ANDERS KIJKEN ELKAAR VINDEN PLANNEN SMEDEN EN ACTIE ONDERNEMEN

Johan Browaeys Manager Arbeidsmarkt & Onderwijs Directeur regio Vlaamse Ardennen

Diversiteit in de stad, gekleurde raven in mijn bedrijf

Programma: Inleiding door schepen Rudy Coddens Solidariteit in superdiversiteit – Pascal Debruyne & Charlotte Nollet Mentorproject “Latent talent” Pauze Parallelle workshops: Netwerkmoment met broodjes

Rudy Coddens voorzitter Gent, stad in werking, OCMW-voorzitter en schepen van Seniorenbeleid, Werk en Armoedebestrijding

Pascal Debruyne Postdoctoraal onderzoeker MENARG Charlotte Nollet HR-manager Tower Automotive

Solidariteit in superdiversiteit: kijken vanuit het hier en nu Tower Automotive Gent Dr. Pascal Debruyne Woensdag 22 April Gent

Solidariteit in superdiversiteit: Tower automotive 1. Superdiversiteit? 2. Solidariteit? 3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit 4. Solidariteit in superdiversiteit Tower Automotive 5. Belang van professionals 6. Besluit

1. Superdiversiteit? Van multiculturalisme naar superdiversiteit? < kwantitief verschil: richting minority-majority cities < kwalitatief verschil: diversiteit binnen de diversiteit

1. Superdiversiteit? In 2011 waren er mensen met een vreemde nationaliteit ingeschreven in het Vlaams Gewest. Het aantal personen van vreemde herkomst lag in dat jaar vermoedelijk meer dan dubbel zo hoog (Noppe, e.a. 2012). Antwerpen kent mensen met migratieroots (38%) Gent (25%)

1. Superdiversiteit?

Bvb.Gent Recentere migratie uit een brede waaier aan landen (Bulgarije, Slowakije, Polen, ex-Joegoslavië, Ghana, China…). Eind 2011 woonden er volgens de officiële cijfers, die een onderschatting zijn, personen van Bulgaarse origine personen van Slowaakse origine personen van Poolse origine in Gent.

1. Superdiversiteit? Legaal statuut bepaalt altijd de sociale rechten: Voorwaardelijkheid Tijdelijkheid Sociale hiërarchie in sociale rechten

1. Superdiversiteit ? Superdiversiteit gaat om meer dan toenemende migratie in “Kernsteden” Processen van verstedelijking overheen Vlaanderen Belangrijk zijn kleinere steden zonder bijkomende middelen

Solidariteit in superdiversiteit: Tower automotive 1. Superdiversiteit? 2. Solidariteit? 3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit 4. Solidariteit in superdiversiteit Tower Automotive 5. Belang van professionals 6. Besluit

2. Solidariteit in superdiversiteit? Welvaarts-chauvinisme? (Van Oorschot et al., 2009) De Vlaamse Migratie- en Integratie Monitor 2013  +/- 50% van de bevolking van oordeel is dat migranten profiteren van de sociale zekerheid.  4/10 Vlamingen vindt dat moslims een bedreiging zijn voor onze cultuur en gebruiken. Een kwart van de bevolking vertrouwt migranten niet. “Failliet van de multiculturele samenleving”: van Merkel tot Leterme

2. Solidariteit in superdiversiteit? Robert Putnam over inwoners van etnisch gemengde buurten: -Minder vrienden -Kijken meer TV -Minder gelukkig -Minder vertrouwen -Minder altruïsme

2. Solidariteit in superdiversiteit? Solidariteit< één territorium < één natie-staat < één gemeenschap < één cultuur < één taal < over generaties heen VS Diversiteit < verschil MAAR culturele integratie te hoogdrempelig = doodlopend spoor in een superdiverse samenleving

Solidariteit in superdiversiteit: Tower automotive 1. Superdiversiteit? 2. Solidariteit? 3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit 4. Solidariteit in superdiversiteit Tower Automotive 5. Belang van professionals 6. Besluit

3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit Verschuiving van perspectief: focus op het HIER en NU  Bestuderen van concrete praktijken op specifieke plaatsen waar mensen nabij zijn in diversiteit + invloed professionals  Mogelijkheid tot gemeenschapsvorming zonder gedeeld verleden & waarden en normen.

