Kotter-model Taalbeleid dat het beleidsvoerend vermogen van de school verhoogt.

“Whatever you do for me but without me, you do against me” Mahatma Gandhi

STAP 1 LAAT DE NOOD ZIEN Wat moet het meest (en het dringendst) in onze school verbeteren opdat onze leerlingen er beter van worden? Van welk probleem liggen we het meest wakker? -(On)bewust wordt een nood aangevoeld, bv via o de (herhaalde) klacht van de zaakvakleraars op de klassenraad, in de lerarenkamer over het lage/slechte niveau van schrijven (antwoorden formuleren, verslagen, mails, essays …), lezen (informatieve/zakelijke teksten …), spreken (antwoorden, presentaties met/zonder powerpoint, discussie …), of luisteren (noteren in de les, zakelijke informatie samen vatten,…) o de ervaring dat leerlingen niet over de taalvaardigheid beschikken die de maatschappij, de studies verwachten o de ervaring dat ‘risicoleerlingen’ basisvaardigheden als bv een treintabel lezen, een huurcontract begrijpen, een sollicitatiebrief schrijven, een gesprek voeren … niet kunnen o de feedback van externen bv bij stage die signaleert dat er een ‘talig’ probleem is o … -Deze ‘nood’ laten inzien door minstens 3/4 de van het team o tegengewicht tegen non-believers moet groot zijn! o initiatieven van klein groepje enthousiastelingen verzandt (anders) vlug

STAP 2 VORM EEN GROEP MET GEWICHT -Rond die taalnoden (en behoefte aan een taalbeleid) groepeert zich een groepje mensen - Groep met gewicht (GG) = (Niet te grote groep) o Komt uit ≠ geledingen van de school o Heeft beslissingskracht (iemand van directieteam) o Heeft inhoudelijke knowhow (taaldidactiek, evaluatie…) o Heeft vertrouwen van het team o Staat open voor vernieuwing (constructief-kritisch) o Is positief ingesteld tgo directie, leraren en leerlingen en heeft hoge verwachtingen (Ook externen betrekken? bv taalbegeleider, CLB, schoolbestuur, ouders, leerlingen…) - Wat doet die? o Met iedere vakleraar (< betrokkenheid) vanuit vakgebonden doelen taalnoden leerlingen bepalen o Groepeert en ordent deze o Koppelt die aan de doelen Nederlands = maatstaf! o Bepaalt de focus : voor welk domein is er de hoogste nood? o Focus verfijnen (= concretiseren)  Is basis beleidsplan. Wordt zo haalbare kaart. Behoefte aan een beleid op leerkrachten –en schoolniveau Opm.: inspectierapport, evaluatiegegevens leerlingen kunnen helpen…

STAP 3 ONTWIKKEL VISIE Vanuit de analyse van het urgente probleem kunnen best doelstellingen geformuleerd worden. Wat willen we bereiken bij onze leerlingen? Wat moeten wij daarvoor bereiken op leerkrachtniveau en op schoolniveau? En welke acties kunnen we dan best in welke volgorde nemen? En hoe zullen we evalueren of we met onze acties onze doelstellingen bereiken? -GG formuleert collectieve ambitie + visie hoe die te bereiken o Vanuit visie op recentste taaldidactiek o Via een participatief proces van ‘samen leren’  Interactie op gang brengen  Zelf inhouden en inzichten aanbrengen (artikels, experts…)  Expertise bij leraren aanspreken … -Startpunt: focus op leerlingniveau - Visie gevoed vanuit ET/LPD/OD Nederlands o Leraren vertrouwd maken met uitgangspunt/filosofie LPD Nederlands o Zo nadenken over didactische principes die werken voor eigen vak -Visie ‘tastbare’ output geven Bv checklijst, handvattenlijst, kijkwijzer, observatiewijzer… GG beschikt hiervoor over voldoende vaardigheden en kennis (via opleiding, ervaringsuitwisseling andere scholen, artikels, handboeken, conferenties, … en samenwerking met externe partners zoals begeleiders)

STAP 4 COMMUNICEER VISIE ‘ Breng de visie tot leven in je school’ -GG en team zorgen vanzelf voor communicatie ‘in de wandelgangen’ maar GG zoekt ook formelere communicatie Bv mindmap met team over de visie, nieuwsbrieven, intranet… -GG handelt volgens visie (‘daden’…) Geen dure woorden: less is more: herhaalde communicatie, via verschillende kanalen, en op mensenmaat. concreet toegepast op de klas- en schoolpraktijk.

STAP 5 GEEF AUTONOMIE EN VERANTWOORDELIJKHEID AAN ANDEREN Samen leren én van mekaar leren -GG + team: - visie vertalen in beleidsplan o met concrete doelstellingen o concrete acties o manieren van evalueren - Begeleiden individuele leerkrachten bij uitvoering doelstellingen en acties o ondersteunen en motiveren o doelstellingen formuleren op leerlingniveau Bv opstellen tool voor gerichte klasobservaties en/of schriftelijke bevraging team en/of sterkte-zwakteanalyse - Doelstellingen op schoolniveau bepalen : hoe ondersteunen leerkrachten en leerlingen?  Topics voor overleg: hoe komen tot/werken aan  overleg en informatiedoorstroming  samenwerking met collega’s  opleiding  ondersteuning vanuit de GG  samenwerking met externen, ook ouders - Wanneer en hoe evalueren elke doelstelling?

- Rol van de GG o Ondersteunen  Ook via vakwerkgroepen o Duurzaam motiveren: leerkrachten verantwoordelijkheden geven, erkenning geven, zich laten specialiseren in interessedomein… o Wegwerken eventuele obstakels - Vaardigheden GG-leden : o Vertrouwen van team hebben o Sociaal vaardig zijn o Omgaan met weerstand o Vaststellingen leraren terugkoppelen naar taalbeleidsplan...

STAP 6 CREËER SUCCESERVARINGEN Hoe motivatie hoog houden om te blijven experimenteren? -GG observeren -bij elkaar -bij leraar/leraars die hiervoor open staat/staan -belang van heldere afspraken (Welke punten worden geobserveerd?) en constructieve feedback - delen met het team -Structurele winst is in onderwijs vaak pas na jaren zichtbaar => focus op kleine veranderingen op klasniveau

STAP 7 HOUD DE VERNIEUWING VAST EN CREËER MEER VERNIEUWING Rol van GG: evaluatie -bewaakt dat evaluatie effectief gebeurt o eventueel bijsturen van de acties o afvinken van acties die succesvol waren o afvinken van bereikte doelstellingen o opnemen van nieuwe doelstellingen en acties -als de focus op leerlingniveau is gelukt => nieuwe focus kiezen met het team én communicatie -voortdurend communiceren o positief bevestigen individuele leerkrachten die doelen bereiken o positief bevestigen als acties ok uitgevoerd zijn o belang van blijven zien van effecten van de acties o kan ook op forum bv personeelsvergadering

STAP 8 INSTITUTIONALISEER DE VERNIEUWING -Van bewust geplande actie ---  deel van de schoolcultuur, Dit betekent: o Leraren zijn vertrouwd met de visie o Acties worden genomen vanuit die visie o Leraren blijven gemotiveerd voor het uitvoeren van acties -GG en team spelen hier een rol bij 1. personeelsbeleid  Bepalen welke competenties belangrijk zijn voor wie meewerkt aan taalbeleid: o.a. o Flexibiliteit o Openstaan voor vernieuwing o Bereidheid tot vernieuwen o Samenwerken o (zelf)reflectie o Contact krijgen met leerlingen o Vertrouwen in elkaar als team en in leerlingen o Openstaan voor feedback o Los kunnen en durven laten + vakinhoudelijke competenties -Dit kan een rol spelen bij aanwerving, opleiding, functionerings- en evaluatiegesprekken en bij ‘beloningsbeleid’ (erkentelijkheid voor competenties leraren)

GG en team spelen ook een rol bij 2. uitbouwen kennismanagement Schriftelijke neerslag opmaken van o.a. o visie van de school op het aspect dat in de focus ligt o de manier van werken (die resultaat opleverde) o competenties die leraren moeten hebben of ontwikkelen o de ontwikkelde checklists, tools…  De kennis wordt vastgehouden  Nieuwe leraren, directies… zijn onmiddellijk vertrouwd met taalbeleid

Onderdelen taalbeleidsplantoelichting 1. Synthese beginsituatieanalyse 1.1 Onze schoolcontext 1.2 Onze sterktes en zwaktes 1.3 Onze prioriteiten 1.4 evaluatie al genomen acties Noteer cruciale info over 1.1 Lln instroom, ouders, buurt 1.2 Ons taalbeleid in het verleden, onze sterktes of zwaktes op klas- en schoolniveau 1.3 Wat baart ons zorgen? Waaraan iets doen? Welke sterktes behouden of uitbouwen? 1.4 Welke van de vroegere acties zijn succesvol afgerond? Mislukt? Moeten opnieuw opgenomen worden of bijgestuurd? 2. Doelstellingen - Leerlingniveau - Klasniveau - Schoolniveau Vuistregels voor doelstellingen - SMART formuleren - Samenhang tussen 3 niveaus bewaken - Niet te veel doelen formuleren 3. Acties Welke concrete acties zijn nodig/wenselijk om de doelstellingen te halen? Vuistregels voor acties - Wees concreet (wie, wat, wanneer, hoe) - Definieer een tijdsperiode - Let op samenhang met doelstellingen - Werk met actiefiche per actie - Delegeer: geef autonomie en verantwoordelijkheid aan anderen, ook aan andere werkgroepen (vakgroepen, leren leren, GOK, …) 4. Hoe evalueren? Creëer vooral succeservaringen om de motivatie hoog te houden. Hou de vernieuwing vast om nog vernieuwing te creëren. Hoe opvolgen en in kaart brengen of de acties behoorlijk werden uitgevoerd en de doelstellingen bereikt? Vuistregels voor evalueren - Verzamel gegevens om de 3 niveaus - Werk met beoordelingssleutels (kijkwijzers) voor de evaluatie van doelen 5. Bijsturen van actiesVoortdurend reflecteren op de relatie tussen doelstellingen/prioriteiten, concrete acties en het grote kader