Training Veiligheid eerst

Presentatie over: "Training Veiligheid eerst"— Transcript van de presentatie:

1 Training Veiligheid eerst
Lesweek 1

2 Martina McBride - Concrete Angel
Stop kindermishandeling, stop child abuse. Martina Mc Bride OPENING Stop kindermishandeling/child abuse. Als de link niet werkt; opzoeken op you tube: Stop kindermishandeling, stop child abuse Martina Mc Bride. Tekst lyric opgenomen in de handleiding Hyperlink Selecteren adres, rechts muisklik, hyperlink openen

3 Werkvorm 1 Eigen ervaringen
Ervaringen met kindermishandeling in de praktijk/stage? Ervaringen met huiselijk geweld? Ruimte om eigen ervaring kort uit te wisselen mbt km. Impact op jongere? Ouders? Impact op jou als persoon? Beroepskracht? Wat doet het met collega’s, instelling?

4 Spotje Sire Eerst spotje laten zien en studenten kort laten reageren You tube spotje van jongen die de trap op rent. (2008)

5 Jo Hermanns 4 vormen kindermishandeling
Verwaarlozing (affectief of fysiek) Fysieke mishandeling Emotionele of psychische mishandeling Seksueel misbruik Sinds kort toevoeging: Blootstelling aan huislijk geweld zonder dat t kind zelf rechtstreeks slachtoffer is Műnchhausen bij Proxy Syndroom Cultuur-en/of religiegerelateerde mishandeling Munchhausen bij Proxy syndroom is specifieke psychiatrische stoornis v 1 vd ouders waarbij specifiek ziektes bij het kind worden uitgelokt of aangebracht, die vervolgens gemeld worden bij artsen. Cultureel: meisjesbesnijdenis, eerwraak en uitdrijvingsrituelen. In Nederland wordt er geschat dat ongeveer 50 meisjes per jaar slachtoffer zijn van besnijdenis (Commissie bestrijding vrouwelijke genitale verminking 2004)

6 Seksueel misbruik Definitie
Van seksueel misbruik (seksuele kindermishandeling) is sprake wanneer de verzorger of opvoeder van het kind (hierna kortheidshalve de ouder) of iemand anders die voor een kind verantwoordelijk is , seksueel contact met het kind heeft, of poogt te hebben, ter bevrediging van de seksuele gevoelens van de betrokken volwassene en/of uit geldelijk gewin. Bij seksueel misbruik verwijst ouder of ‘verantwoordelijke volwassene’ naar enig gezinslid of (huis)vriend die een vertrouwensband met het kind heeft of in een gezagsrelatie tot het kind staat. Bijvoorbeeld oppas. Baeten, P. & Willems, J. (2009) De maat van kindermishandeling, meldcode en criteria van kindermishandeling, SWP. Amsterdam Uitbreiding 2012 Rapport of Actieplan Kinderen veilig Meer aandacht voor kinderpornografie Bestaat vaak relatie tussen kinderpornografie en seksueel misbruik Meer aandacht voor internet en grooming. Grooming houdt in dat pedofielen contact met kinderen maken met als doel drempel te verlagen en seksueel contact mogelijk te maken Deze actiepunten zijn geformuleerd om de aanpak van kinderpornografie te integreren in de aanpak van seksueel geweld Overheidsactieplan Kinderen Veilig Zie dia 12 - vergroting aandacht binnen de ketenaanpka voor seks misbruik en kinderpronografie - andere accenten: Aandacht voor opv ondersteuning mn gericht op positieve interventie dmv video feedback. Een zestal bijeenkomsten. Variatie op VIB Aandacht voor shaken baby syndroom Implementatie meldcode (later meer)

7 Werkvorm 2 Normenlijst Denk aan 4x print van Memo Movisie voor een vergelijking ( in subgroep) van eigen criteria mbt seksueel misbruik met het vlaggensysteem van Movisie

8 Definitie kindermishandeling
“Kindermishandeling is elke vorm van voor de minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een afhankelijkheidsrelatie staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek letsel of psychische stoornissen” (Art. 1 m WJZ) Wat valt jullie op in deze definitie? Wat lijkt je ingewikkeld in het werken vanuit deze definitie? Voor de wetgever een bruikbare definitie. Definitie is tot stand gekomen mede op grond van Verdrag inzake de rechten van het kind, Algemene vergadering VN1989, in Nederland in 1995 geratificeerd en de Internationale rechten van de mens. In de praktijk blijft de grens lastig te trekken tussen bedreigende en niet bedreigende interacties. Wanneer gaat een corrigerende tik over in geweld? Of zoals in Hermanns Bestrijden van km NJI Utrecht : Wanneer gaat het huishouden van Jan Steen of moderne variant huishouden van Ma Flodder over in verwaarlozing, wanneer gaat lichamelijke intimiteit over in seksueel misbruik? (Werkvorm normenlijst). Wanneer gaat mopperen, schelden over in emotionele verwaarlozing? Sommige wetenschappers grenzen af door de latere effecten te onderzoeken. Daaruit blijkt dat doorgaans de meeste kinderen waarbij km in mindere of meerdere maten heeft plaatsgevonden, er met behulp van hun sociale omgeving uitkomen en als volwassenen zonder stoornis of belemmering kunnen leven. Dit is geen reden om te relativeren. Een andere invalshoek die bepaalt wat wel of geen km is, is de maatschappelijke of culturele. (bijv Antilliaanse cultuur liggen de grenzen anders mbt uitdelen van een tik)

9 Internationale verdragen
1) Internationaal verdrag rechten van het kind (IVRK) 2) Europees verdrag rechten van de mens (EVRM) 3) Europees verdrag ter bescherming van kinderen tegen seksueel misbruik en seksuele uitbuiting Wettelijk internationaal draagvlak inzake aanpak kindermishandeling en huiselijk geweld. Waarom eigenlijk? Omdat omvang en gevolgen groot en ernstig zijn Huiselijk geweld en kindermishandeling de maatschappij veel kosten Kinderen recht hebben op een gezonde ontwikkeling en bescherming tegen kindermishandeling (IVRK) Kinderen recht hebben op bescherming tegen seksueel misbruik en uitbuiting (EVBS)

