De huisarts en de GGZ: Basis, Generalistische en Gespecialiseerde GGZ Sociale dienst- en hulpverlening Vormen van psychotherapie Arnoud van Buuren, arts-psychotherapeut HAGEMC - GGZ

Totale Nederlandse populatie in 12 maanden: 11,4 % roept hulp in van enigerlei zorgvoorziening voor psychische problemen: 9,0 % zoekt hulp in de AGZ 6,2% bezocht de GGZ 5,7 % kreeg medicatie voorgeschreven 11,0% besprak dit in de directe omgeving 2,8% naar inf. circuit, 1,4% internet, 1,8% onvervulde zorgbehoefte Nemesis-2: n=6646, 3 metingen/3jr.

Nemesis-2 Psychische stoornissen Meest voorkomende stoornissen Depressie (20,1 %) Angst (19,6 %) Middelenverslaving (19,1 %) Aandachtstekort en gedragsproblemen (9,2 %) Antisociale persoonlijkheidsproblemen (3 %) Schizofrenie (0,5 %) (algemene conclusie: geen verandering tov 1996)

Bestuurlijk Akkoord GGZ:

Sociale kaart Basis GGZ: Huisarts en POH-GGZ Laagdrempelige Sociale Hulp- en dienstverlening Generalistische Basis GGZ: Instellingen en vrijgevestigden Gespecialiseerde GGZ: Instellingen en vrijgevestigden Jeugdzorg en jeugd-GGZ via gemeenten

POH-GGZ: profiel HBO-V Verpleegkunde B SPV Psycholoog Maatschappelijk werker Werken onder verantwoordelijkheid huisarts, in een normpraktijk 9 uur per week beschikbaar (+3 uur e-health)

POH-GGZ: taken Ondersteuning huisarts door consultatie Vraagverduidelijkingsgesprekken Triage- en doorverwijzingsgesprekken Kortdurende begeleiding in de HA praktijk Casemanagement Begeleiding chronische patienten Netwerkopbouw en onderhoud

Laagdrempelige Sociale Hulp- en Dienstverlening Maatschappelijk werk: laagdrempelige psychosociale en materiele dienstverlening Schoolmaatschappelijk werk: begeleiding bij zorg om leerprestaties en welzijn BO en VO Thuisbegeleiding: huishouding, opvoeding en maatschappelijke omgang Sociale raadslieden: juridische dienstverlening Schuldhulpverlening: treffen van regelingen met schuldeisers Budgethulpverlening: leren budgetteren en administreren Ouderenadviseur: gericht op welzijn ouderen Opvoedbureau: opvoedingsondersteuning en advies

Laagdrempelige Sociale Hulp- en Dienstverlening II Bureau jeugdzorg: ambulante, begeleiding voor ouders en kinderen MEE: Indicatiestelling en begeleiding chronisch zieken/mensen met een beperking GGD: Signalering en bemoeizorg Vrijwilligersorganisaties: HIP, Palet Welzijn, Humanitas, Zonnebloem, Slachtofferhulp etc. Overkoepelende samenwerkingsverbanden: CJG, Sociale wijkteams, Steunpunt huiselijk geweld, Steunpunt Zorg en Overlast, Signaleringsoverleggen.

Diensten Maatschappelijk werk organisatie Algemeen Maatschappelijk Werk Schoolmaatschappelijk werk Thuisbegeleiding Hulp Online Groepstrainingen: KIES, assertiviteit, grip op geld, rouwverwerking, weerbaarheid, voorlichting Crisisdienst

Generalistische Basis GGZ 2014 Prestaties: Basis GGZ Kort (BK): 294 minuten Basis GGZ Middel (BM): 495 minuten Basis GGZ Intensief (BI): 750 minuten Basis GGZ Chronisch (BC): 753 minuten Transitie prestatie Indeling op geleide van: DSM-stoornis, ernst problematiek, risico, complexiteit en beloop klachten Instellingen en vrijgevestigde GZ-psychologen, psychotherapeuten en psychiaters. Geen eigen bijdrage, wel eigen risico, V-codes en Aanpassingsstoornissen niet vergoed: OVP

