsverdunning, multiculturaliteit, ontgroening… Economie: mondialisering, migratie, schaalvergroting en rationalisering… Sociaal: individualisme, netwerksamenleving, stijging welvaart, dualisering… Technologie: digitale informatiesnelweg, mediatisering Ecologie: klimaatverandering (en energiebehoeften), ecologisch bewustzijn… Politiek: complexiteit besluitvorming, PPS…

gegevensverzameling Vragen: In welke mate zijn (de gevolgen van) deze trends duidelijk aanwezig in de gemeente? Hierbij kunnen bijvoorbeeld in het geval van demografische trends een aantal specifieke evoluties in het bevolkingsregister worden bekeken om dit te bepalen. Men kan ook een vergelijking maken met gelijkaardige gemeenten, bijvoorbeeld over de laatste 10 jaar. In welke mate houdt het bestaande aanbod rekening met deze trends? Hierbij kan het onder meer gaan over de toegankelijkheid voor specifieke doelgroepen. Welke noden/behoeften zijn er met betrekking tot deze trends bij de bevolking? Gerichte bevragingen bij bepaalde doelgroepen kunnen hier dan meer inzicht in geven.

voorbeeldgegevens wonen  Globaal (typologie, leegstand, prijzen, kwaliteit, onbebouwde percelen, eigendomsstructuur, …)  De sociale woningmarkt  De woningmarkt voor specifieke doelgroepen  Woonbehoeftestudie  De ruimte (WG, WUG, WVG, reservegronden, RUP’s, PRS …) bevolking  Bevolking (aantallen, dichtheid, migratie, leeftijd, …)  Huishoudens (alleenstaanden, grote gezinnen, éénoudergezinnen, …)  Prognoses bevolking en gezin

voorbeeldgegevens sociaal-economisch  Leefloners  Gemiddeld inkomen per persoon  Mediaaninkomen  Werkloosheid (aantal, langdurig, jongeren …) actoren (overheden, welzijnsactoren, overlegtafels)  wat bieden zij aan  hoe werken wij er mee samen

voorbeeldgegevens gemeentelijke initiatieven  Heffingen  Premies  Dienstverlening loket  Communicatie beleidsopties  Strategische meerjarennota  Visie en acties in GRS en LSB  Andere beleidsniveaus aandachtsgebieden, inbreidingsprojecten… …

databronnen Omgevingsanalyse: waar halen we de informatie?  Gemeentelijke inventarisatie  Klachten en meldingen  Memoranda (= band middenveld)  Partijprogramma’s  Studies  Externe partners/databanken zoals: *  de provinciale diensten van Wonen-Vlaanderen         de verschillende provincies * Linken actief op

gegevensanalyse Help, ik verzuip! (te) veel gegevens? Wat leren we eruit? => ANALYSEREN

gegevensanalyse SWOT  Sterkten, zwakten (interne analyse)  Kansen, bedreigingen (externe analyse)  Opmaak SWOT-tabel (per thema is overzichtelijker).  Behoud onderscheid extern / intern.  Vermijd om reeds oplossingen / maatregelen te formuleren als sterkte of zwakte.  Wees kritisch. Zoek unieke en onderscheidende sterkten.

gegevensanalyse Confrontatiematrix  Van binnen naar buiten kijken  Van buiten naar binnen kijken  Analyseren blijft subjectief, interpretatie geven aan cijfers

confrontatiematrix

KSF Projectkader (wie/wat) Participatie SMART formuleren Communicatie Indicatoren

projectkader Doel: overeenstemming en duidelijkheid aanpak (= plandocument) Wie: politiek en ambtelijk Vragen: wie in plangroep, wie coördineert, wie neemt welke beslissingen, wie volgt beleidsplanning op en wie evalueert, is er ruimte voor participatie in het proces, is externe ondersteuning wenselijk, wat zijn de personele en financiële middelen voor het proces, wat zijn eerder geformuleerde intenties en doelen, wat is de reikwijdte van de plangroep, wat willen we bereiken met het planproces, welke formule, wat zijn verwachtingen/wanneer is het planproces geslaagd, opmaken stakeholderskaart, wat is de timing, …

voorbeelden processchema

participatie Vragen  Welke ervaringen hebben we met participatie van burgers en actoren? Wat loopt goed, wat minder goed?  Welke ruimte hebben we (personeel en financieel) om hieraan te werken?  Met welk doel willen we participatie opzetten? De input van informatie en expertise? Het vergroten van het draagvlak?  Welke rol willen we voorzien voor actoren en burgers? Willen we ze informeren, raadplegen, laten adviseren, laten meebeslissen binnen een bepaald kader of mee laten besturen? (cfr. participatieladder)  Hoe geven we die rol vorm, via welke methodes of structuren?  In welke fase van het planningsproces spelen zij een rol?

participatieladder

communiceren Communiceren! Alle stakeholders en burgers Op permanente basis Ook als het fout gaat Input voor evaluatie en bijsturing

meten is weten Indicatoren… meten de mate van succes moeten omzichtig gehanteerd worden nemen de ontwikkelingen objectief waar Indicatoren zijn… valide (meet wat hij beweert te meten) betrouwbaar (meet consistent en nauwkeurig) relevant (tijdig beschikbaar en juiste informatie) Indicatoren op niveau van beleid beheer operaties

en een toetje… sociaal wonen, betaalbaar wonen, algemeen aanbodbeleid, ruimtelijke leefbaarheid, woningkwaliteit, premiebeleid, woonoverleg, samenwerking, dienstverlening aan de burger, monitoring, huurdersbeleid, stads- & dorpskernvernieuwing, …

aanbod Wonen-Vlaanderen Mee proces uittekenen Inventariseren noodzakelijke betrokkenen Realistische timing opstellen Aanreiken voorbeelden van anderen Participatie aan denkproces Kritische reflectie bij elke processtap Aanreiken basisdata omgevingsanalyse lokaal woonbeleid, dit zowel alfanumeriek als in GIS Aanreiken vindplaatsen data / Mee zoeken naar minder evidente data Mee opstellen van bevragingen / enquêtes Suggesties voor SWOT & C-mix aanreiken Mee analyseren van wachtlijsten en toewijzingen Aanreiken goede voorbeelden Mee-denken over indicatoren Mee terugblikken Good-practices  Niet de absolute waarheid in pacht, wel de expertise uit andere gemeenten…

Aan de slag! je vertrekt niet van niets! je staat er niet alleen voor! Succes!

meer info Heene A ea, Praktijkboek Strategie, Effectief plannen en uitvoeren, Lannoo-campus Kaeseman B., Beleidsplanning: de politieke visie op de organisatiemissie vertalen in sturende beleidsdoelstellingen, in BinnenBand, juni 2011 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Strategische planning voor het lokaal sociaal beleid, een handleiding, 2002 Pröpper I., Steenbergen D., De aanpak van interactief beleid, elke situatie is anders, uitgeverij Coutinho, Bussum, 1999 Sels P & Vancauwenberghe G, Sorry, geen tijd voor strategische planning!, OCMW-visies Stoop P ea, Het beleidsplan voor uw gemeente, Politeia Theeboom M. e.a., Handboek Sportbeleidsplanning, Politeia, 2008 Van Dingenen, I. et al. (2006). Kwaliteitszorg in cultuur. Brussel: Politeia. Vermeylen S., Werken met SWOT-analyse, een handreiking voor een betere beleidsplanning, Politeia, 2004