10 Ontstaan van kindermishandeling
Ontbreken van pedagogisch besef Fysieke en emotionele verwaarlozing armoede, sociale isolatie, lage opleiding, persoonlijke kenmerken ouders Relatieproblemen, psychische stoornissen partnergeweld Seksueel misbruik seksuele stoornissen Bron Baartman: Bestrijden van KM NJI Ontbreken van pedagogisch besef wil zeggen dat de ouder geen besef heeft van wat het kind nodig heeft aan zorg, warmte, bescherming en de vaardigheid mist om emoties en bedoelingen van t kind op te vatten, geen balans vindt in behoeften van het kind en die van zichzelf. Fysieke en emotioneel km wordt oorzaak in sociale context gezocht. Mn het uit de hand lopen van fysieke straffen voor gedrag dat vlg ouders de grenzen overschrijdt.(coercive cycle=afdwingende cyclus, Patterson) Op onaangenaam hard gedrag van de ouder wordt door kk met lastig gedrag en verzet gereageerd. Ouders worden dan nog onaangenamer en ofwel het kind trekt zich terug, gaat ouders ontwijken en de ouders laten het erbij zitten. Of kind komt in verzet zich wederom en de zaak dreigt uit de hand te lopen. Ouders zijn in deze vaak niet consequent en onvoorspelbaar, waardoor situaties onverwacht uit de hand kunnen lopen. Hierbij kunnen agressie regulatieproblemen een rol spelen. Agressie regulatie problemen wordt oorzakelijk verklaard door psychische problemen, chronische stress , psychiatrische problemen. Fysieke en emotionele mishandeling en verwaarlozing komen vaak samen voor. Partnergeweld en kindermishandeling; er wordt geschat dat in beide de helft van de gevallen waar p geweld voorkomt ook km voorkomt.

11 Aanpak Voorkomen Signaleren en melden Stoppen en gevolgen verminderen
Allerlei preventieprojecten en programma’s, waaronder veel universele informatie en advieswerk, selectieve opvoedingsondersteuning. Een en ander is voor een groot deel de verdienste van de activiteiten van RAAK, de Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling. Op basis van de voorstellen van deze actiegroep werd tussen 2003 en 2006 in 4 regio’s geëxperimenteerd met een regionale en geïntegreerde aanpak van kindermishandeling. In deze aanpak zie je veelal 3 elementen terug: 1 Preventie-activiteiten om het publiek meer te betrekken bij (voorkomen van) kindermishandeling en huiselijk geweld zoals de Sire spotjes op het gebied van kindermishandeling 2 Preventie in de vorm van opvoed- en opgroeiondersteuning. Hierin wordt aan de gemeentelijke Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) een spilfunctie toebedeeld. CJG zet hiertoe evidence based programma’s in zoals Triple P en richt zich daarbij op nieuwe ouders en op specifieke groepen zoals zwangere vrouwen in bijzondere risicosituaties of op ouders van pubers etc. 3 Wrap Around Care Dit is een vorm van integrale, multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling in gezinnen, gebaseerd op samenwerking tussen instellingen zoals het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), Bureau Jeugdzorg (BJZ) toegang en Steunpunt huiselijk geweld. Kinderen zijn afhankelijk van anderen om kindermishandeling te voorkomen, te signaleren en te stoppen. Beroepskrachten zijn belangrijke signaleerders én vertrouwenspersonen voor de kinderen.

12 Actieplan Kinderen Veilig 2012-2016. Accenten
Vergroting aandacht seksueel misbruik en voor kinderpornografie. Versterking ketenaanpak Aandacht voor positieve opvoedingsinterventies mbv video feedback Implementatie meldcode Aandacht voor shaken babysyndroom In Actieplan Kinderen Veilig staan acties zoals Lwarden en Haarlem als goed vb, over multidiciplinaire aanpak. Ontschotting tussen sectoren medici, jz, justitie. Gelijktijdig onderzoek, uitwisseling info aan elkaar, duidelijke afspraken over borgen veiligheid, coördinatie hulp.

13 Overheidsactieplan Kinderen veilig 2012-2016
Nieuwsuur Baby schudden Een voorbeeld van een preventieve interventie.

14 Toerusting aankomend beroepskracht
Wat is kindermishandeling ? Welke verantwoordelijkheid heeft de beroepskracht? Signaleren mbv de meldcode, LIRIK-JZ SOS, signaleren, taxeren,maken v e veiligheidsplan Samenwerken met collega's; gebruik beoordelingsboog In gesprek met ouders, pleegouders en kinderen, jongeren over veiligheid/onveiligheid Hier gaat de training over. De toetsing is een centrale toets voor alle 4 de trainingen. Vanaf lw 2 camera meenemen om van oefenmomenten opnamen te maken. Meldcode in jz meldplicht mbt vermoede dader In onderwijs meldplicht mbt seksueel misbruik

15 Werkvorm 3 Spotje No kidding
Verlegenheid van de burger? Gelijk aan verlegenheid van de hulpverlener? You tube No kidding Straatfilmpje Werkvorm 3 Eerst spotje laten zien en studenten laten reageren (Vrouw die kind uitscheldt en slaat en waarbij omstanders hun gedachten uiten maar niets doen) De strijd tegen KM is tientallen jaren gaande. Vanaf de jaren 80 wordt er op indringende wijze een bewustwordingsproces op gang gebracht door verschillende organisaties. Zoals Voorkoming van KM of Spotjes SIRE. Een extra impuls is er de laatste 10 jaar uitgegaan van de Actiegroep RAAK (Reflectie en actiegroep aanpak KM). Verder het AMK, advies en meldpunt KM waar jaarlijks een toenemend aantal mensen contact mee op nemen voor advies of melding. Verschillende beleidsinitiatieven van de overheid zijn erop gericht om tot beteren samenwerking en afstemming en aanpak te komen mbt KM. Een van de laatste projecten is Beter beschermd opgezet waardoor de doorlooptijden van casuïstiek in de kinderbeschermingsketen na een melding door een betere samenwerking en afstemming tussen BJZ, Raad voor de Kinderbescherming, kinderrechters, jeugdbescherming en soms ook de zorgaanbieders aanzienlijk blijken te zijn teruggebracht. Als laatste voorbeeld: vanaf 2002 wordt er hard gewerkt aan de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld op initiatief van de overheid door NJI (Baeten) door ontwikkelen van richtlijnen voor het handelen van beroepskrachten in situaties en bij vermoeden van KM. Resultaat De Meldcode. De basiselementen uit de meldcode kunnen specifiek aangepast worden per instelling of beroepsgroep. Dit jaar 2012 is het hoger onderwijs aan de beurt. De definitie is afkomstig uit de meldcode en toonaangevend in Nederland. Komt uit de Wet op de Jeugdzorg. Info Artikel Baartman uit Ouderschapskennis nr 2 juni 12. 1964 Drs Kist: afschuwelijk stuitend misdrijf 1970 Mevr Ras Heerema richt vereniging tegen km op (VSK) 1972 VSK geeft boekje uit: Ouders die mishandelen zijn niet een speciaal soort mensen. Ze zijn even vaak gewoon of ongewoon als andere mensen. Wel kwetsbaarder. 1990 Beleidsbrief Bestrijding KM 2007 Tweede beleidsnota Actieplan aanpak KM 2012 Derde Beleidsnota Actieplan Kinderen veilig