Gespecialiseerde GGZ Vergoeding per DBC, geen eigen bijdrage, wel eigen risico. Indicatie op geleide van hoog risico (instelling) en/of complexiteit (instelling dan wel vrijgevestigde psychotherapeut, klinisch psycholoog, psychiater) V-codes en Aanpassingsstoornissen niet vergoed: OVP

Beroepen in de GGZ

BIGmedischpsychologischpsychotherapeutisch artikel 14psychiaterklinisch psycholoog? artikel 3artsgezondheidszorg- psycholoog psychotherapeut Academische BIG-beroepen in de GGZ

Aandachtspunten & Suggesties Bouw een netwerk op van GGZ behandelaars, vraag een vrijgevestigde of GGZ medewerker om een overzicht ( zie ook de www adressen) Gebruik bij twijfel een klachtenvragenlijst Een goede verwijzing is het halve werk, patiënten laten zich meestal maar een keer verwijzen. Gebruik de mogelijkheid tot consultatie door een GGZ- professional Bestel de patiënt terug om te evalueren of de verwijzing naar tevredenheid tot stand gekomen is. Registreer het aantal GGZ verwijzingen om inzicht te krijgen in je verwijspatroon.

Richtlijnen bij begeleiding binnen de huisartsenpraktijk Formuleer een helder en meetbare doelstelling op geleide van de hulpvraag. Spreek een begin en eind af, een aantal gesprekken. Spreek een bepaalde tijdseenheid per keer af en houd je daar aan. Evalueer aan het eind de resultaten. Bedenk dat psycho-educatie en steunende of motiverende gesprekken ook therapie zijn

websites Psychotherapeuten, klinisch psychologen en gz-psychologen, vrijgevestigd: GGZ-instellingen Jeudzorgportals per gemeenten

Vormen van psychotherapie: hoofdstromen Cognitieve gedragstherapie Psychoanalytische psychotherapie Clientgerichte psychotherapie Relatie- en gezinstherapie(systeemtherapie) Groepspsychotherapie Kinder- en jeugdpsychotherapie Integratieve psychotherapie

Cognitieve gedragstherapie(CGT) Cognitieve gedragstherapie is voortgekomen uit gedragstherapie en cognitieve therapie. Bij gedragstherapie ligt de nadruk op het wijzigen van gedragspatronen die emotionele problemen in stand houden. Bij cognitieve therapie ligt de nadruk op het wijzigen van de manier van denken die patiënten hanteren. Binnen de cognitieve gedragstherapie, ligt de nadruk soms meer op de manier van denken en interpreteren van de patiënt, soms meer op de manier van doen en laten. De behandelingen zijn klacht- of probleemgericht en kortdurend van opzet. De therapeut werkt veel met oefeningen en huiswerk. De meeste behandelingen nemen tussen de tien en vijfentwintig zittingen in beslag.

Cognitieve gedragstherapie voorbeelden Constructionele gedragstherapie Dialectische gedragstherapie Schemagerichte cognitieve therapie Rationeel-emotieve therapie (RET)

Psychoanalytische psychotherapie Psychodynamische therapie (PDT) De psychoanalytische psychotherapie gaat ervan uit dat we ons vaak niet bewust zijn van de drijfveren van ons gedrag. Soms wordt iemand in zijn of haar functioneren geremd door gevoelens die niet alleen met actuele gebeurtenissen te maken hebben. Het doel van psychoanalyse en psychoanalytische psychotherapie is het bewust maken van verborgen gedachten en gevoelens. Dat maakt het mogelijk om psychische problemen beter te begrijpen, te verwerken en op zoek te gaan naar andere mogelijkheden om met deze situaties om te gaan. Psychoanalytische psychotherapie duurt over het algemeen één tot enkele jaren. De patiënt komt tweemaal per week tot eenmaal per twee weken.

Psychoanalytische psychotherapie voorbeelden Kortdurende Psychoanalytische Steungevende Psychotherapie Transference Focussed Psychotherapy (TFP) Affect Fobia Therapy (AFT) Dynamische Interpersoonlijke Therapy (DIT) Intensive Short Term Dynamic Psychotherapy

Clientgerichte psychotherapie Cliëntgerichte psychotherapie is persoonsgericht, procesgericht en pragmatisch. Persoonsgericht betekent in de eerste plaats dat de cliënt als persoon centraal staat. In de tweede plaats betekent het dat de cliënt zelf bepaalt wat hij of zij wel en niet in de therapie aan de orde wil stellen, hoe ver hij of zij daarin wil gaan, enzovoorts. Procesgericht wil zeggen dat de therapie een proces is dat erop gericht is het denken, voelen en handelen te (her)integreren. Pragmatisch houdt in dat de therapeut niet aan één manier van werken vastzit, maar meerdere benaderingswijzen kent.

