Opbrengstgericht werken datamuur-route-Enschede Ad Kappen

voorstellen Coordinator Steunpunt Onderwijszorg Enschede 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (9500 leerlingen) Openbaar, christelijk, islamitisch en algemeen-neutraal Traditionele vernieuwingsscholen Steunpunt Onderwijszorg: kwaliteitszorg en leerlingenzorg.

Uitspraken van Kees Vernooy. “het is niet de achtergrond van je ouders, die bepaalt of je goed kunt leren lezen.” “Iedereen kan leren lezen, als je maar goed onderwijs krijgt” “toon mij een goede school en ik zal u een goede schoolleider laten zien”.

Resultaten nov.09 (4730 ll.)

Doel workshop. Wat is de datamuur-route-Enschede? Wat is een datamuur? Hoe pas ik opbrengstgericht werken toe op schoolniveau en op groepsniveau? Wat is de plaats van de één-zorg-route? Wat is de plaats van passend onderwijs?

Datamuur-route Enschede 1. Alle leerlingen -A en B -C -D en E leerlingen -Kwaliteitsagenda -Opbrengstgericht werken -groepsplan Algemene onderwijs behoeften: De instructiebehoeften Algemene doelen Doelen en leerstof centraal Leerkracht gestuurd . Kwaliteit en effectiviteit instructie . tijd 2. Zorgleerlingen - Één zorgroute Handelingsgerichte – proces- diagnostiek -individueel handelings plan Kind centraal Specifieke onderwijs behoeften -Wat kan een leerling wel en -wat heeft een leerling nodig -eigen leerweg 3. Passend onderwijs -importeren -exporteren

Datamuur-route Realistische doelen Vroegtijdig signaleren van risicolezers Bieden effectieve groepsinstructie Realiseren van doelgerichte effectieve verlengde instructie

Datamuur en instructiebehoeften A-B Instructie-onafhankelijk verkort C Instructie-gevoelig basis D-E Instructie- Afhankelijk verlengd Klaas Mohammed Gerrit Johanna Pepijn Mattijs Asha Trudy Glenn Achmed Gerard chris Nuran susan Miranda Bo Myrthe Felix elke

Aanname bij Datamuur-route Enschede Elke leerling kan de basisstof verwerven, als wordt voldaan aan twee voorwaarden: Kwaliteit en effectiviteit van de instructie Tijd. (geen verklaring op basis van kindfactoren, maar plan van aanpak op school-groep-leerkrachtniveau.

Opbrengstgericht werken Het maximale uit een leerling halen Door Het toepassen van de dimensies van effectief onderwijs

Vragen bij opbrengstgericht werken: Wat zijn de doelen? Wat moeten we doen om deze doelen te halen? (vakdidactisch, wat moet ik aanbieden) Hoe moeten we het doen? (organisatorisch) Waar halen we de tijd vandaan? Komt opbrengstgericht werken er weer bij? Waar blijft het werkplezier? Waar blijft het kind? Waar blijft de pedagogische benadering?

Leerkrachten worden verwacht de doelen met alle leerlingen te halen. Zonder doelen Leerkrachten hebben verschillende verwachtin-gen voor de verschillende groepen leerlingen. Met doelen Leerkrachten worden verwacht de doelen met alle leerlingen te halen.

Doelen leesverbeterplan Eind groep 2: 15 letters kennen, voor-en achternaam. TvK: 95% C of > Beheersing AVI-niveau 95% eind groep 3: AVI-2 eind groep 4: AVI-5 eind groep 5: AVI-9 eind groep 6,7 en 8: AVI-9 score op de DMT =95% C of >

Het belang van streefdoelen technisch lezen Er wordt naar gestreefd dat alle kinderen eind groep 8 minimaal teksten van het niveau AVI 9 Plus kunnen lezen. Te realiseren subdoelen in dat verband zijn: - eind groep 2: - een goede mondelinge taalvaardigheid en woordenschat - een goed ontwikkeld fonemisch bewustzijn - elk kind kent 15 letters - eind groep 3: - elk kind beheerst minimaal AVI-E3 - eind groep 4: - elk kind beheerst minimaal AVI-E4 - eind groep 5/begin groep 6: - elk kind beheerst minimaal AVI-M6 - op het einde van de basisschool: - risicolezers beheersen AVI-Plus AVI-9/AVI Plus: betekent functioneel geletterd zijn!

