Vertrouwenspersoon minderjarige

Presentatie over: "Vertrouwenspersoon minderjarige"— Transcript van de presentatie:

1 Vertrouwenspersoon minderjarige

2

3 Waarom een VP/steunfiguur in de jeugdhulp?
Zich zo goed mogelijk ondersteund voelen in de jeugdhulp - vaak nemen ouders die ondersteunende rol op, maar niet altijd Praktijk en positieve tendens: minderjarige mogelijkheid bieden om ‘iemand’ mee te brengen in gesprekken, die een ondersteunende rol speelt in het hulpverleningsproces ruimer netwerk en ‘belangrijke personen’ betrekken in de hulpverlening deze praktijk stimuleren Bovendien: recht op bijstand door een vertrouwenspersoon De vertrouwenspersoon: één functie in het netwerk

4 Over het belang van een persoonlijk netwerk
10 min: Oefening met de zaal als inleiding rond de rol van persoonlijke netwerken in het leven van ieder van ons. Doel: besef dat ieder van ons net sterker staat als hij/zij omringd is en beroep kan doen op een persoonlijk netwerk.

5 Netwerkgericht werken
Uitleg van wat netwerkgericht werken inhoudt, vertrekkend van een metafoor van een boom met:zonder wortels.

6 Netwerkgericht werken
Soms is de context niet gezond voor een boom om te groeien en verder te ontwikkelen, door externe en/of interne factoren. Dan is er ondersteuning nodig, die we eerst proberen bieden als een soort houvast op de plek waar de boom staat.

7 Netwerkgericht werken
Soms is het zelfs nodig de boom te verplanten naar een meer gezonde ‘omgeving’

8 Netwerkgericht werken
Iedereen die al een boom of struik verplant heeft, weet dat het meest delicate stuk van zo’n verhuis ligt in het zorgen dat alle wortels bloot gelegd worden en zeer voorzichtig mee ‘verhuizen’.

9 Netwerkgericht werken
Wortels of roots van een boom zijn namelijk essentieel om te kunnen overleven. Een boom verplanten zonder zijn wortels mee te nemen is in de natuur een zeer grote onlogica … Spreekwoord Een persoonlijk netwerk van iemand is net als zo’n wortelstelsel. En ieder van ons heeft een netwerk van familie, vrienden, kennissen, buren, … Je zou netwerkgericht werken kunnen vergelijken met het verplanten van een boom mét zeer grote zorg voor de bestaande wortels. Ook binnen de jeugdhulp wil men deze weg inslaan en groeit steeds meer het besef van het belang van persoonlijke netwerken van mensen: het besef dat ze inherent zijn aan het leven, dat ze noodzakelijk zijn om te kunnen groeien. Het verhaal van vertrouwenspersonen en steunfiguren kadert in deze grote omslag. Het vormt één van de schakels in een groter geheel. Op zich onvoldoende om alle gemis en problemen op te vangen, maar anderzijds wel een belangrijke stap in de goede richting.

10 In wat volgt gaan we eerst dieper in op het wettelijk kader en de positie en invulling van de rol van vertrouwenspersonen, aansluitend ga ik verder op de rol van LUS in dit verhaal, maar evengoed op de impact van oa de functie van vertrouwenspersonen voor jullie als professionelen, want het is duidelijk dat we allemaal onze ‘botten’ gaan moeten aandoen: netwerkgericht werken is een opdracht voor ieder van ons.

11 Wat is de vertrouwenspersoon?
Diverse verwachtingen Een klankbord, iemand om mee te praten, los van de hulpverlening Iemand die helpt verwoorden, ‘vertalen’, mee luistert, mee vragen stelt Iemand die mee het pad uittekent Iemand die (mee) opkomt voor de belangen van de minderjarige … Deze vertrouwenspersoon fungeert als vast aanspreekpunt voor de minderjarige, zolang de minderjarige dit wenselijk acht, doorheen het hele hulpverleningstraject. Hij dient zich te houden aan de geheimhoudingsplicht, gezien hij mee uitvoering geeft aan het decreet IJH. De vertrouwenspersoon krijgt het mandaat om: op elk ogenblik jeugdhulpaanbieders aan te spreken, de belangen van de minderjarige te behartigen en te verdedigen, bemiddeling en overleg op te starten en de situatie op te volgen De jeugdhulpaanbieders hebben als taak om de minderjarige en zijn ouders te informeren over de mogelijkheid om ondersteund te worden door een vertrouwenspersoon. (art.76 uitvoeringsbesluit IJH) De vertrouwenspersoon zal door de jeugdhulpaanbieders steeds op de hoogte gehouden worden van de beslissingen die genomen werden (art.31 § 2 decreet IJH)

