Zeven Stellingen voor Succesvolle Transformatie Transformeren in crisistijden | Naar een nieuw industrieel beleid in Vlaanderen Maandag 19 april 2010, Brussel Dr. Bruno Tindemans

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 2 Huidige crisis verschilt grondig van crisis uit de jaren ’30: De Grote Depressie uit jaren ‘30 = crisis binnen een bestaand productie systeem Huidige crisis = breuklijn in de overgang van een industriële maatschappij naar een kennis maatschappij Waarom zien velen de ernst hiervan niet in?  Huidige crisis maskeert deze veel ingrijpendere breuklijn  Keynesiaanse oplossingen vormen een pleister, die verbergt dat chirurgische prestaties nodig zijn (en daardoor verergert de wonde)  Onderliggende systemen veranderen ≠ kurieren am Symptom (Impact van globalizering en delocalizatie van kennis)

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 3 De Uitdaging = Nieuwe drijvers voor regionale vernieuwing en groei op de Lange Termijn ontwikkelen en implementeren op basis van kennis in globale concurrentie met toenemende snelheid van verandering, toenemende onzekerheid, toenemende complexiteit.

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 4 De Uitdaging = Vernieuwende productieve capaciteiten ontwikkelen ≠ herbenutten productiecapaciteit (!)

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 5 Stelling 1: Een overheidsbeleid is nodig voor economische vernieuwing en groei op basis van kennis = intensieve en gefocusseerde overheidsinterventie in het innovatiesysteem zelf en in de ondersteuning van kennis-industrieën, kennis-intensieve bedrijven, technologieën, produkten en diensten is noodzakelijk om de transitie te maken naar een kennis-gebaseerde industrie Impact crisis op innovatie, snelheid van reconversie, consensus noodzakelijk en concentratie van middelen (impact) Direct: overheid  industrie Indirect: overheid  universiteiten  industrie Vergeet ideologische discussies (uit de vorige eeuw)

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 6 Stelling 2: Overheidsbeleid = keuzes maken + implementeren Een vernieuwingsbeleid in de context van schaarse financiële en andere ondernemingsmiddelen impliceert: 1.Gemeenschappelijke visie ontwikkelen (consensus) 2.Harde keuzes maken (nieuwe methoden) 3.Coherente en actieve implementatiepolitiek 4.Hoogdringendheid 5.Gebaseerd op nieuwe vormen van samenwerking tussen universiteit, industrie en overheid - op grote schaal

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 7 Stelling 3: Kern van het beleid = onderwijsbeleid Hoger onderwijs = sleutel van industrieel vernieuwingsbeleid (kennis- maatschappij ) Kennis creatie = moet centraal staan in economisch vernieuwingsbeleid (niet langer in periferie) Research & innovatie budgetten te laag (en overheidsfinanciën niet snel uit problemenzone) Overheid zal niet langer ‘alles’ kunnen financieren (en bedrijven evenmin): harde keuzes moeten worden gemaakt:

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 8 Stelling 3: Kern van het beleid = onderwijsbeleid Bijvoorbeeld: Alle research die door de overheid wordt gefinancierd screenen tegenover criteria: 1.Enkel multi-disciplinaire research wordt nog gefinancierd (over verschillende academische domeinen, faculteiten en departementen) 2.Enkel partnershap research wordt nog gefinancierd (partnershap tussen overheid, industrie en universiteit/onderzoeksinstelling) 3.Enkel toegepaste research wordt nog door de overheid gefinancierd 4.Alle faculteiten en departementen vallen onder deze nieuwe criteria (niet enkel de ‘positieve wetenschappen’)

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 9 Stelling 4: Universiteit van de toekomst = stakeholder gedreven = Breuklijn met het verleden tegenover historische missie van universiteiten (uit de vorige eeuwen): Stakeholders zullen worden: De overheid De industrie De universiteiten (faculty + studenten)  Veel breder dan een cursus ondernemerschap, een departement voor technologie validatie of spin-offs  Transitie geldt ook voor universiteit en onderzoeksinstellingen: concept van de ondernemende universiteit (“entrepreneurial university”):

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 10 Concept van de “ondernemende universiteit”= 1.Entrepreneurship 2.Incubatie 3.Ondernemingsvorming Als vierde opdracht (naast onderzoek, opleiding en dienstverlening aan de samenleving)  Actieve en centrale rol van universiteiten