Leesresultaten zijn het gevolg van twee zaken: Leesresultaten zijn het gevolg van twee zaken: (1) Wat we onderwijzen en (2) Hoe we onderwijzen Mike Schmoker “The Real Causes of Higher Achievement”

DIMENSIES EFFECTIEF LEESONDERWIJS Doelen die we met lezen willen halen 95% 1. leesinhoudelijk Wat wordt onderwezen? 2. onderwijskundig Hoe wordt onderwezen? Mondelinge taal en woordenschat Fonemisch bewustzijn Letterkennis Aanvankelijk technisch lezen Voortgezet technisch lezen Stillezen en leesmotivatie Begrijpend lezen tijd Leerlijnen en leerinhoud Kwaliteit van het aanbod: methoden en materialen Convergente differentiatie Directe instructiemodel Leerkrachtvaardigheden (modelen) Klassenmanagement 3. EFFECTIEF INNOVEREN 17

Het HOE: effectief onderwijs Klassenmanagement Regels en routines Afspraken over zelfstandig werken Differentiatie-model: toepassen van IGDI-model

Igdi-model met convergente differentiatie. Voorbereiding Start van de les: terugblik - doel van de les -verwachtingen Verkorte instructie Zelfstandige verwerking Basis instructie en begeleide inoefening Basis instructie Verlengde instructie Feedback en Feedforward. Feedback en feedforward Feedback en Feedforward Gezamenlijke feedback / Afsluiting Openbare Basisschool Molenbeek

Drie niveaus van leesinstructie 5 % heeft intensieve interventies nodig Niveau 3 Intensieve en specifieke instructie 10-20% heeft aanvullende interventies nodig Niveau 2 Aanvullende verlengde instructie in kleine groepjes (minstens 3x per week) Niveau 1 Goede methode en voortdurend volgen van de taal-/leesontwikkeling van alle leerlingen (screening) Instructie voor ALLE leerlingen

CONVERGENTE DIFFERENTIATIE EN INSTRUCTIE Het belang van expliciete directe instructie: maximale blootstelling aan de leerkracht Het belang van de leerkracht die hardop denkend voordoet Veel oefenen en toepassen tijdens de groepsinstructie Het bieden van feedback Zwakke lezers bij de groepsinstructie betrekken

Effectief onderwijs: het innoveren Monitoren Coachen en begeleiden door interne begeleider / rekenspecialist Directeur als onderwijskundig leider pressure and support. klassenconsultaties

Directeur als onderwijskundig leider. Verantwoordelijk voor het onderwijsresultaten (toon mij een goede school en ik zal u een goede schoolleider laten zien!) Inzicht in veranderingsprocessen. Wat werkt op school Borgen van leesverbeterplan. Klassenconsultaties, controle Pressure and support. Inzet van interne begeleider.

Start van Datamuur-route altijd eerst op schoolniveau Data krijgen een gezicht Onze school, onze leerlingen, onze resultaten. Not to blame or to shame! Van goed naar beter voor alle niveaus Datamuur en schoolplan Datamuur en groepsplan

Afspraken over opbrengstgericht werken op schoolniveau De doelen het HOE het WAT, basisleerstof en basisleerlijn Het begeleiden, implementeren en borgen.

Vragen bij de analyse van de data Wat zijn de te behalen doelen? Liggen we op koers? Wat hebben we al gedaan w.b. het WAT, het HOE? Wat zijn de resultaten / effecten geweest? Wat gaan we de komende periode doen? .het WAT en het HOE.(vakdidactisch en organisatorisch) .de leerstof (begrijpen) .de leerlingen. Van goed naar beter. (presteren)

Datamuur en groepsplan

Datamuur-route Enschede 1 Alle leerlingen -A en B -C -D en E -Kwaliteitsagenda -Opbrengstgericht werken -groepsplan Algemene onderwijs behoeften: De instructiebehoeften Algemene doelen Doelen en leerstof centraal Leerkracht gestuurd . Kwaliteit en effectiviteit instructie . tijd 2. Zorgleerlingen - Één zorgroute Handelingsgerichte – proces- diagnostiek -individueel handelings plan Specifieke onderwijs behoeften -Wat kan een leerling wel en -wat heeft een leerling nodig -eigen leerweg 3. Passend onderwijs -importeren -exporteren

Basis: instructiebehoeften Elke leerling kan de doelen van het leesverbeterplan behalen als wordt voldaan aan twee criteria: Kwaliteit en effectiviteit van de instructie Leertijd

groepsplan beginsituatie Doelen Instructiebehoeften en instructietijd Organisatie Stilleesbeleid, woorden lezen, teksten lezen Leerstofplanning Inzoomen op D en E leerlingen Evaluatie aandachtspunten, zoals begeleiding en ondersteuning.

