Taalbeleid: van theorie naar praktijk K. Van den Branden

Taalbeleid: van theorie naar praktijk? Onderwijsspiegel : onderzoek naar implementatie talenbeleid in de Vlaamse basis- en secundaire scholen Onderwijsspiegel 2012: verslaggeving van bijkomende dataverzameling rond implementatie talenbeleid

Inspectie: criteria ter beoordeling Vier invalshoeken –Doelgerichtheid: werkt het taalbeleid toe naar duidelijke doelen en effecten? –Ondersteuning: brengt het schoolteam de talige behoeften van leerlingen in kaart, en speelt het daar voldoende op in? –Evaluatie: Volgt het schoolteam de effecten van de acties voldoende op? –Ontwikkeling: kan het schoolteam bouwen aan verdere professionalisering? Vier inhoudelijke domeinen –Nederlands als leergebied/vak –Nederlands als instructietaal –Nederlands voor de communicatie op school –Moderne vreemde talen

Onderwijsspiegel: resultaten Ongeveer 60% van de secundaire scholen werkt bewust, expliciet en planmatig aan talenbeleid; 40% doet dat nog niet. Slechts 20% van alle scholen heeft op dit moment een talenbeleid uitgewerkt met voldoende diepgang en bereik (voorbeelden van goede praktijk). Aanbevelingen/werkpunten voor alle aspecten: doelgerichtheid, inspelen op beginsituatie en leerbehoeften leerlingen, evaluatie, professionalisering

Papieren tijger

vuilbak

Why bother?

Taalbeleid = de structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen/studenten met het oog op het bevorderen van hun ontwikkeling (in functie van relevante doelen) en het verbeteren van hun onderwijsresultaten. (Bogaert & Van den Branden, 2011) "Beleid is het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en bepaalde tijdskeuzen" (Hoogerwerf, 1993)

Samen werken aan betere onderwijskwaliteit “… no nation has got better by focussing on individual teachers as the driver.” (p. 10) “… success does not come from ad hoc individuals beavering away but rather from strategies leveraging the group.” (p. 10) “… high social capital and high human capital must be combined, and of the two the former is more powerful.” Fullan, M. (2011). Choosing the wrong drivers for whole system reform.

Van beleidstafel naar klas…. Wie zit mee aan de tafel? En wie staat er in de klas…? Wie bepaalt wat anderen moeten doen? Het belang van gezamenlijke besluitvoering bij het bepalen van het taalbeleid

Principes 1 en 2 Maak samen een taalbeleidsplan (ambitieus maar realistisch: de “haalbare uitdaging”). Toets het plan af aan de vraag: hoeveel beter worden onze cursisten hiervan? (Bogaert & Van den Branden, 2011; Dufour, 2004; Menken & Garcia, 2010; Timperley & Parr, 2010)

Principe 3 Werk op basis van feiten en de gezamenlijke analyse ervan (en dus niet op basis van meningen, persoonlijke voorkeuren of dada’s) bv. taalleerbehoeften van de cursisten bv. effectiviteitsoordelen van cursisten over cursus

Tevreden, maar… “De cursisten missen taalcontacten buiten de lessen en worden bovendien buiten de les geconfronteerd met een variant van de taal die ze in de les niet leren. Haast alle cursisten waren grote voorstander van buitenklasactiviteiten.” (Rendementsstudie Vlaamse overheid, 2008) “Bij de onderwerpen die ‘te weinig’ aan bod kwamen scoren luisteroefeningen en spreekoefeningen het hoogst. Ongeveer één op de drie respondenten vindt dat de zaken die zij het belangrijkste vinden (namelijk Nederlands leren spreken) toch te weinig aan bod komen in de cursus Nederlands.” (Viona-onderzoek, 2007)

Principe 4 Gebruik evaluatie als hefboom voor onderwijsverbetering. (Bogaert & Van den Branden, 2011; Dufour, 2004; Fullan, 2011; Timperley & Parr, 2010; Van den Branden, 2010)