12 Wat is de vertrouwenspersoon?
Elke minderjarige heeft het recht zich in alle contacten met jeugdhulpaanbieders, de intersectorale toegangspoort en het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg, en in de uitoefening van zijn rechten opgesomd in het Decreet rechtspositie van de minderjarige (DRM), te laten bijstaan door een vertrouwenspersoon (art.24 DRM) Élke minderjarige, bekwaam of onbekwaam heeft recht op een vertrouwenspersoon Taak van jeugdhulpaanbieders om minderjarige en ouders hierover te informeren (DRM + BVR IJH) Deze vertrouwenspersoon fungeert als vast aanspreekpunt voor de minderjarige, zolang de minderjarige dit wenselijk acht, doorheen het hele hulpverleningstraject. Hij dient zich te houden aan de geheimhoudingsplicht, gezien hij mee uitvoering geeft aan het decreet IJH. De vertrouwenspersoon krijgt het mandaat om: op elk ogenblik jeugdhulpaanbieders aan te spreken, de belangen van de minderjarige te behartigen en te verdedigen, bemiddeling en overleg op te starten en de situatie op te volgen De jeugdhulpaanbieders hebben als taak om de minderjarige en zijn ouders te informeren over de mogelijkheid om ondersteund te worden door een vertrouwenspersoon. (art.76 uitvoeringsbesluit IJH) De vertrouwenspersoon zal door de jeugdhulpaanbieders steeds op de hoogte gehouden worden van de beslissingen die genomen werden (art.31 § 2 decreet IJH)

13 Positie en mandaat van de vertrouwenspersoon
Versterkt door decreet IJH 2013: Minderjarige bijstaan in alle contacten in de jeugdhulp Vast aanspreekpersoon doorheen traject in de jeugdhulp Mandaat om op elk ogenblik jeugdhulpaanbieders aan te spreken, de belangen van de minderjarige te verdedigen, bemiddeling en overleg op te starten, situatie op te volgen Systematisch op de hoogte gebracht worden over en betrokken worden door jeugdhulp

14 Positie en mandaat van de vertrouwenspersoon
Toegang tot dossier Op vraag van de minderjarige Bij tegenstrijdige belangen tussen minderjarige en ouders of als de ouders hun toegangsrecht voor de onbekwame minderjarige niet uitoefenen Gegevens die onder ‘agogische exceptie’ vallen (waar minderjarige in zijn belang niet over geïnformeerd wordt) Geheimhoudingsplicht (art. 7 decreet IJH)

15 Positie en mandaat van de vertrouwenspersoon
Belangrijk dat minderjarige en vertrouwenspersoon afspreken wat vertrouwenspersoon wel of niet doet voor de minderjarige (cfr. folder minderjarige over VP) Vertrouwenspersoon is geen trajectbegeleider en ook geen extra hulpverlener, maar kán door zijn mogelijkheden, mandaat en vertrouwensrelatie een belangrijke rol spelen in de continuïteit van de ondersteuning van een minderjarige

16 Vertrouwenspersoon voorwaarden
Meerderjarig zijn Niet rechtstreeks betrokken bij de lopende hulpverlening Op ondubbelzinnige wijze aangeduid zijn door de minderjarige Beschikken over een uittreksel uit het strafregister dat een model 2 omvat (= “bewijs van goed gedrag en zeden”) Hulpverlener controleert voorwaarden en noteert dan in dossier Aangewezen: regelmatig afchecken of dit nog steeds VP is voor de minderjarige De vertrouwenspersoon moet cumulatief aan de 4 voorwaarden voldoen.