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 11 Stelling 4: Universiteit van de toekomst = stakeholder gedreven Niet-traditionele rolinhoud = innovatie in het innovatiesysteem universiteit = vormt ondernemingen overheid = venture capitalist industrie = Training en research

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 12 Stelling 5: Transitiebeleid = implementatie + actieve ondersteuning door overheid Actieve ondersteuning door overheid van “de ondernemende universiteit” Bijvoorbeeld: Opleidingsprogramma’s: ondernemerschap, IPR, partnership-building en implementatie strategieën op het niveau van universiteit, faculteit, hogeschool Begeleiding en persoonlijke coaching in de implementatie Award voor ”Best Entrepreneurial Faculty” Actieve ondersteuning en programma’s voor het bouwen van netwerken met de industrie, met KMO’s, met andere departementen, met internationaal onderzoek, met andere instellingen Coaching van Doctoraatstudenten: wat is het verder doel van dit doctoraat (ondernemerschapsproject)? de ondernemende academicus en de academische ondernemer: moeten kunnen bewegen tussen industrie (½ tijd) en universiteit (½ tijd)

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 13 Stelling 6: Transitiebeleid = selecteren van winnaars voor creatieve reconstructie Een aantal initiatieven moeten geholpen worden om voldoende schaalgrootte te krijgen: Substantiële overheidssteun is hier nodig en positief en moet deel uitmaken van transitiebeleid Welke principes dient beleid te hanteren om winnaars te selecteren?

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 14 Stelling 6: Transitiebeleid = selecteren van winnaars voor creatieve reconstructie 1.Definieer heldere doelstellingen en verzamel voldoende middelen om deze te kunnen bereiken: De druk afwenden om simultaan een (te) brede waaier van alternatieven te steunen Keuzes maken: concentratie van middelen nodig om impact te hebben Bewust zijn dat in latere fases van ontwikkeling de ondersteuning veel meer zal kosten (en nog meer nodig zal zijn) Voor Vlaanderen, dat niet over dezelfde middelen beschikt als grotere naties: overweeg internationale samenwerkingen om voldoende middelen te kunnen genereren voor de lancering van doorbraak technologieën en innovaties

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 15 Stelling 6: Transitiebeleid = selecteren van winnaars voor creatieve reconstructie 2.Analyseer zorvuldig de sterkten en zwakten van de nationale, regionale en lokale industrieën VOOR DE TOEKOMST: Grote bedrijven versus kleine ondernemingen High-tech versus medium tech en low tech bedrijven Lokale spelers versus nationale en internationale spelers Sectoriële specialisatie-graad

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 16 Stelling 6: Transitiebeleid = selecteren van winnaars voor creatieve reconstructie 3.Ontwerp een selectieproces met heldere criteria en tijdslijn Bijvoorbeeld: Potentiële toekomstige werkgelegenheid Verankeringsbasis Toegevoegde waarde in netwerkclustering Keuze in waardeketen Sterke spelers en traditie van sector en kennis Potentiële toegevoegde waarde, waarde creatie en waarde captatie

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 17 Stelling 6: Transitiebeleid = selecteren van winnaars voor creatieve reconstructie 4.Geef incentives voor samenwerkingen ‘universiteit – industrie – overheid’ Enkel winnaars selecteren kan zeer risicovol en kostelijk zijn! Moet ingebed zijn in breder proces van nieuwe drijvers: stimulering van multi-disciplinaire benaderingen, de promotie van partnerships (overheid, universiteiten en industrie) en het concept van de “entrepreneurial university” Volgehouden inspanning: Focus en engagement: continu proces Visie in turbulente context: continu proces (techno paradigma-shifts)

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 18 Stelling 6: Transitiebeleid = selecteren van winnaars voor creatieve reconstructie 5.Neem initiatieven waarbij de overheid risicokapitaal ter beschikking stelt in een anticyclisch beleid om ten tijde van slechte conjunctuur de schaarste aan privé risicokapitaal te compenseren Vlaanderen: Schaarste - ook in goede conjunctuur Voldoende kapitaal - ook voor grote projecten (> € 100 mioe)!

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 19 Stelling 7: Transitiebeleid = werkgelegenheidsbeleid Transitie vandaag = investeringen van morgen = werkgelegenheid overmorgen

2010 © Flanders Business School. All Rights Reserved 20 Referenties:

Zeven Stellingen voor Succesvolle Transformatie Transformeren in crisistijden | Naar een nieuw industrieel beleid in Vlaanderen Maandag 19 april 2010, Brussel Dr. Bruno Tindemans Dank u