De Nederlandse jeugdzorg in transitie Adri van Montfoort Gent, 22 januari 2013

Geschiedenis van de jeugdzorg  Door de eeuwen heen zorg voor verweesde en ontheemde kinderen  1491 in Utrecht eerste weeshuis in ons land  Burger- en aalmoezeniersweeshuizen  Jongens gingen op het land werken, of varen; meisjes werden dienstmeid  Vanaf 1850 ontstond een ‘wereld van de heropvoeding’ (Jeroen Dekker)

Het rijk van de kinderbescherming Periode Kinderwetten ingevoerd 1905 Groei van tehuizen Groei van maatregelen van kinderbescherming Crisis van jaren ‘30 zet alles onder (financiële) druk

Naar een vernieuwde kinderbescherming Periode Na de Tweede Wereldoorlog grote rol voor de overheid Kinderbescherming nadruk op handhaven van de moraal van kinderen en ouders Autoriteit van de overheid als aanvulling op die van ouders

Naar de Wet op de Jeugdhulpverlening Periode Werkgroep Mik rapporteert in 1976 Pleit voor decentralisatie van alle zorg voor jeugd naar de regio Eén stelsel voor welzijn, jeugdbescherming, GGZ-jeugd Aansluiten op de vraag van jeugdigen en ouders

De Wet op de Jeugdhulpverlening Wet van 1989, ingevoerd in 1992 Jeugdhulpverlening van Rijk naar 12 provincies + 3 grootstedelijke regio’s (A’dam, R’dam, Haaglanden) Jeugdbescherming en Raad blijven centraal ministerie van Justitie GGZ-jeugd blijft er buiten

Naar een Wet op de jeugdzorg Periode Twee jaar na invoering WJH nieuwe stelsel discussie: commissie Ter Veld Voorstel: Bureau Jeugdzorg per provincie Eén Toegang tot de jeugdzorg: jeugdhulp, GGZ-jeugd, jeugdbescherming BJZ geeft indicatie voor zorgaanbod

De Wet op de jeugdzorg Periode 2005-heden Wet op de Jeugdzorg ingevoerd 1 januari 2005 Recht op jeugdzorg BJZ centrale toegang voor zorgaanbod Scheiding tussen BJZ en zorgaanbieders

Provinciale en landelijke jeugdzorg Bureau Jeugdzorg: AMK Toegang Indicatie Jeugdbescherming Jeugdreclassering Jeugd- en Opvoedhulp (Provinciaal jeugdzorg aanbod) Gesloten Jeugdzorg Zorg voor jeugd met een (lichte) verstandelijke beperking GGZ-jeugd/ Kinder- en Jeugd psychiatrie Raad Rechter Justitiële Jeugdinrichting Huisarts CIZ rechter PolitieOvJ

Naar (weer) een nieuwe wet Vanaf 2005 discussie over opheffen BJZ Voorstel Centrum voor Jeugd en Gezin per gemeente Regering in 2007: in iedere wijk en dorp komt een gebouw CJG en iedereen gaat daar naartoe Huidige regering: er komt een Wet Zorg voor Jeugd of Jeugdwet

Concept Jeugdwet 2012 Per 2015 gemeente verantwoordelijk voor:  Provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg  Jeugdzorg Plus (gesloten jeugdzorg)  Jeugd-GGZ  Jeugd-LVB  Jeugdreclassering  Jeugdbescherming

Versterking basisvoorzieningen Signalering, vroeghulp, eerste lijn  Jeugdgezondheidszorg  Huisarts  Welzijnsinstellingen  Aansluiting kinderopvang en onderwijs

Indicatie Het indicatiebesluit van BJZ vervalt Gemeente moet zelf beslissen wie welke zorg krijgt Recht op jeugdzorg verdwijnt Maar gemeente krijgt zorgplicht Uitbreiding keuze cliënt (Persoonsgebonden budget)

Melding en jeugdbescherming Ge- mee nte MH K Raa d Rechter Gecertificeerd e instelling Zorgaanbod door div. organisaties

Melding en jeugdbescherming Bovengemeentelijke samenwerking Wettelijke regeling rechten en plichten ouders, jeugdige, melders, professionals Dicht bij de gemeentelijke overheid

Zorgaanbod Meer marktwerking mogelijk: gemeente bepaalt bij wie ze ‘inkoopt’ Kan bestaande organisatie zijn Of een nieuwe stichting of BV Een ZZP’er

Kwaliteitswaarborgen Certificering instellingen jeugdbescherming en jeugdreclassering Certificering beroepskrachten (jullie dus) VOG alle beroepskrachten Voorschriften informatie aan cliënt en rechten cliënt (privacy, klachtrecht) Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Trend vanaf jaren negentig Toenemende controle op uitvoering Taakverdeling tussen instanties (onafhankelijke schakels) Afrekenen op productie per schakel ICT als middel van beheersing Bij risico: maatregel en uithuisplaatsing Kortom: druk richting ‘lopende band’ praktijk 19

Gezinsdrama’s in de media Aug 2001 Meisje van Nulde Julli 2002 Brand Roermond (6 kinderen) September 2004 Savanna (3 jaar) Aug 2005: Tolbert (2 kinderen) Juni 2006 Maasmeisje (Gessica, 12 jaar) Dec 2006 M., 7 jaar, door moeder gedood

‣ ‣ ‣ NPT 21

“Resultaten” Werkers klagen over bureaucratie Keten is te lang en te langzaam Veel tijd en geld naar ‘regie’ Wachtlijsten Gezinnen krijgen te weinig hulp Stijgende budgetten én stijgende druk op praktijk 22

Actuele discussiepunten Integraal: hoeveel verschillende voorzieningen kunnen in één regie gebracht worden? GGZ- jeugd, LVB-jeugd, jeugdbescherming, jeugdreclassering, schuldhulp, huisvesting, werk, etc. Eigen kracht: hoeveel mag verwacht worden van familie, buurt en andere burgers? Kan dat tot 20% besparing op de professionele zorg leiden? Veiligheid: (Hoe) kan de veiligheid van kinderen worden gegarandeerd in het nieuwe stelsel?

Actuele discussiepunten Bureaucratie: (Hoe) kunnen gemeenten verantwoordelijkheid dragen zonder nog meer bureaucratie te scheppen? Marktwerking: welke functies lenen zich voor marktwerking? Is marktwerking in de jeugdzorg gewenst? Hoe kan de gemeente dit introduceren? Evidence based versus practice based.

Oplossingsrichting Activeren burgers (‘it takes a village’) Heroveren ‘leefwereld’ ten opzichte van ‘systeem’ Het menselijke aspect van sociaal werk, een constructieve samenwerking met de gezinnen Focus op concrete bedreigingen en op concrete veiligheid voor het kind ‘Leren van de praktijk’ ipv dogmatiek