17 Vertrouwenspersoon aanduiding
Is minderjarige zelf in staat om aan te duiden  duidt zelf aan, want hij kan dit recht zelfstandig uitoefenen Is minderjarige zelf niet in staat, en ouders achten vertrouwenspersoon noodzakelijk  ouders duiden aan Als minderjarige zelf niet in staat is, én tegenstrijdige belangen minderjarige – ouders of niemand die het ouderlijk gezag uitoefent, =uitz!  aanduiding door directeur van de voorziening of medewerker toegangspoort – gebruik van specifiek attest

18 Wie? Vertrouwensband primeert: In eerste instantie iemand waar minderjarige vertrouwen in heeft, goede band mee had, iemand uit ‘het netwerk’: tante, leerkracht, vriend, coach, vroegere begeleider, …. ‘Steunfiguur’ wordt soms officiële vertrouwenspersoon Vrijwilligers, jongeren met ervaring in de jeugdhulp, … Jeugdadvocaat

19 Wie? Aan minderjarigen die zelf geen vertrouwenspersonen vinden
Die niemand vinden in hun netwerk Die hun netwerk niet willen aanspreken Die zelf niet in staat zijn om een vertrouwenspersoon aan te duiden (zie voorwaarden supra) én waar niemand in het netwerk die rol kan opnemen biedt LUS vzw in het kader van een 2-jarig project de kans om samen op zoek te gaan naar iemand die deze rol vanuit een vrijwillig engagement kan en wil opnemen.

20 Steunfiguur/vertrouwd persoon/…
Voor steunfiguren/vertrouwd persoon, … is geen regeling voorzien. Gaat eerder over ‘iemand’ meebrengen die je kan steunen. => positief en te stimuleren Beantwoordt misschien niet aan de 4 voorwaarden (bv. niet meerderjarig) Minder officieel mandaat, minder rechten (bv. geen recht op toegang tot dossier, maar wordt soms wel toegestaan) Maar: geen geheimhoudingsplicht – zorgvuldigheid! – je kunt wel discretie afspreken Een steunfiguur/vertrouwd persoon / … meebrengen is geen ‘recht’ Steunfiguur wordt soms vertrouwenspersoon Belangrijk voor ouders: momenteel geen decretale regeling! Er wordt wel aan gewerkt.

21 Rol hulpverlening Alert zijn voor noden minderjarige
Minderjarigen/ouders stimuleren om steunfiguur mee te brengen/ beroep te doen op een vertrouwenspersoon Minderjarige én ouders informeren over het recht op en mogelijkheden voor een vertrouwenspersoon voor de minderjarige (soms verwarring: VP is een recht, geen plicht) Minderjarige ondersteunen in het vinden, aanspreken, … - mee kijken in het ‘netwerk’ – netwerkgericht werken Kansen bieden om mogelijke VP te leren kennen !! Rol en positie van de vertrouwenspersoon erkennen, plaats geven in de hulpverlening

22 Acties vanuit beleid Vertrouwenspersoon meer en duidelijker plaats geven in hulpverlening Rechtstreekse communicatie voor minderjarigen en ouders – campagne + webpagina’s + folder minderjarigen Informeren en sensibiliseren van hulpverleners en voorzieningen (regionaal en Vlaams) Ondersteuning van vertrouwenspersonen ‘Pool’ van vertrouwenspersonen  aanbod LUS vzw Decretale regeling voor vertrouwenspersoon voor ouders Opvolging door inspectie

23 En nu? Wie doet wat? Zorgen dat jongeren die dit wensen kunnen beroep doen op steunfiguren en een vertrouwenspersoon is een opdracht en verantwoordelijkheid van ons allemaal. We gaan er niet komen met het louter informeren van jongeren over hun recht, we moeten het als ons plicht zien er alles aan te doen om samen met de jongere op zoek te gaan naar deze mensen. LUS wil hierin ene partner zijn, geen ‘doorschuifluik’ voor alle vragen van alle jongeren …

24 Stap 1: inventarisatie De eerste stap is het voorzichtig blootleggen van het netwerk van de jongere. Deze inventarisatie en analyse is een opdracht voor elke jeugdhulpaanbieder die jongeren ondersteunt en die hier een wens rond formuleren, een vraag naar hebben. De winst om een vertrouwenspersoon te vinden in het bestaand netwerk is namelijk zeer groot: het sluit uiteindelijk aan bij de functie van deze rol: iemand die de jonger al kent en kan vertrouwen, iemand die een klankbord kan zijn, een steun in de contacten met de jeugdhulp. Misschien kom je op deze manier op mensen die zeer belangrijk zijn voor de jongere, maar die omwille van het niet voldoen aan alle 4 de criteria niet de officiële rol kan opnemen van vertrouwenspersoon. Opnieuw hopen we hier, vanuit het netwerkgericht werken, dat zo’n steunfiguren ook een volwaardige plek kunnen krijgen.

