Wat is het en wat kun je ermee? Creative Commons Wat is het en wat kun je ermee?

Voorstelling Je ziet meer en meer de letters CC opduiken bij een foto, een artikel of audio op het internet. Deze afkorting staat voor Creative Commons licenties. Dit zijn universele standaardlicenties, die mensen toestemming geven om bepaalde handelingen uit te voeren met auteursrechtelijk beschermd materiaal. In deze sessie wordt uitleg gegeven over de verschillende licentievormen, over hoe je op de juiste manier aan naamsvermelding doet en over hoe je je eigen werk kan licenseren met een CC-licentie.

IPR intellectual property rights INTELLECTUELE EIGENDOMSRECHTEN

Wat is intellectuele eigendom? Tot de intellectuele eigendom rekent men de voortbrengselen van de menselijke geest of  intellectuele creaties zoals een tekst een digitale beeld een muziekcompositie een webpagina een film een multimedia presentatie een software toepassing ... een uitvinding een merk een uiterlijk van een gebruiksvoorwerp een gegevensverzameling een nieuw gewas een chip een domeinnaam …

Wat zijn intellectuele eigendomsrechten? Een intellectueel eigendomsrecht is een juridisch recht ter bescherming van een intellectueel eigendom. Een uitvinding kan worden beschermd door een octrooi (patent). Een zelf geschreven syllabus kan worden beschermd door het auteursrecht (copyright). Een nieuw gewas kan worden beschermd door het kwekersrecht. Een logo kan worden beschermd door het merkenrecht. Een uitzending van een radio of televisie  kan worden beschermd door de naburige rechten. Een nieuw uiterlijk van een gebruiksvoorwerp kan worden beschermd door het tekeningen- en modellenrecht. Een microprocessor kan worden beschermd door het halfgeleidersrecht. …

Copyright AUTEURSRECHT

Symbool Copyright Bron: pixabay.com Licentie: CC0 Public Domain

Bescherming van creatieve prestaties Een werk wordt door het auteursrecht beschermd op voorwaarde dat: het werk het resultaat is van een creatieve activiteit; het werk uitgedrukt is in een concrete vorm; het werk origineel is. Schilderijen, foto’s, tekeningen, literatuur, film, muziek, maar ook webpagina’s, design van meubelen, syllabi en computerprogramma’s… zijn werken die in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming.

Wat is het auteursrecht? Het auteursrecht beschermt de auteursrechthebbende van een origineel werk tegen onrechtmatig gebruik van het werk waaronder de niet geautoriseerde kopiename en aanpassing van het werk. Iedere auteursrechthebbende heeft het recht om het werk te verveelvoudigen en openbaar te maken inclusief het maken elektronische kopieën van het werk en het op internet plaatsen van het werk.

Auteursrecht is automatisch De meeste Europese landen volgen het principe dat auteursrechtelijke bescherming automatisch verkregen wordt door het maken van een werk. Er is geen aanvraagprocedure en een auteursrecht hoeft niet bij een officiële instantie aangemeld of geregistreerd te worden. Het is gemakkelijk om een auteursrecht te krijgen. Maar het is soms moeilijk om later te bewijzen dat je de maker bent van een werk. Daarom kan een registratie nuttig bij zijn. Wie de oudste versie van een werk heeft, moet daar wel de maker van zijn. Bij een notaris of bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom kan er een registratie of datering worden uitgevoerd.

Belgische auteursrechtregeling In België is de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten de basis van de huidige Belgische auteursrechtregeling. Wet 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, BS 27 juli 1994. Onder invloed van de richtlijn informatiemaatschappij werd deze in 2005 herzien. Wet van 22 mei 2005 houdende de omzetting in Belgisch recht van de Europese Richtlijn 2001/29/EG van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij, BS 27 mei 2005.

Copyright vermelding: © Jaar Naam_auteur De copyright vermelding bestaat uit drie elementen, in de volgende volgorde: Het woord "copyright", de afkorting "copr." of het C-in-een-cirkel symbool ©. Het jaar van eerste publicatie van het werk. Als het gaat om een aangepaste versie, dan moeten de jaren van elke wijziging worden vermeld. Zo geeft "2001, 2003-2005" bijvoorbeeld aan dat het werk gemaakt is in 2001 met wijzigingen in 2003, 2004 en 2005. De naam van de auteur. Dit mag een afkorting of pseudoniem zijn, zolang de auteur maar de identificeren is. De copyright vermelding heeft geen juridische betekenis. Als aanduiding van de eigenaar van een auteursrecht kan de vermelding wel nuttig zijn.

All rights reserved Vaak staat er bij de copyright vermelding de tekst "All rights reserved," of "Alle rechten voorbehouden." Deze vermelding heeft echter geen juridische meerwaarde want volgens de auteurswet zijn alle rechten automatisch voorbehouden. Niets is toegestaan tenzij de auteursrechthebbende expliciet toestemming geeft. Deze zin wordt toegevoegd als waarschuwing: de auteur beseft dat hij auteursrecht heeft en hij is niet van plan inbreuk toe te staan.

Uitzonderingen op het auteursrecht Teneinde een soort evenwicht in te bouwen tussen de rechten van de gebruiker en de rechten van de auteur zijn er uitzonderingen voorzien in de auteurswet. http://www.deauteurs.be/over-auteursrecht/wat-zijn-de-uitzonderingen-op-het-auteursrecht/ Citaatrecht Bloemlezing voor het onderwijs Tijdelijke / technische reproductiehandelingen Het informatief citaatrecht Occasionele achtergrondinformatie Kosteloze privé-uitvoering in familiekring of in het kader van schoolactiviteiten Kopierechten (reprografie)

Uitzonderingen op het auteursrecht Reproductie ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek naar andere dan papieren drager Mededeling voor onderwijs of wetenschappelijk onderzoek via gesloten netwerken Privékopie of thuiskopie Karikatuur, parodie en pastiche Kosteloze uitvoeringen op een publiek examen Reproductie door bibliotheken, archieven, instellingen of musea Tijdelijke opnamen door omroeporganisaties Reproductie en mededeling voor gehandicapten Reproductie en mededeling voor reclamedoeleinden Reproductie van uitzendingen voor gevangenissen, ziekenhuizen en instellingen Uitzonderingen voor databanken ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek Openbare uitlening

Duur van het auteursrecht Het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de auteur. Op het einde van deze termijn vallen de door het auteursrecht beschermde werken in het publiek domein en kunnen ze worden geëxploiteerd zonder toestemming van de houders van het auteursrecht. Wanneer meerdere auteurs samen een werk hebben gecreëerd (mede-auteursschap), geldt het auteursrecht tot 70 jaar na de dood van de medewerker die het langst leeft. Na de dood van de auteur, komt het auteursrecht toe aan zijn erfgenamen of aan de personen die door de auteur zijn aangewezen.

Auteursrecht in de digitale omgeving HET AUTEURSRECHT GELDT EVENEENS OP INTERNET

Kies voor het legale aanbod Muziek beluisteren, films bekijken, boeken of kranten lezen, het kan allemaal digitaal en legaal. Simpel en gemakkelijk, zonder juridische kopzorgen. De digitale markt is een feit! Of het nu gaat om de aankoop van een e-book, het streamen van muziek op de smartphone, het lezen van een krant of tijdschrift op de tablet, of het bestellen van een documentaire, film of het nieuws via digitale tv: het kan allemaal legaal. Waarom? Auteurs, artiesten en producenten investeren veel creativiteit, tijd en geld in hun werken en prestaties. Zij verdienen daarvoor dan ook het nodige respect, en een gepaste vergoeding.

Is wat op het internet staat beschermd? Ja. Alle creatieve werken die op internet staan zijn auteursrechtelijk beschermd, ook al moet er niet worden betaald om toegang tot deze werken te verkrijgen of is er geen vermelding van “copyright” of van de naam van een auteur. Voor alles wat op het internet staat, moeten de regels van het auteursrecht worden gerespecteerd. Dit houdt in het bijzonder in dat er toestemming moet worden gegeven door de rechthebbenden alvorens een foto te mogen kopiëren muziek te downloaden artikels over te nemen foto’s van andere websites op de eigen website te plaatsen ….

Copyleft HET OMGEKEERDE VAN EEN COPYRIGHT

Symbool Copyleft Bron: pixabay.com Licentie: CC0 Public Domain

Wat is copyleft? Copyleft is een kosteloze gebruikerslicentie die het publiek de vrijheid geeft om een creatie en alle afgeleide werken te wijzigen, verbeteren en herdistribueren, op voorwaarde dat dit gebeurt onder dezelfde licentie. Bij copyleft blijft het werk “van het publiek”. Werken kunnen door iedereen worden aangepast en worden verspreid, maar wanneer iemand een werk heeft bewerkt of in een eigen werk heeft opgenomen, dan kan dat werk niet onder een eigen, meer beperkte licentie worden uitgegeven.

Creative Commons Open content BESLIS ZELF WAT IEMAND MAG OF NIET MAG DOEN MET JOUW CREATIEF WERK.

Creative Commons De hoeveelheid informatie en content op het internet zorgt er echter voor dat het lastig en tijdrovend is te achterhalen wie de auteur is. Daarom werd in 2001 Creative Commons opgericht. Dit project wil het mogelijk maken om creatieve werken vrijer beschikbaar te stellen dan bij traditioneel auteursrecht mogelijk is. Met een Creative Commons licentie behoud de auteur alle rechten, maar krijgen anderen toestemming om een werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties ook om een werk te bewerken.

Symbool CC Bron: flickr.com Licentie: CC BY-NC 2.0 Auteur: AJC ajcann.wordpress.com

Sommige rechten voorbehouden De Creative Commons Licenties bieden auteurs (licentiegevers) de mogelijkheid onder bepaalde standaardvoorwaarden hun werk ter beschikking te stellen aan gebruikers (licentienemers). Wanneer een auteur zijn werk aanbiedt op het internet onder een CC licenties, dan geldt deze licentie wereldwijd. Heeft een auteur spijt van zijn beslissing om zijn werk onder een bepaalde licentie te hebben verstrekt, dan kan hij niet onder de licentie uitkomen. Wanneer de licentienemer echter één of meer voorwaarden van de licentie schendt, dan kan de licentie ten aanzien van die persoon ontbonden worden.

CC Bouwstenen & licenties Creative Commons-licenties worden opgebouwd rond vier bouwstenen. Deze bouwstenen stellen vier gebruiksvoorwaarden voor die gecombineerd kunnen worden tot zes verschillende licenties. Image source: http://education-copyright.org/creative-commons/

CC Bouwstenen BY NC ND SA

Naamsvermelding BY Attribution of naamsvermelding (BY) houdt in dat het kopiëren, distribueren, vertonen en uitvoeren van het werk en afgeleide werken is toegestaan op voorwaarde van het vermelden van de oorspronkelijke auteur. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Niet-commercieel NC Non-commercial of niet-commercieel (NC) betekent dat het kopiëren, distribueren, vertonen en uitvoeren van het werk en afgeleide werken mag voor niet-commerciële doeleinden. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Geen Afgeleide werken ND No Derivative Works of geen afgeleide werken (ND) betekent dat het kopiëren, distribueren, vertonen en uitvoeren van het werk is toegestaan, maar niet het veranderen van het werk. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Gelijk delen SA Share alike of gelijk delen (SA) betekent dat het distribueren van afgeleide werken alleen is toegestaan onder een identieke licentie. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

CC Licenties 6 versies

Naamsvermelding (BY) Met deze licentie geeft de auteur de toestemming om zijn werk te kopiëren, te verspreiden en door te geven, alsook er afgeleide werken van te maken en het werk te gebruiken voor commerciële doeleinden. De gebruiker dient wel de naam te vermelden die bij het werk door de auteur of de licentiegever werd aangegeven. Dit is de meest vrije licentie, aangeraden voor de maximale verspreiding. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Naamsvermelding-GelijkDelen (BY-SA) Met deze licentie geeft de auteur de toestemming om zijn werk te kopiëren, te verspreiden en door te geven, alsook er afgeleide werken van te maken en het werk te gebruiken voor commerciële doeleinden. De gebruiker dient wel de naam te vermelden die bij het werk door de auteur of de licentiegever werd aangegeven Indien de gebruiker het werk bewerkt, moet het daaruit ontstane werk uitsluitend krachtens dezelfde licentie als de onderhavige licentie of een gelijksoortige licentie kunnen worden verspreid. Deze licentie wordt gebruikt door Wikipedia en wordt aangeraden voor alle materialen die voordeel hebben bij integratie binnen Wikipedia of soortgelijke projecten. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Naamsvermelding-NietCommercieel (BY-NC) Met deze licentie geeft de auteur de toestemming om zijn werk te kopiëren, te verspreiden en door te geven, alsook er afgeleide werken van te maken, maar niet om het werk te gebruiken voor commerciële doeleinden. De gebruiker dient wel de naam te vermelden die bij het werk door de auteur of de licentiegever werd aangegeven. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen (BY-NC-SA) Met deze licentie geeft de auteur de toestemming om zijn werk te kopiëren, te verspreiden en door te geven, alsook er afgeleide werken van te maken, maar niet om het werk te gebruiken voor commerciële doeleinden. De gebruiker dient wel de naam te vermelden die bij het werk door de auteur of de licentiegever werd aangegeven. Indien de gebruiker het werk bewerkt, moet het daaruit ontstane werk uitsluitend krachtens dezelfde licentie als de onderhavige licentie of een gelijksoortige licentie kunnen worden verspreid. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken (BY-ND) Met deze licentie geeft de auteur de toestemming om zijn werk te kopiëren, te verspreiden en door te geven, alsook het werk te gebruiken voor commerciële doeleinden, maar niet om er afgeleide werken van te maken. De gebruiker dient wel de naam te vermelden die bij het werk door de auteur of de licentiegever werd aangegeven. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken (BY-NC-ND) Met deze licentie geeft de auteur de toestemming om zijn werk te kopiëren, te verspreiden en door te geven, maar niet om er afgeleide werken van te maken, en ook niet om het werk te gebruiken voor commerciële doeleinden. De gebruiker dient wel de naam te vermelden die bij het werk door de auteur of de licentiegever werd aangegeven. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE

3 weergaven Licentie: CC BY 4.0 Auteur: Creative Commons Corporation

Juridische code De licentie De volledige licentietekst inclusief de kleine lettertjes die nodig zijn om er zeker van te zijn dat de licentie overeind blijft bij een juridisch geschil. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.nl https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/legalcode.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/legalcode.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.nl

Leesbaar voor mensen Een licentiesamenvatting Een eenvoudig, in gewone taal opgesteld overzicht van de licentie, inclusief de relevante iconen. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.nl https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.nl

Leesbaar voor machine Een machineleesbare licentiebeschrijving Dit is extra metadata die ervoor zorgt dat zoekmachines en andere applicaties een werk kunnen identificeren aan de hand van de gebruiksvoorwaarden.

Naamsvermelding VERPLICHT

Correcte naamsvermelding Naamsvermelding bestaat uit: Het vermelden van de naam of pseudoniem van de maker (Dit is verplicht). Het vermelden van de titel van het werk Het vermelden van de licentie (en link ernaar toe – verplicht) Het vermelden of je het werk bewerkt hebt of niet (alleen wanneer van toepassing) Het vermelden van de pagina waar je het werk gevonden hebt (bijvoorbeeld naar Flickr of Wikimedia Commons) Hoewel alleen punt 1 en 3 verplicht zijn is het nuttig om ook de andere elementen op te nemen in de naamsvermelding. Zo ben je zo helder mogelijk voor de volgende gebruiker waar het materiaal vandaan komt en wat ze er mee mogen.

Voorbeeld The indominable Mr Theodore aka “Teddy”/storyvillegirl / CC BY-SA. The indominable Mr Theodore aka “Teddy”/storyvillegirl / CC BY-SA. https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/

CC Licentie KIEZEN

http://creativecommons.org/choose/ (1)

http://creativecommons.org/choose/ (2)

https://wiki.creativecommons.org/Publish CC COMMUNITIES

https://wiki.creativecommons.org/Publish https://wiki.creativecommons.org/Publish/Images https://wiki.creativecommons.org/Publish/Audio https://wiki.creativecommons.org/Publish/Video https://wiki.creativecommons.org/Publish/Text

Publiek domein “No Rights Reserved” VRIJ VAN AUTEURSRECHTEN

Publiek domein Publiek domein is een gangbare benaming voor de status van werken, die geheel vrij zijn van auteursrechten en mag worden gebruikt zonder beperkingen , Als een werk vrij van auteursrechten is, betekent dat niet dat op dat werk gebaseerde werken dat ook zijn. Een vertaling bijvoorbeeld, of een in nieuwe spelling overgebrachte editie, of een nieuw geredigeerde uitgave van bladmuziek, wordt beschouwd als een werk op zichzelf, met eigen auteursrechten.

CC0 Met een CC0-verklaring kan een rechthebbende meegeven dat hij afstand doet van zijn auteursrecht. Onder CC0 beschikbaar gestelde werken kunnen dus door iedereen voor alle doeleinden gebruikt worden en naamsvermelding kan daarbij niet geëist worden. Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.nl | https://creativecommons.org/choose/zero/?lang=nl

Publiek domein verklaringen Met de Public Domain Mark wordt een werk aangeduid dat niet auteursrechtelijk beschermd is (omdat het bijvoorbeeld niet origineel is) of waarvan de auteursrechtelijke beschermingstermijn verstreken is (omdat de auteur meer dan 70 jaar geleden is overleden). Licentie: CC BY-SA 3.0 Auteur: CC-BE