16 Angst in de jeugdzorg beslissingsdrempel
als je ingrijpt kan je een fout maken als je niet ingrijpt kan je een fout maken Ons oordeel over veilig of onveilig bij een casus wordt bepaald door onze beslissingsdrempel. Een in het oog springend dilemma waar de jeugdzorgwerker mee te kempen heeft is: Als je ingrijpt, kan je een fout maken Als je niet ingrijpt kan je een fout maken Dammed if you do Dammed if you don’t

17 Beslissingsdrempel hoog oordeel factoren die factoren die
oordeel beslissingsdrempel beïnvloeden beïnvloeden casusspecifieke werkervaring, normen beslisser Info voorgeschiedenis,culturele bagage, kennis huidige moraal km politieke en publieke druk beslissingsdrempel laag Bron: Masterclass kindermishandeling NJI 2011 Beslissingdrempel is van een Australische onderzoeker Dalgleish. De hoogte hiervan wordt bepaald door eigen ervaringen, werkcultuur en media. Het zijn dynamische processen die continue in beweging zijn. Ons oordeel over of een casus veilig dan wel onveilig is wordt door bovenstaande factoren bepaald. Casusspecifieke informatiefactoren versus factoren in de beslisser. Ervaring (uitkomsten eerdere zaken, werkervaring en persoonlijke ervaring) Normen en waarden (persoonlijke ervaringen, culturele bagage+ inzicht, kennis van de heersende moraal tov km + persoonlijke verhouding

18 De angst regeert? Angst voor dreigende en agressieve cliënten
Angst om de verkeerde beslissing te nemen Angst voor de ontkenning Angst voor aantasting van de vertrouwensrelatie van de cliënt Angst voor je eigen emoties Angst van de ouders zelf Angst in een organisatie Angst in de maatschappij 1 Angst voor dreigende en agressieve cliënten. De toegenomen agressiviteit in de hulpverlening en de maatschappij. 2 Angst om een kind uit huis te plaatsen en de schade die je daarmee in het gezin teweeg brengt. Angst om het kind niet uit huis te plaatsen en de veiligheid verkeerd in te schatten. Angst om het kind onterecht uit te plaatsen 3 Angst om signalen aan de orde te stellen en met heftige ontkenningen/ agressie te maken te krijgen. Wat dan? Hoe dan? 4 Angst om geen respect op te kunnen op brengen en je eigen emoties niet in de hand te hebben. De andere kant is vrienden willen zijn met het gezin. 5 Angst op grond van oude en/of eigen ervaringen; eigen schaamte 6 Angst van de ouders om hun kind kwijt te raken, angst van de ouders en diepe schaamte en faalgevoel van ouders. 7 Angst in een organisatie om fouten te maken, om de inspectie op bezoek te krijgen, bestaansonzekerheid, mediadoelwit 8 Maatschappelijke oproepen tot meer druk en pressie, militante taal als reactie op km

19 Verdediging tegen angst
Afweer, kop in het zand, niet willen zien Afweer door dreigen m.a.g. voor de hulpverleningsrelatie Afweer door wantrouwen, neiging om meer te controleren Afweer door focussen op onveiligheid ipv veiligheid. (controle illusie) Afweer door uitvergroting: op safe willen spelen , houvast door procedures, protocollen Wantrouwen van ouders werkt als een echo zegt Baartman, En wantrouwen leidt tot meer controle en repressie. Het wordt daardoor meer een strijd tegen ouders dan een strijd tegen kindermishandeling. Welke verdedigingsmechanismen herken je bij jezelf? Ter voorbereiding op de volgende les vul je een lijst met belemmeringen in bij het signaleren. Bijlage 6. We komen er dan op terug. De focus op veiligheid genereert angst. Angst verhoogt het wantrouwen en de neiging tot controle. Ouders hebben in principe een samenliving nodig die hen respecteert en steunt in de taak waar ze voor staan en de beperkingen die daaraan inherent zijn. Met de fixatie op veiligheid lopen we het risico precies het tegenovergestelde te bereiken. En daar oog voor hebben wordt nog al eens vergeten.

20 Omgaan met angst Reduceren door kennis en competentieontwikkeling;
Reduceren door reflectie; Reduceren door samenwerken; Reduceren door samen verantwoordelijkheid te nemen inzake veilig opvoeden. Kennis mbt wettelijk kader kindermishandeling, meldcode, instellingsprotocollen , instrumenten en taxatiemiddelen, methode SOS, woord en beeld. En daarover gaat deze training. Het overschatten en onderschatten van kwaliteiten van ouders is beide een ernstige fout. Het kunnen laveren tussen gezincentraal en kindcentraal is een kunst

21 Werkvorm 4 Dilemma’s Casus bijlage 2
Tijd over? Casus bespreking Docent/trainer wijst op casus van Ria van Asselt bijlage 2 opgenomen in de SHL over lastige keuzes, dilemma's . Vervolgens plenair een aantal dilemma's formuleren die in de casus naar voren komen. Een dilemma is kiezen uit 2 waarbij je door de 1 te kiezen het andere tekort doet. Zijn de dilemma's te verbinden met de besproken vormen van angst in deze trainingsbijeenkomst?