25 Inventarisatie en analyse
familie banden het NU Vaak is het hier nodig om ruimer te gaan dan de dichtste familiekring en is het een zoektocht naar wie in het leven van de jongere een rol speelt. Globaal zijn er 3 wegen om hier zicht op te krijgen, de familiebanden, de levensgeschiedenis en het NU levensgeschiedenis

26 Versterken & betrekken
Opvangen van interne en externe barrières Het zien van nieuwe kansen in bestaande relaties Het in partnerschap op weg gaan Eénmaal zicht op de mensen die voor de jongere belangrijk zijn liggen er nog 3 opdrachten voor de hulpverleners: Het ondersteunen van de bestaande verbindingen door de interne en externe barrières aan te pakken Het zien van nieuwe kansen in bestaande relaties Het zoeken naar hoe in partnerschap op weg gegaan kan worden

27 Naar een partnerschap Meest vertrouwde ‘systeem’ van werken
Schematisch voorgesteld geeft dit het volgende beeld: Naar een partnerschap To do: ……….. Meest vertrouwde ‘systeem’ van werken

28 Schematisch voorgesteld geeft dit het volgende beeld:
Naar een partnerschap Andere rol voor de hulpverlener, meer van bij de start in de jeugdhulp het netwerk mee betrekken als volwaardige partners – is wennen, ook voor de HV!

29 Wat als er niemand is? Wanneer de zoektocht om samen met de jongere iemand te vinden in het bestaand netwerk geen resultaat oplevert, kunnen jongeren terecht bij LUS vzw. Wat hebben wij te bieden? Misschien beter eerst aangeven wat we niet te bieden hebben:

30 Wat doet LUS niet? LUS heeft geen mandje vol vertrouwenspersonen in ‘aanbieding’ – zou ook niet werken omdat het opbouwen van een vertrouwensband een zeer individueel gegeven is en het geen instrumentele ‘match’ kan zijn

31 Wat doet LUS? Wanneer een jongere een vraag stelt gaat LUS het engagement aan om mee op weg te gaan en samen te zoeken naar wie de rol van vertrouwenspersoon kan opnemen. In een eerste verkennende fase gaan we op zoek naar: De invulling van de rol van de vertrouwenspersoon voor de jongere: wat verwacht hij/zij precies? Waar is hij naar op zoek? De krachten en potenties aanwezig in het bestaand netwerk, zodat de vertrouwenspersoon een complementaire rol kan opnemen en geen vervangende. De eigenheid van de jongere: wie is de jongere? Wat is zijn verhaal? Waar liggen kansen op een ‘klik’? Van daaruit gaan we op zoek naar mensen die vanuit een vrijwillig engagement deze rol voor deze jongere willen en kunnen opnemen. Deze mensen kunnen vanuit LUS rekenen op voldoende ondersteuning in de uitvoering van hun rol, waarbij naast de specifieke ‘vereisten’ voor de rol ook stilgestaan wordt bij hoe deze persoon een plek kan vinden in het netwerk van de jongere, zonder een rol over te nemen van iemand uit het bestaand netwerk, of in een professionele rol te stappen.

32 Hoe doet LUS dit?

33 Concreet Jongeren of verwijzers kunnen bij LUS vzw terecht via mail/telefoon. Bij een doorverwijzing vanuit een jeugdhulpaanbieder wordt eerst samen bekeken of de verkenning van het bestaand netwerk grondig gebeurde of dat er daar nog kansen liggen die onvoldoende verkend werden. In deze projectfase bekijken we vanuit LUS hoe we hier ondersteuning in kunnen bieden. Er wordt een kennismakingsgesprek gestart en als de jongere zich kan vinden in onze werkwijze wordt een traject opgestart. De verhalen en de verloop van het proces, de drempels en barrières maar evengoed de succesfactoren worden goed bijgehouden zodat we na 2 jaar een grondige analyse kunnen doen van deze aanpak.

34 Meer info? Informatie, richtinggevend kader en FAQ op site rechtspositie.be + Helpdesk: Helpdesk van jeugdrecht.be (Steunpunt Jeugdhulp) cht/ Mijnvertrouwenspersoon.be, voor jongeren, ouders en vertrouwenspersonen ‘pool’ van vertrouwenspersonen: Info over beleid: