Symposium “Veeteelt in Beeld” Agrarisch recht Mestwetgeving 23 september 2015 Door: mr. S. (Stefan) Jansen

Programma Introductie Agrarisch recht Inzoomen op mestwetgeving Waarom is er mestwetgeving? Wat regelt de mestwetgeving? Wanneer bestaat mestverwerkingsplicht? Wat is mestverwerking? Waartoe verplicht “de melkveewet”? Toekomstige ontwikkelingen (AMvB grondgebondenheid en fosfaatrechten). Problemen en kansen. Vragen en discussie

Introductie Agrarisch recht Mengelmoes van verschillende rechtsgebieden. Veelal op snijvlak van publiek- en privaatrecht. Invloed van rechtsregels op het boerenbedrijf. Vanuit Rijksoverheid en lokale overheden (vergunningverlening, verbodsbepalingen en handhaving); Vanuit private partijen (overeenkomsten, aansprakelijkheden of klagen bij overheid). Deelterreinen Agrarisch recht: Mestwetgeving; Pacht- en huurrecht; Ruimtelijke ordening en milieu; Aan- en verkoop van levende have; Intellectuele eigendom (kwekersrecht, octrooirecht, know how); Hippisch recht; Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en mededingingsrecht.

Waarom is er mestwetgeving? Spanningsveld tussen landbouw <> milieu. Regels uit Brussel: EEG Nitraatrichtlijn (1991) en EG Kaderrichtlijn Water (2000). Vijfde Actieprogramma Nitraatrichtlijn 2014-2017. EC derogatiebeschikking  eis nationaal fosfaatplafond. NL mestwetgeving: Meststoffenwet en uitvoeringsbesluit en –regelingen. Nederland kent een fors mestoverschot dat verder zal toenemen (Ex ante evaluatie mestbeleid 2013). Extra begrenzing d.m.v. fosfaatrechten onontkoombaar (brief Staatssecretaris 2 juli 2015).

Wat regelt de mestwetgeving? “twee sporen” Gebruiksnormen en gebruiksvoorschriften: begrenzen de hoeveelheid mest die per hectare per jaar mag worden uitgereden over de landbouwgrond. Er zijn drie gebruiksnormen (art. 8 Msw). Productienormen: begrenzen de hoeveelheid mest die op een landbouwbedrijf door het vee wordt geproduceerd. Productierechten (pluimvee- en varkensrechten). Vanaf 1 januari 2014 algemene mestverwerkingsplicht. Vanaf 1 januari 2015 aanvullende mestverwerkingsplicht voor de melkveehouderij. Melkquotum is vervallen per 1 april 2015. Waarschijnlijk vanaf 1 januari 2016 AMvB grondgebondenheid. Waarschijnlijk fosfaatrechten melkveehouderij in 2016.

Wanneer mestverwerkingsplicht? Per 1 januari 2014 geldt voor alle veehouderijen een algemene mestverwerkingsplicht. Indien landbouwer een bedrijfsoverschot heeft. Bedrijfsoverschot = fosfaatproductie vee – fosfaatruimte (hoeveel landbouwgrond beschikbaar voor uitrijden mest). Landbouwer kan niet alle geproduceerde dierlijke mest uitrijden over zijn landbouwgrond of natuurterrein. Landbouwer is verplicht een bepaald percentage van het bedrijfsoverschot te laten verwerken. Er zijn uitzonderingen op de mestverwerkingsplicht.

Wat is mestverwerking? Verwerken: verbranden/vergassen of exporteren. Eindproduct heeft max 10% organische stof (art. 70 Urm). Covergisten en scheiden = bewerken en geen verwerken. Niet voldaan aan mestverwerkingsplicht. Mestverwerking stimuleert innovatie en duurzaamheid. Hoe doe ik dit als landbouwer? 1. Afvoeren mest voor verwerking. 2. Op grond van een mestverwerkingsovereenkomst. Overeenkomst met VDM-code 61 (MVO); Driepartijenovereenkomst (3PO); Vervangende mestverwerkingsovereenkomst (VVO); of Regionale mestafzet overeenkomst (RMO).

Waartoe verplicht “de melkveewet”? Essentie: Groei fosfaatproductie door melkvee in 2015, 2016 etc. ten opzichte van het referentiejaar 2013? Per 1-1-2015 verplichting deze groei 100% te verwerken. Melkveefosfaatoverschot (MFO) = productie melkveefosfaat 2015 – fosfaatruimte 2015 – melkveefosfaatreferentie 2013. Keuze uit 100% verwerken, extra grond of combinatie. Deze verwerkingsplicht komt voor de melkveehouderij bovenop de algemene verwerkingsplicht van een percentage van het bedrijfsoverschot. Er zijn uitzonderingen op extra verwerkingsplicht.

Toekomstige ontwikkelingen (I) AMvB grondgebondenheid Beoogde inwerkingtreding 1 januari 2016. Achtergrond: Behoud en versterking grondgebonden karakter melkveehouderij. Angst voor intensieve melkveebedrijven met bomvolle stallen. Stimulering weidegang door Convenant Weidegang (“koe hoort in de wei”). Melkveehouder kan zelfvoorzienend zijn (ruwvoer en mestafzet). Essentie: Ik moet 100% MFO verwerken (groei t.o.v. 2013), maar heb ik hiervoor ook extra grond nodig? Hoe intensiever het bedrijf, des te meer grond nodig is. Kortom: aanvullende voorwaarde op “melkveewet”.

Toekomstige ontwikkelingen (II) Fosfaatrechten Beoogde inwerkingtreding 2016, mogelijk later. Wetsvoorstel is in voorbereiding. Achtergrond: Behoud EC derogatiebeschikking. Extra kosten mestafvoer circa € 100 miljoen per jaar. Overschrijding sectorplafond melkveehouderij 2014 (84,9 miljoen kg). Private maatregelen (early warning, voerspoor, Kringloopwijzer) vooralsnog onvoldoende effectief. Afschaffing melkquotum. Groeiverwachting melkproductie (20% 2020). Groeiverwachting aantal stuks melkvee (9% in 2020). Essentie: Voor elk melkveebedrijf wordt de maximaal in een kalenderjaar te produceren hoeveelheid fosfaat vastgesteld (“Slot op de deur”). Directe aansturing fosfaatproductie melkveebedrijven.

Toekomstige ontwikkelingen (III) Fosfaatrechten Hoeveel fosfaatrechten? Gemiddelde aantal gehouden stuks melkvee in referentiejaar 2014. X Gemiddelde melkproductie per koe volgens forfaitaire excretienormen 2016. Peildatum toekenning fosfaatrechten = 2 juli 2015 (datum brief Staatssecretaris). Wijzigingen tussen 2014 en 2 juli 2015 kunnen meegenomen worden. Dus mogelijk extra fosfaatrechten? Jaarlijkse verantwoording aan RVO.nl. Bij onvoldoende rechten t.o.v. forfaitair vastgestelde productie volgt sanctie. Fosfaatrechten zijn verhandelbaar in melkveesector, maar niet uitwisselbaar met varkens- of pluimveerechten.

Toekomstige ontwikkelingen (IV) Problemen en kansen ( - ) Anticiperend gedrag melkveehouder wordt niet beloond. Met oog op afschaffing melkquotum geïnvesteerd in nieuwe (innovatieve) stallen. Fosfaatrechten bedreigen deze groei. Onzeker hoe hiermee zal worden omgegaan in 2016. Handel in varkensrechten door melkveehouders. Niet uitwisselbaar met fosfaatrechten. Lease kan uitkomst bieden. Melkproductie stijgt, waardoor melkprijs onder druk staat. Onrust NL boeren en recente protesten in Brussel. (+) Fosfaatrechten leveren nieuw verhandelbaar actief op met een zekere economische waarde. (+) Fosfaatrechten stimuleren fosfaatefficiëncy (voerspoor, Kringloopwijzer). Slim omgaan met toegekende hoeveelheid rechten en ontwikkelruimte verdienen.

Discussieronde Vragen? mr. S. (Stefan) Jansen s.jansen@schenkeveldadvocaten.nl (072) 514 4666

Kennisbijeenkomst Agrarisch recht Schenkeveld Advocaten N.V. heeft deze bijeenkomst op zorgvuldige wijze samengesteld. Het is desalniettemin niet uit te sluiten dat de verstrekte informatie onjuistheden bevat. Schenkeveld Advocaten N.V. aanvaardt hiervoor geen aansprakelijkheid.