datamuur en groepsplan: instructiebehoeften. start instructiebehoeften. Indeling op basis van instructiebehoeften .instructie-onafhankelijke leerlingen (A-B) .instructie-gevoelige leerlingen (C) .instructie-afhankelijke leerlingen (D-E)

datamuur A-B C D-E Instructie-onafhankelijk verkort Instructie-gevoelig basis D-E Instructie- Afhankelijk verlengd

Groep 4 - OKTOBER AVI krt 1 krt 2 krt 3 Niveau NAAM: Kaart CO 6 73 68 Aantal goed CO 6 73 68 47 A MO 5 54 42 29 B SO 2 60 48 33 MP 22 16 D C JS 3 99 23 64 DS 13 BS 36 JT 1 E MK 9 113 69 ER 89 88 56

Resultaten DMT en AVI DMT A-B C D-E AVI boven op onder Beheersings niveau boven Instructie Niveau op Frustratie onder DMT A-B Instructie- Onafhankelijk gevoelig op tekstniveau Instructie-afhankelijk C D-E Instructie-gevoelig op woordniveau

datamuur A-B C D-E verkort Instructie-gevoelig basis Instructie- Instructie-onafhankelijk verkort C Instructie-gevoelig basis D-E Instructie- Afhankelijk verlengd Klaas Mohammed Gerrit Johanna Pepijn Mattijs Asha Trudy Glenn Achmed Gerard chris Nuran susan Miranda Bo Myrthe Felix elke

Leerkracht centraal Basisleerstof staat centraal. Methodes in zijn totaliteit behandelen. Schrappen van niet-essentiële onderdelen. Aanleren van basisstrategieën. Eén spoor. (voorkomen van cognitieve verwarring) Geen individuele handelingsplannen, Geen eigen leerweg tot en met groep 5. modellen

Modellen Ik doe het Wij doen het jij doet het

Instructie- Onafhankelijk VERKORT Gevoelig BASIS Instructie VERLENGD niveau A-B Klaas Mohammed Gerrit Johanna Pepijn Mattijs Asha Trudy Glenn Achmed Gerard chris C Nuran susan D-E Miranda Bo Myrthe Felix elke doel Minimaal 3 AVI-niveaus Ontwikkelings- perspectief

Igdi-model met convergente differentiatie. Voorbereiding Start van de les: terugblik - doel van de les -verwachtingen Verkorte instructie Zelfstandige verwerking Basis instructie en begeleide inoefening Basis instructie Verlengde instructie Feedback en Feedforward. Feedback en feedforward Feedback en Feedforward Gezamenlijke feedback / Afsluiting Openbare Basisschool Molenbeek

VERKORT BASIS VERLENGD niveau A-B C D-E doel Minimaal 3 AVI-niveaus Ontwikkelings- perspectief tijd

De leesvorderingen van leerlingen zijn mede afhankelijk van de hoeveelheid tijd die per dag aan leesonderwijs besteed wordt.

Tijd Groepsinstructie: 45 minuten per dag Verwerking en Verlengde instructie: 15 á 20 minuten per dag (minimaal 3x per week) Intensieve instructie: 20 - 30 minuten per dag

VERKORT BASIS VERLENGD niveau A-B C D-E doel Minimaal 3 AVI-niveaus Ontwikkelings- perspectief tijd WAT: inhoud Stillezen Woorden lezen Teksten lezen RALFI

D en E leerlingen Datamuur-route Enschede Opbrengstgericht werken: instructie en tijd Voorspelling over verwachte vaardigheidsscore Evaluatie

Stap 1: benoemen van D-E leerling: algemene instructiebehoeften Leerlingen op D of E niveau meenemen in groepsplan Uitvergroten in een bijlage op basis van twee vaardigheidsscore aangeven wat de volgende vaardigheidsscore zal zijn (verwachte vaardigheidsscore) Basisstof behorend bij fundamentele kwaliteit. instructie-instructie-instructie en leertijd.

D en E leerlingen en instructiebehoeften verwachte score . 2 1

D en E leerlingen en instructiebehoeften

Stap 2: evaluatie en beslissingen D E

Stap 2: evaluatie en beslissingen C D E

zorgleerlingen Criterium: ligt het kind op koers voor beheersing basisstof eind groep 8. Zorgleerling E-E-E Zorgleerling D-D-E (nog) geen zorgleerling E-E-D (nog) geen zorgleerling D-D-D Geen zorgleerling D-D-C

Zorgleerlingen en inspectie leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, Krijgen de leerstof tot en met groep 8 niet aangeboden kindfactoren: -cognitieve belemmeringen en/of -sociaal emotionele belemmeringen.

Datamuur-route Enschede 1 Alle leerlingen; -A en B -C -D en E -Kwaliteitsagenda -Opbrengstgericht werken -groepsplan Algemene onderwijs behoeften: De instructiebehoeften Algemene doelen Doelen en leerstof centraal Leerkracht gestuurd . Kwaliteit en effectiviteit instructie . tijd 2. Zorgleerlingen - Één zorgroute Handelingsgerichte – proces- diagnostiek -individueel handelings plan Specifieke onderwijs behoeften -Wat kan een leerling wel en -wat heeft een leerling nodig -eigen leerweg 3. Passend onderwijs -importeren -exporteren

zorgleerlingen Stap 1 bij D en E: algemene instructiebehoeften aanpak volgens principes van opbrengstgericht werken. Doelen, leerstof en aanpak zijn leerkrachtgestuurd Stap 2: vaststellen van zorgleerlingen specifieke onderwijsbehoeften -aanpak volgens principes van handelingsgericht-proces-diagnostiek -leerlinggestuurde aanpak w.b. specifieke onderwijsbehoeften.

HANDELINGSGERICHT – PROCES –DIAGNOSTIEK. Gericht op de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling. Wat kan de leerling wel en wat heeft de leerling nodig voor verdere ontwikkeling? Zoals Pedagogische en (ortho)-didactische aspecten Zeer intensieve instructie Tijd Extra hulpmiddelen

Onderwijs-en begeleidingsbehoeften voor zorgleerlingen. Inzet van externe deskundigen Welke doelen zijn voor deze zorgleerling haalbaar in de komende periode? .realistisch ontwikkelingsperspectief / uitstroomprofiel en leerrendement (DLE) .tussendoelen Wat zijn de perspectief-rijke strategieën voor deze groep leerlingen? Wat is de basisstof voor deze groep leerlingen? .eigen leerweg wat heeft hij (extra) nodig om doelen te bereiken?

Datamuur-route Enschede 1 Alle leerlingen: -A en B -C -D en E -Kwaliteitsagenda -Opbrengstgericht werken -groepsplan Algemene onderwijs behoeften: De instructiebehoeften Algemene doelen Doelen en leerstof centraal Leerkracht gestuurd . Kwaliteit en effectiviteit instructie . tijd 2. Zorgleerlingen - Één zorgroute Handelingsgerichte – proces- diagnostiek -individueel handelings plan Specifieke onderwijs behoeften -Wat kan een leerling wel en -wat heeft een leerling nodig -eigen leerweg 3. Passend onderwijs -importeren -exporteren

Passend onderwijs Kan en wil de school bieden waar deze leerling om vraagt. Kan de school de specifieke onderwijsbehoeften bieden? Wat heeft de school nodig aan middelen, hulp om de specifieke onderwijsbehoeften te kunnen uitvoeren (importeren) HANDELINGSVERLEGENHEID. GRENZEN AAN DE ZORG.(exporteren)

datamuur + zorgroute A - B C D-E Eigen leerweg / Verdiepte instructie Begaafde en talent-volle leerlingen Verdiepte instructie A - B Verkorte instructie C Basis-instructie D-E Verlengde instructie Eigen leerweg / Zeer intensieve instructie Basisstof Afname van DHH voor: Compacten versnellen Leerlijnen Verrijken Verdiepen Kern van de basisstof Extra leertijd instructie instructie instructie Alleen indien noodzakelijk, zo laat mogelijk inzetten. Na inzet van deskundigen basisleerlijn maatschappelijke relevante leerstof Instructiebehoeften Ontwikkelings- perspectief. Leerrendement.

Hoe verder met datamuur-route? Afspraken op schoolniveau over het HOE: Doelen Effectieve leertijd Organisatiemodel: convergente differentiatie en IGDI Afspraken op schoolniveau over het WAT: Starten met voorbereidend lezen, Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen, onderhouden van lezen. Doorgaande leeslijn / leerstof staat centraal. Stilleesbeleid Afspraken op schoolniveau over het innoveren. Datamuur en schoolplan / groepsplan Coachen en begeleiden door interne begeleider Directeur als onderwijskundig leider.

Succes. Ad Kappen info@spoe.nl www.spoe.nl 06-21627633