Relatie- en gezinstherapie Relatietherapie en gezinstherapie zijn twee specifieke vormen van psychotherapie. Kenmerkend voor deze vormen van therapie is dat partners of gezinsleden meestal samen in therapie zijn. In de therapie staan de problemen van een of meerdere betrokkenen centraal. Tegenwoordig worden relatietherapie en gezinstherapie ook wel systeemtherapie genoemd en heet de therapeut systeemtherapeut. In de therapie kunnen de deelnemers zich bewust worden van onderlinge reacties op elkaar en begrijpen welke invloed zij op anderen hebben. Vaak wordt er huiswerk afgesproken, bijvoorbeeld om uit te proberen hoe het bevalt om zaken anders te doen dan voorheen.

Groepspsychotherapie Groepspsychotherapie vindt plaats in een groep van acht tot tien patiënten, ieder werkt wel aan zijn of haar eigen problemen. De groep helpt daarbij. Deze vorm van psychotherapie is geschikt voor iedereen die ook met individuele psychotherapie behandeld kan worden. Er zijn psychotherapiegroepen voor onder meer patiënten met angst- en stemmingsstoornissen, eetstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, arbeidsgerelateerde klachten, etc. Bij de keuze voor diverse vormen van groepspsychotherapie spelen meerdere factoren een rol, zoals de problematiek, de mogelijkheden en de persoonlijke voorkeur van de patiënt in relatie tot diens omstandigheden. De doelstelling en duur van groepspsychotherapie kunnen verschillen. Er is bijvoorbeeld de kortdurende, klachtgerichte groepspsychotherapie en de langer durende meer persoonsgerichte groepspsychotherapie. Ook zijn er vormen van kortdurende persoonsgerichte groepspsychotherapie. De duur kan variëren van twaalf tot zestien sessies tot een aantal jaren.

Kinder- en Jeugdpsychotherapie Deze vorm van psychotherapie wordt toegepast als de ontwikkeling van het kind (0-18jr.) verstoord dreigt te raken of stagneert. De therapie begint met het zorgvuldig in kaart brengen van het functioneren van het kind en zijn of haar omgeving, zoals ouders en school. Daarna wordt de behandeling gekozen die het best aansluit bij zijn of haar problematiek. Tevens biedt de therapeut ouderbegeleiding of -therapie aan in groeps- of gezinsverband. Kinderen tot 12 jaar worden vaak behandeld in een spelkamer. Hier kan het kind allerlei spelmaterialen gebruiken om zich te uiten. Jongeren zitten vaker in een gesprekskamer. Daarnaast is er groepstherapie. Deze is geschikt voor kinderen en jongeren met problemen in de omgang met leeftijdgenoten. Er is ook gezinspsychotherapie waarbij de behandeling gericht is op het hele gezin. Dit is belangrijk wanneer gezinsleden onderdeel zijn van het probleem.

Integratieve psychotherapie Integratieve psychotherapie kan worden gedefinieerd als ‘het al dan niet in combinatie, op een verantwoorde en verantwoordbare wijze kunnen toepassen van verschillende methoden van behandeling’. De therapeut combineert bij de integratieve benadering methoden en technieken die in verschillende therapeutische theorieën ontwikkeld zijn. In de praktijk combineren psychotherapeuten specifieke interventies uit de eigen stroming met interventies uit andere richtingen en met algemene therapiefactoren.

Integratieve Therapie Vormen Acceptance en Commitment Therapy (ACT) Eye Movement Desensitisation & Reprocessing (EMDR) Emotion Focussed Therapy (EFT) Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT) Solution Focussed Therapy (SFT) Mentalisation Based Treatment (MBT) Mindfullness Based Cognitive Therapy (MBCT) Pesso-Boyden System Psychomotor (PBSP)