De rol van evaluatie in taalbeleid “Evaluatie biedt niet alleen een spiegel voor het kind maar ook een spiegel voor de school: resultaten van taaltoetsen en observaties kunnen dienen als hefboom voor onderwijsverbetering, tenminste als de school de resultaten van de evaluatie gebruikt om ook zichzelf te evalueren.” (Van den Branden, 2010, p. 145)

Principe 5 Stel de klaspraktijk centraal. “What works is the daily experience of all teachers – peers working with peers in a purposeful profession that is effective at what it does…” (Fullan, 2011, 14)

Klaspraktijk centraal in taalbeleid Kansen voor co-teaching verhogen Intervisie bij de invoering van nieuwe werkvormen Samen lessen voorbereiden Mekaars toetsen en examens oplossen

Taalbeleid gaat om geBUNDELDE kansen voor taal: - bundeling van krachten door leerkrachten om hun klassen krachtiger, en dus tegelijkertijd taal-krachtiger te maken; - bundeling van kansen voor leerlingen/cursisten om taal te leren, én te leren via taal.

Principe 6 Werk met een kernteam taalbeleid: aansporen informeren overleg opzetten rapporteren modelleren evalueren

Principe 7 Evalueer samen het effect van het gevoerde taalbeleid en verlies daarbij de doelstellingen op cursistniveau niet uit het oog.

Een trio van doelstellingen op een bedje van beginsituatie-analyse...

Evalueren van taalbeleid Doelstellingen beoogde veranderingen op leerling/klas/schoolniveau Specifiek Meetbaar Aanvaardbaar Realistisch Tijdsgebonden Effect vastgestelde veranderingen op leerling/klas/schoolniveau Verbonden met specifieke doelen? Gemeten/waargenomen? Aanvaard door team als effect? Gerealiseerd dankzij de acties? Binnen voorziene tijdsperiode?

Principe 8 Benadruk geboekte successen!

Taalbeleid krijgt op een school systematisch vorm als een schoolteam: –bewust stilstaat bij wat alle leden van het team concreet met taal doen en zich afvraagt hoe effectief en efficiënt dat is voor de ontwikkeling van de leerlingen; –beslist aan welke problemen en zwaktes prioritair aandacht moet geschonken worden; –voor die prioritaire aandachtspunten doelstellingen bepaalt en aan die doelstellingen gepaste acties verbindt; –die acties met alle betrokkenen probeert uit te voeren; –het effect van die acties evalueert en waar nodig bijstuurt. PLANMATIGHEID – TEAMWERKING - SAMENHANG

Streven naar beter “Taalbeleid gaat over een school die zichzelf op het vlak van taal in vraag stelt en ernaar streeft om beter te doen. Als het streven stilvalt, is het taalbeleid dood.” (Van den Branden, 2010, p. 13)

Verder lezen Bogaert, N., & Van den Branden, K. (2011). Handboek taalbeleid secundair onderwijs. Leuven: ACCO. Dufour, R. (2004). Schools as learning communities. Educational Leadership, 61, Fullan, M. (2011). Choosing the wrong drivers for whole system reform. Melbourne: Centre for Strategic Education. Fullan, M. (2001). The new meaning of educational change. New York: Teachers College Press. Hoogerwerf, A. (1993). Beleid, processen en effecten, in A. Hoogerwerf (red.), Overheidsbeleid (pp ). Alphen aan den Rijn: Samsom. Menken, K., & Garcia, O. (2010). Negotiating language policies in schools. Educators as policymakers. New York: Routledge. Peters, E., & T. Van Houtven (red.). Taalbeleid in het hoger onderwijs: de hype voorbij? Leuven: Acco. Timperley, H. & Parr, J. (2010). Weaving Evidence, Inquiry and Standards to Build Better Schools. Wellington: New Zealand. New Zealand Council for Educational Research. Van den Branden, K. (2010). Handboek taalbeleid basisonderwijs. Leuven: ACCO.