22 Afsluiting Trainingsbijeenkomst 1
Wat neem je mee? Leeswerk voor de volgende keer. De eerste weken erg veel lezen voor de verschillende onderdelen van de minor. Kwestie van doorzetten, goed plannen. De eerste weken is deze training vooral conceptueel van aard, dit zal minder worden. Langzaamaan verschuift het accent naar handelen. Echter geen expertise zonder kennis

23 Bronnen Baeten, P. & Willems, J. (2007) De maat van kindermishandeling.SWP Amsterdam Hermanns Jo (2008) Het bestrijden van kindermishandeling, Nederlandsjeugdinstituut (NJI). Utrecht Commissie bestrijding vrouwelijke genitale verminking 2004 Baartman, H. (2010) Werken met angst, Tijdschrift Ouderschapskennis, jaargang 13, nr 2 juni 2010 blz Asselt, R Dilemma's, lastige keuzes en besluiten in de gezinsvoogdij- een casus, Tijdschrift Ouderschapskennis, jaargang 13, nr 2 juni 2010 blz

24 Lesweek 2 Song Make a better place Hyperlink

25 Kindermishandeling Al het doen en laten van ouders en andere voor het kind belangrijke volwassenen dat leidt of kan leiden tot ernstige fysieke of psychische schade bij het kind Gevolgen van kindermishandeling en getuige zijn van huiselijk geweld zijn vaak ernstig en langdurig Vorige keer hebben we de definitie uit de Wet op de jeugdzorg laten zien. Deze week hanteren we de definities die door NJI zijn vastgesteld, gebruikt tijdens de masterclass kindermishandeling (2011). De definities hebben vooral overeenkomsten, met accentverschillen. We onderscheiden huiselijk geweld van kindermishandeling en kijken hoe deze verbonden zijn.

26 Huiselijk geweld Geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer gepleegd is Geweld betekent: de aantasting van de persoonlijk integriteit Vormen van geweld: geestelijk en lichamelijk, waaronder seksueel geweld Maar wat verstaan we onder huiselijk geweld? In het wetboek voor Strafrecht komt het begrip Huiselijk geweld niet voor. Geweld wel. Hiermee wordt bedoeld: ongeoorloofde schending van iemands persoonlijke integriteit. Het wetboek van strafrecht maakt onderscheid in de volgende geweldsvormen: Mishandeling en vormen van fysiekgeweld (van een klap tot moord, doodslag) Kan ook bestaan uit verwaarlozing, bijvoorbeeld van ouderen en kinderen. Of een seksueel karakter aannemen. (ongewenste intimiteit tot een verkrachting) Psychisch geweld (bedreigen, vernederen, bij huislijk geweld iemands spullen kapot maken, paspoort inpikken. Iemand op talloze manieren angstig maken kent veel lugubere variaties zoals huisdier doden) Belaging of stalking, een specifieke vorm van psychisch geweld _

27 Vormen Lichamelijke verwaarlozing Lichamelijk geweld
Emotionele verwaarlozing Psychisch geweld Seksueel misbruik Getuige zijn van huiselijk geweld Lichamelijke verwaarlozing onvoldoende lichamelijke zorg bv tav kleding, voeding, onderdak, artsen bezoek Lichamelijk geweldin gradaties van blauwe plekken, sigaretten brandplekken tot door elkaar geschudde baby syndroom (shaken) Emotionele verwaarlozingElke vorm van mishandeling heeft emotionele gevolgen; toch wordt emotionele maltraitering als een aparte categorie behandeld. Hieronder valt het bovenmatig frustreren van een behoefte van het kind, het teveel of te weinig vragen (destructieve parentificatie), het kind bovenmatig overschatten, waardoor het zich dermate onveilig voelt dat het de ontwikkeling blokkeert, geen autonomie en grenzen passend bij ontwikkelingsniveau. Voorbeelden:, zorg laten dragen niet passend bij leeftijd, dreigen, rol omkering, kind verantwoordelijk laten zijn voor welbevinden ouder, getuige van zelfmoord. Psychisch geweld minachting, kleineren, schelden, verwerpen of dreigen de kinderen iets aan te doen zoals uit het raam gooien Seksueel misbruik bijv , de ouder praat openlijk over seksuele handelingen die niet in het kader van voorlichting zijn, het kind betrekken bij prikkelende handelingen, pornografisch materiaal samen bekijken, tot de ernstigste gradatie zoals onder dwang bij het kind binnen dringen, het kind prostitueren Getuige zijn van huiselijk geweld: valt onder emotionele maltraitering. Eergerelateerd geweld wordt hier ook onder geschaard

28 Cijfers Universiteit van Leiden 2005; professionals
3% kk 0-17jaar = waarneembaar beschadigd emotionele en fysieke verwaarlozing, evenveel aanwezig fysieke mishandeling emotionele mishandeling seksueel misbruik 764 restcategorie Vrije Universiteit Amsterdam 2007 1800 kk 12-16jaar gevraagd zelf hun ervaringen te beschrijven schrift. enquête. 37% gaf aan ooit mishandeld te zijn. 20% gaf aan dat jaar mishandeld te zijn. 2x zoveel,na analyse over waarbij ernstige vorm v km plaats had gevonden. In Nederland 2 grote onderzoeken: Universiteit van Leiden 2005; 1100 geïnstrueerde informanten (professionals) houden signalen van km bij op gestandaardiseerde wijze gedurende een periode. Deze werden gecombineerd met AMK meldingen en ontdubbeld. Uitkomst: Aantal: =3% van de kinderen 0-17 jaar heeft te maken met km die vermoedelijk of aanwijsbaar leidt tot schade. Duidelijk waarneembaar beschadigd Van deze laatste groep: emotionele en fysieke verwaarlozing, evenveel aanwezig fysieke mishandeling 8971 emotionele mishandeling 1658 seksueel misbruik 764 restcategorie Vrije Universiteit Amsterdam 2007: 1800 jongeren tussen 12-16jaar werd gevraagd zelf hun ervaringen te beschrijven in een schriftelijke enquête. 37%gaf aan ooit mishandeld te zijn. 20% gaf aan dat jaar mishandeld te zijn. Dit is 2 x zoveel als van de Uni van Leiden. Waarna veel discussie is ontstaan omtrent definiëring en gradaties. Na analyse bleef een groep van over waarbij meer ernstige vorm van km plaats had gevonden. 8% gaf seksueel misbruik aan. Dit is 7x zoveel als in het Leidse onderzoek. Mogelijke verschillen tussen de 2 onderzoeken te verklaren uit dat prof. niet alles kunnen zien en dat jongeren iets eerder km als km ervaren wat objectief te onderbouwen is. In een lesgroep zitten als de groep vol is 24 studenten. 3%= bijna 1 pp per groep.

29 Cijfers Aantal onderzoeken AMK op jaarbasis: 33.000
Waarvan 15 met dodelijke afloop Kosten samenleving: 965 miljoen Euro Bron: IJzendoorn,M.van.2007) Kindermishandeling in Nederland. Pedagogiek, 2,

30 Ernst en gevolgen Lichamelijk: oa in en uitwendig letsel, groeiachterstand, zwangerschap, dood Psychisch: oa emotionele en gedragsproblemen, PTST, psychiatrische en psychosomatische klachten Neurobiologisch Intergenerationele overdracht Afhankelijk van ernst, leeftijd, frequentie, duur, persoonlijkheid en steun Psychische gevolgen Veel huilen Angstig Depressief-agressief Vervormde werkelijkheid Hechtingsproblemen Psychische klachten Persoonlijkheidsstoornissen op latere leeftijd Suicide/automutilatie Verslaving

31 Inzoomen op risico’s Intergenerationele overerving Cumulatie
Kindermishandeling ijlt lang na….. Het persoonlijk leed is moeilijk in haar omvang te beschrijven, te verwerken. Kindermishandeling zit vaak verankerd in de in de overerving van de persoonlijkheidsstructuur en wordt in deze doorgegeven. Uit onderzoek blijkt dat het vaak om drie generaties gaat . De kans wanneer je zelf mishandeld bent en dat je dit zelf gaat doen is 3x zo groot. Dit betekent dus bij 2/3 niet. Als ouders er onvoldoende in slagen om belangen en behoeften van het kind op passende wijze te behartigen, wijst dit op een gestagneerde of onbillijke intergenerationele balans bij de ouder. De ouder is in deze zelf beschadigd in zijn vermogen om betrouwbare en wederkerige relaties aan te gaan. Dit noemt Nagy de roulerende rekening. Het kind projecteert een beeld op de ouder, waarin de ouder er beter en betrouwbaarder van af komt. Het kind kan niet anders in zijn kwetsbaarheid en machteloosheid. Hij klampt zich vast aan bewijzen van billijkheid. Echter hij bouwt daardoor geen vertrouwen op. Het kind leert niet hoe en wat een constructieve relatie is, bouwt weinig tot geen zelfvertrouwen op, en heeft nauwelijks gevoel voor afbakening en zelfvalidering. Het aangaan van constructieve relaties is dan erg moeilijk. (In periode 2 wordt er een training aangeboden die meer ingaat op het gedachtegoed van Nagy). Meer risicofactoren betekent een grotere kans op km. Zie volgende dia

32 Balansmodel Risicofactoren Demografisch:
Armoede (werkloosheid, schulden) Isolement Alleenstaand ouderschap (scheiding, tienermoeders) Gezinsgebonden: Psychische problematiek (zelf als kind mishandeld zijn) Chronische ziekte (verslaving) Laag opleidingsniveau Te hoge verwachtingen Kindgebonden: Vroeggeboorte Moeilijk temperament (ADHD) Protectieve factoren Gezin en omgeving: Sociale steun Ouders: Goed netwerk van familie en vrienden Positief zelfbeeld Bewustzijn van eigen ervaringen Kind: Intelligentie Sociale vaardigheden Uit onderzoek blijkt dat km vaak samenhangt met een cumulatie van risicofactoren en stressoren. Niet zo belangrijk is welke factoren, maar de hoeveelheid. Het verklaringsmodel in Nederland gaat hier van uit, dwz. een teveel aan stressoren en risico’s leidt tot overbelasting van het systeem. Veel risicofactoren verstoort het evenwicht tussen draagkracht en draaglast. Waarbij opvoedingsproblemen zowel oorzaak als gevolg kunnen zijn. Men verliest langzaamaan de greep op opvoeding en eigen functioneren. Moeilijke kinderen (genetische factoren) kunnen eerder een pedagogische tik uitlokken, maar gek genoeg wordt dit verband niet gevonden in het verklaren van km. Voorbeelden van moeilijk temperament zijn huilbabies, adhd. De verklaring van km ligt grotendeels in de gezinsomgeving of bij de betrokken volwassenen. Voor kinderen betekent km vaak een verstoring van emotionele zelfregulatie en verstoring van stressreactie. Er ontstaat een negatieve spiraal die geconditioneerd wordt door gedrag en pschyofysiologische reactie van het kind op de mishandeling. Protectieve factoren kunnen risicofactoren deels opheffen. De belangrijkste buffer blijkt een ondersteunend sociaal netwerk. Echter het balans model, waar verondersteld wordt dat er geen problemen zouden optreden wanneer er voldoende projectieve factoren zijn is een te eenvoudige insteek. Protectieve factoren compenseren de risicofactoren maar voor een deel. Dit verhaal is overigens niet in tegenspraak met dat km in alle lagen van de bevolking voorkomt. Echter het kans niveau op risicocumulatie in zwak sociaal economische gezinnen is wel groter.

33 Signalen Welzijn kind: Gedrag kind: Gedrag ouders: Gezinssituatie:
Kind ruikt onfris en draagt vuile kleding Kind is vaak ziek of oververmoeid Kind is te dik of heeft groeiachterstand Kind heeft veel verwondingen of infecties aan geslachtsorganen Gedrag kind: Weinig vertrouwen Weinig samenspel andere kinderen Lusteloos of hyperactief Spijbelen Slechte schoolprestaties Gedrag ouders: Onverschilligheid jegens kind Afspraken afzeggen Prestatiedruk leggen bij het kind Persoonlijke problemen Gezinssituatie: Isolement ProblemenStress (financieel, relationeel, geweld, huisvesting) Bij het signaleren van kindermishandeling is het belangrijk rekening te houden met de leeftijd van het kind en te letten op zaken zoals het welzijn van het kind, gedrag kind en ouders, naast de gezinssituatie. Signalen zijn divers en a-specifiek: er kan ook iets anders aan de hand zijn.

34 De LIRIK-JZ hulpmiddel bij vermoeden
Drieslagmodel 1. Onderkennen van mogelijke signalen km 2. Verifiëren van vermoedens van km; wanneer het vermoeden wordt bevestigd: 3. Stoppen van de km Project Verbetering indicatiestelling BJZ (VIB) Licht instrument risico taxatie kindveiligheid Bestaat uit een checklist en een toelichting Het maakt oordeel en argumenten die de werker van BJZ heeft tav kindveiligheid expliciet. Het is stap 1 van bovenstaande drieslag op de dia Het is een taxatiemiddel om de veiligheid of vermoeden van km te wegen. Doet een beroep op[ signaleren op grond van feiten in het hier en nu De LIRIK kan op elk moment worden ingezet. Het is een licht instrument en bedoeld om in gesprek te gaan met de ouders. Je kunt het individueel invullen als voorbereiding op een gesprek. Het ingevulde document dient dan als inhoud om met de ouders in gesprek te gaan. De gegevens worden kunnen ook samen in gesprek met ouders, kind en derden verzameld worden. Het betreffen aandachtpunten, dus geen verplichting alles aan de orde te stellen. 2007 eerste versie 2009 huidige versie Nog niet onderzocht

35 LIRIK-JZ Licht instrument risico taxatie (korte checklist BJZ)
Checklist gericht op gestructureerde oordeelsvorming Deel 1: huidige veiligheidssituatie Deel 2 risicotaxatie nu en toekomst Goede taxatie vraagt feitelijk beeld De LIRIK ontworpen als hulpmiddel om signalen van vermoede km in beeld te brengen. Is onderdeel van werkwijze BJZ bij het stellen van indicaties. De LIRIK kan op elk moment ingezet worden wanneer de beroepskracht zorgen heeft omtrent de veiligheid. Concreet een hulpmiddel om een casus te beoordelen. Relevante aandachtspunten bij het vermoeden van km worden belicht. De LIRIK helpt om afweging te maken tussen zorgen, mogelijke problemen en sterke kanten. Het resulteert in een conclusie of en wat er verder onderzocht moet worden. Het is GEEN uitgebreide vragenlijst om tot een objectief oordeel te komen. Deel 1 helpt om de huidige situatie te wegen. Wat is er momenteel aan de hand? Is de jeugdige al dan niet veilig? Over welke gegevens beschik ik? Deel 2 is het taxeren van de risico’s in de toekomst. Op grond van de kenmerken van huidige situatie probeer je de bedreiging of schade van de toekomstige situatie voor de jeugdige in te schatten. Het beeld van de huidige situatie berust op feitelijke beschikbare gegevens. De LIRIK is bedoeld om gegevens te ordenen die de oordeelvorming van dat moment verbeteren. Het helpt om intuïtie te ordenen, om een tunnelvisie te voorkomen. De conclusie kan een melding zijn. De LIRIK voer je uit in overleg met andere betrokken

36 Hoe LIRIK gebruiken? De kernvragen en conclusie altijd invullen
De aandachtspunten zijn vrij De beschreven opvoedingssituatie benoemen LIRIK geschiedt vaak op basis van beschreven info, bij GCT; dubbel beschrijven niet nodig. Genoemde aandachtspunten zijn bedoeld om te helpen bij vormen van oordeel. Onder de kop Anders bij elk item kun je specifieke punten aangeven betref. de casus. Aandachtspunten hoeven niet allemaal van toepassing te zijn; hoeft ook niet. Nalopen van aandachtspunten maakt bewust van wat je wel/niet weet en wat er verder mee moet gebeuren. De vraag is vooral: Welke informatie is echt nodig om de situatie goed te kunnen beoordelen? De kernvragen en de conclusies worden altijd ingevuld. Plus toelichten waarop je oordeel gebaseerd is. Dit is essentieel. De LIRIK wordt mede ingevuld op basis van beschreven zaken bijv de Gestructureerde Checklist Toegang.(GCT) Die informatie hoef je niet te herhalen. De LIRIK kan ingevuld worden in allerlei opvoedingssituaties. Bijv pleegezin, biologische ouder, stiefouder. Schrijf de opvoedingssituatie die je op veiligheid beoordeelt, er duidelijk bij.

37 Casus Peter Werkvorm 2 en werkvorm 3 Zie SHL
Docent deelt lege Lirik uit.

38 Bronnen IJzendoorn,M.van.(2007)
Kindermishandeling in Nederland. Pedagogiek, 2, Masterclass kindermishandeling Nji 2011

39 Lesweek 3 inhoud De meldcode Werken met de meldcode SOS

40 De meldcode “Alles met mate”, zei de snijder en hij sloeg zijn vrouw met de ellestok.
Doel: bijdrage leveren aan de kwaliteit en effectiviteit van de signalering en aanpak van kindermishandeling door beroepskrachten Middel: Stappenplan voor beroepskracht bij het vermoeden van km Baeten, P. & Willems, J. (2007) De maat van kindermishandeling.SWP Amsterdam Deze zin is de opening van het boek De maat van kindermishandeling Jarenlang discussie gevoerd over grenzen tussen toelaatbaar en ontoelaatbaar. Verschoven naar dat alle vormen van geweld jegens het kind afgekeurd en veroordeeld worden. In de jeugdzorg staat mishandeling synoniem voor noodzaak van ingrijpen van buitenaf. Oftewel “ik maak me zodanig zorgen over de (on)veiligheid van dit kind dat ingrijpen van een derde (buitenaf noodzakelijk is’’ . De Meldcode een handelingsprotocol voor beroepskrachten in situaties bij het vermoeden van km Vanaf 2002 wordt er hard gewerkt aan de aanpak van kindermishandeling op initiatief van de overheid door NJI (Baeten) door ontwikkelen van richtlijnen voor het handelen van beroepskrachten in situaties en bij vermoeden van KM. Resultaat : De zgn Meldcode . De basiselementen uit de meldcode kunnen specifiek aangepast worden per instelling of beroepsgroep. Dit jaar 2012 is het hoger onderwijs aan de beurt. (ben ik als vertrouwenspersoon bij betrokken) De definitie van km is toonaangevend voor Nederland is afkomstig uit de Wet op de Jeugdzorg.

41 Wet verplichte meldcode Stappenplan voor handelen vd beroepskracht
Algemeen De beroepskracht draagt direct en indirect verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling, gezondheid, veiligheid van het kind De beroepskracht draagt zorg voor stoppen van km De beroepskracht kan signaleren en houdt kennis hieromtrent op peil

42 Stappen meldcode Signaleren; in kaart brengen signalen
Overleggen; collegiaal, AMK/ASHG Gesprek met de cliënt Wegen; aard ernst en risico Beslissen; hulp organiseren of melden Wat is nu nodig om te signaleren en te melden: competenties;(houding kennis en vaardigheden), hulpmiddelen: (signaleringslijsten, meldcode, protocol instelling, checklist), ondersteuning, (intercollegiaal, organisatie) AMK/ASHG: bij advies vragen houdt de beroepskracht de verantwoordelijkheid, anoniem Bij melding: AMK/ASHG onderzoekt de gezinssituatie en noodzaak voor hulp en bescherming, liefst open, maar eventueel anoniem. AMK onderzoek: 82%van de meldingen is terecht76%hulp en 24%bescherming

43 Casus Rosa

44 SOS Theoretische basis, praktische kader en een aantal vaardigheden voor beroepskrachten in de jeugdzorg die te maken hebben met (vermoeden) kindermishandeling en/of huiselijk geweld (6 praktijkelementen+12 praktische uitgangspunten) Gericht op het opbouwen van samenwerkingsrelatie met ouders en kinderen, uiteindelijk doel: veiligheid Oplossingsgericht :samen met gezin veiligheidsplan maken Veiligheid centraal Prettig SOS artikel voor de docent: Signs of safety, Cora Bartelink (april 2010) NJI download Ook opgenomen in DHL samenvatting SOS van de website signsofsafety

45 SOS Het is het plan van het gezin. De werker helpt bij het maken en controleert Alle betrokkenen (gezin, netwerk) krijgen taak om veiligheid te waarborgen Werker legt doelen vast in SMART criteria Plan is niet statisch, kan aangepast worden op grond van dat het goed gaat

46 Veiligheidsplan Beschrijving van:
Waar maakt men zich zorgen om? Wat duidt op veiligheid? Wat moet er gebeuren? Ad 1 Zorgen van de hulpverlener, de professionals of het sociale netwerk Ad 2 Sterke kanten en hulpbronnen, uitzonderingen op problemen Ad 3 Doelen van het gein, de hulporganisatie en indicatoren die duiden op veiligheid

47 Andrew Turnell Signs of safety
DVD

48 Bronnen Turnell & Edwards Veilig opgroeien, 2009) Pagina 11 t/m 52)
P.Baeten& J.Willems (2009)De maat van kindermishandeling; meldcode en criteria van kindermishandeling, SWP, Amsterdam

49 Lesweek 4

50 sos Doel: opbouwen samenwerkingsrelatie met ouders waar vermoedelijke KM plaatsvindt of de risico’s groot zijn Hoe? Oplossingsgericht, samen met ouders een veiligheidsplan maken Hulpverlener dient vaardig in gebruik van professionele autoriteit te zijn en gericht op aangaan coöperatieve relatie Wat willen ze nu bereiken met SOS. Sneller en beter werken, sneller signaleren. Dit type hulpverlening is vaak minder ingrijpend omdat bv een langdurige UHP wordt voorkomen., gericht op activeren en verantwoordelijkheid nemen. Door activerende benadering worden doelen vaak sneller bereikt. Samenwerking en afstemming met andere hulpverlenende instellingen verloopt beter omdat het netwerk rond het gezin als hulpverleningsnetwerk wordt ingeschakeld.

51 6 praktijkelementen Begrijp ieders opstelling. Achterhaal wat de betekenis is van ieders verhaal. Elke zaak is uniek. Zoek naar uitzondering op de mishandeling. Dat genereert hoop, omdat het probleem niet altijd bestaat. Benoem sterke punten en hulpbronnen. Dit voorkomt overweldiging door het probleem. Concentreer je op doelen. Haal doelen van het gezin naar boven om veiligheid te verbeteren. Vergelijk met doelen van professionals. Gebruik ideeën waar mogelijk van het gezin. Meet veiligheid en vooruitgang. Ga steeds na in hoeverre gezinsleden vooruitgang van de veiligheid ervaren. Beoordeel de bereidheid, het vertrouwen en de capaciteiten alvorens de plannen te willen realiseren. Zodra het contact tussen hulpverlener en gezin begint is het belangrijk dat de hulpverlener zsm de zorgen en krachten in beeld brengt. Enerzijds helder zijn over de zorgen en anderzijds zoeken naar krachten als basis voor de verandering. Hierbij zoek je dus naar uitzonderingen op de mishandeling. Dit legt de mogelijkheden bloot. De zorgen kolom wordt onderverdeeld in - gebeurtenissen, zorgen in het verleden, - zorgen voor de toekomst en - complicerende factoren. Tijdens het proces om tot een veiligheidsplan te komen maar je gebruik van sociogram, genogram, netwerkanalyse. Dit om een beeld te krijgen van mogelijke steun en veiligheidspersonen Al de informatie verzamel je in een framework of format. Ook met de kinderen wordt een inventarisatie gemaakt. Kinderenmishandeling is vaak syndroom van geheimhouding. Kk hebben de neiging zichzelf de schuld te geven van de problemen thuis. Om met de kinderen in gesprek te gaan wordt er gebruik gemaakt van de 3 huizen. Het huis van de zorgen, het huis van de leuke dingen en het droomhuis

52 12 praktische uitgangspunten
Respecteer de cliënt Werk samen met de persoon Samenwerking is mogelijk ook bij dwang In elk gezin zijn signalen van veiligheid aanwezig Veiligheid altijd centraal Wat wil de cliënt? Zoek naar details Concentreer je op kleine veranderingen Verwar details niet met oordelen Bied keuzes Gesprek is platvorm tot verandering Deze uitgangspunten zijn streefdoelen en geen aannames Ad 1 Iemand die het waard is om mee te werken. Samenwerken helpt om het veiliger te maken voor kk. Ad 2 Werk samen met de persoon, niet met het probleem. Het gedrag van kindermishandeling is onacceptabel, echter de werker is geïnteresseerd en ziet de ouders als mensen met sterke en zwakke kanten. Betrokkenheid van kinderbescherming is voor ouders stressvol. Ad 3 Belangrijk dat de werker zijn machtspositie erkend en dat hij er alles aan doet om een samenwerkingrelatie op de bouwen. Het is niet gelijkwaardig. Ad 4 Km gebeurt niet altijd. Er zijn periodes dat het good enough is. De signalen van veiligheid bieden een belangrijk aanknopingspunt Ad 5 Sos is gericht op het realiseren van oplossingen. Het is beter om gedrag te leren, dan alleen te letten om wat moet stoppen. Gericht op doelen, wat wil de kinderbescherming zien om de zaak te sluiten Ad 6 Motivatie van de cliënt hangt samen met de werkwijze van de werker. Ad 7 Doorvragen in detail naar wie wat waar en wanneer Ad 8 Veranderingen zijn klein, met grote gevolgen Ad 9 Wees er alert op dat interpretaties en beoordelingen door de werker onjuist kunnen zijn Ad 10 De client keuzes bieden daar waar mogelijk. Niet mbt uhp Ad 11 Elk gesprek is een interventie. Elk gesprek brengt iets teweeg, ook in de onderzoeksfase Ad 12 Werkers zijn geneigd te zeggen dat ze de uitgangspunten hanteren. DATA= do all that already, echter iedere werker valt terug in zijn paternalistische houding dat hij weet wat goed is voor de client en dat deze moet luisteren.

53 SOS stappen Mappen 3 huizen Conferentie Framework Veiligheidsplan
Words en pictures ‘Hetzelfde maar toch anders’ rollenspel Zie DHL website document signsofsafety Docent vertelt.

54 Vaardigheden hulpverlener om beoordeling/toetsing uit te voeren
Onderscheid tussen schade het verleden (feiten) en gevaren voor de toekomst en complicerende factoren(zorgen) Heldere taal, begrijpelijk voor gezinnen Beweringen richten op specifiek observeerbaar gedrag Vaardig gebruik maken van autoriteit

55 Aspecten van veiligheid
De aanwezigheid van regelmaat en stabiliteit in het gezin (structuur, continuïteit, voorspelbaarheid) Lichamelijke en emotionele zorg (basiszorg, bescherming, veilige omgeving met voldoende toezicht) Het gevoel van geborgenheid (emotionele en affectieve aandacht) Afwezigheid geweld en misbruik Turnell is bij de risicotaxatie enerzijds gericht op de onveiligheid; de opgelopen schade en de tekortkomingen van het gezin, anderzijds vindt hij het van vitaal belang om aan informatie te komen over de veiligheid, bekwaamheden en sterke punten die vroeger en nu of in aanleg aanwezig zijn. Deze meer evenwichtige risico evaluatie noemt hij breder en evenwichtiger. Het loslaten van het geobsedeerd in beeld brengen van de onveiligheid maakt dat de defensieve reactie die hier veelal op volgt afneemt. Wat meer mogelijkheden biedt om de veiligheid voor het kind te versterken en te vergroten. Wat en waar je aspecten van veiligheid vindt zie je op deze slide. Zonodig en bij tijd ruimte voor een casus uit eigen ervaringspraktijk?

56 Lesweek 5 Taarten van Abel (VPRO)
Uitzendinggemist Aflevering 28 november 2010 Bibi Taarten van Abel. Voorbeeld van scenario ontwerpen die uitnodigend is voor kinderen om in gesprek te gaan

57 Methode Words and Pictures
Een verhaallijn met illustraties voor kinderen, die helpt om lastige gebeurtenissen die moeilijk te vertellen zijn door volwassenen, te begrijpen Accent op ouders die de verhaallijn maken om kinderen en netwerk te informeren over hoe de dingen zijn gegaan waardoor het nu is zoals het is

58 Achtergrond Kinderen begrijpen vaak niet wat er gebeurt
Ouders leggen moeilijke situaties niet vaak uit Kinderen maken vaak hun eigen verhaal en worden hierdoor nog banger Kinderen geven vaak zichzelf de schuld van de problemen

59 Stappen Uitleg proces en doelen gericht om zorgen weg te nemen
De verhaallijn wordt door de ouders met hulp van familie en hulpverleners gemaakt Verschillende schetsen tot de laatste waarvoor de ouders instemming geven Presentatie aan de kinderen of familie of netwerk In taal die begrijpelijk is voor de familie

60 Inhoud verhaallijn Opening neutrale gebeurtenis Wie hebben er zorgen
Wat zijn de zorgen Wat is er gebeurd? Wat is er gezegd , wat waren de gevoelens van de betrokkenen Wie en wat gaan de mensen precies doen om te helpen en de zorgen op te lossen Einde is een positieve toekomst waarin getoond wordt dat mensen hard werken om de problemen op te lossen DVD Word and pictures Hoofdstuk 7 (components of w&p tm eind

61 Redenen om word en pictures document te maken
Om te zorgen dat de kinderen begrijpen waarom ze in zorg zijn of uit huis zijn geplaatst, het creëert een levensverhaal voor ze Om te zorgen dat de kinderen een eenduidig verhaal horen van de verschillende volwassenen (incl. BJZ) in hun leven Om na te gaan of de familie voldoende openheid wil geven en voldoende op één lijn zit met de hulp-verlening om een veiligheidsplan te kunnen maken Om de familie veiligheids-afspraken aan het hele netwerk duidelijk te maken Symbolische afsluiting van een periode van intensieve bemoeienis van BJZ en overdracht van verantwoordelijkheden aan de familie

62 Lesweek 6 Geen ondersteunende info Werken aan de drie werkvormen
Zingen in het donker 38 minuten

63 Open les + evalueren Er wordt gewerkt aan een bijeenkomst over huiselijk geweld. Basisboek Huiselijk geweld Hans Jandssen, Wendela Wentzel en Bert Vissers Mbv de film Zingen in het donker.