3. DieGem Solidariteit in superdiversiteit

Solidariteit? = delen op basis van gevoel van lotsverbondenheid 4 verschillende bronnen van solidariteit:  onderlinge afhankelijkheid (interdependentie)  sociale strijd  waarden en normen  ontmoeting DieGem Conferentie 1/04/ DieGem Solidariteit in superdiversiteit

Solidariteit in superdiversiteit: Tower automotive 1. Superdiversiteit? 2. Solidariteit? 3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit 4. Solidariteit in superdiversiteit Tower Automotive 5. Belang van professionals 6. Besluit

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive Focus: Impact van de bedrijfscultuur en professionele interventies die van diversiteit de norm maakt Kijken naar hoe mensen van verschillende origine met verschillende taal, normen en waarden op concrete plaatsen met elkaar omgaan Kijken naar de interventies van vakbonden en werkgever Plaats: Aan de band (cellen), in de gangen van de fabriek en de refter (pauzes) Hoe?  Gesprekken over cultuur en afkomst, fabriek en werk, de fabrieksleiding & vakbond  Geschiedenis van de bedrijfscultuur nagaan (gesprekken met syndicale vertegenwoordigers, HRM, en vroegere werknemers): rol van bedrijfsleiding/HRM & vakbonden.

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive De fabrieksvloer kleurt superdivers: 47 nationaliteiten

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive – Dit komt omdat Tower Automotive een Amerikaans bedrijf is dat diversiteit als bedrijfspolitiek ziet. – Een 2 de reden was één van pure economische noodzaak. Tower Automotive zocht nieuwe werknemers op hetzelfde moment als Volvo. Zij zochten er op dat moment zo’n 1400 werknemers en Tower Automotive zocht er 400. Omdat ze uit dezelfde pool moesten vissen ontstond er een krapte op de arbeidsmarkt.

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive

Tower promoot diversiteit. Dat is zowel taaldiversiteit als culturele diversiteit. “De HRM manager was bijvoorbeeld gaan spreken met een Gentse Imam met aanzien. Die kwam vervolgens ook op het bedrijf om te spreken over het gebed en de Ramadan. Mensen op de werkvloer weten dat en hebben daar respect voor. Das algemeen geweten dat dat hier kan.” (Gesprek ABVV medewerker, 21 augustus, 2014).

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive Ook de bedrijfsmomenten die al het personeel uitnodigen, wat er nogal wat zijn (terugkommoment op 29 augustus, feest voor de motorrijders ter plaatse, personeelsfeesten, nieuwjaar en Sinterklaas), wordt er koosjer eten gemaakt of verzorgd (halal voedsel) en alle varkensvlees wordt vermeden. Ook wordt er informeel toegelaten dat mensen hun pauzes verzetten tijdens Ramadan (parafrase, gesprek met ABVV medewerkster).

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive

Culturele diversiteit loopt niet altijd van een leien dakje “Meestal vormt cultuur en religie niet zo’n belangrijke rol. Echter, op bepaalde momenten speelt dat wel een rol. Ik weet nog een aantal jaar terug toen er het conflict broeide in Rusland en Tsjetsjenië. Dat speelt meteen een rol. Die discussies liepen zo hoog op dat je beide groepen niet naast elkaar kon zetten aan een band of een cel. En ook Hutu’s en Tutsi’s die elkaar naar het leven stonden in Congo speelde hier op. Die discussies gaan soms heftig en luid, al leiden ze niet tot zware conflicten of zo… en nu met ISIS (Islamitische Staat), dat gaat over de tongen bij mensen, en dan wordt er al vlug in de richting van moslims gekeken. Je houdt dus de buitenwereld niet zomaar buiten.” (gesprek 21 augustus, 2014).

4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive “De reden waarom dat hier werkt? Wel, niemand is een meerderheid. Het is hier gewoon om in de minderheid te zijn. Dus niemand zet hier de toon hoe je moet gedragen of hoe je moet zijn. Wat ons bindt is de werkvloer, hier zijn, werken,…gewoon collega’s enzo.” Gesprek met werknemer, 25 augustus 2014)

Inrichting in tijd & plaats werk staat centraal: Organisatie bedrijf: Wel bedrijfscode: bedrijfswaarde en gedeelde opleiding: met uitgangspunten bedrijf (inkomhalbedrijf). Toch lijken die normen en waarden niet erg richtinggevend voor het handelen zelf. Natuurlijk moet men wel zijn streefdoelen halen, en werken. Maar eens je vraagt aan mensen wat hen bindt, dan is het veeleer “het werken”. Iemand zei: “C’est ce qu’on fait, qui defini qui tu est et quelle personne tu est.” (gesprek met arbeider tijdens pauze, 21 augustus 2014). 4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive

Enkele Afrikaanse werknemers starten een gesprek over vooroordelen aan tafel in het Frans, Nederlands en tussenin Engels (21 augustus 2014): “Off course we all judge each other. Maybe you think black man and think drugs or so. Or we think white men and see an authoritarian person. But what’s different here is that we are forced to work together. One has to talk to another person. In a few years and with time the prejudices disappear when other things take over. If I now look at some people or think about them, it’s through what they do. What they do and what they are starts to mix.” (Gesprek werknemers Tower Automotive, 21 augustus 2014). 4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive

Wat meteen opvalt is dat iedereen elkaar kent, en dat er een constante begroeting is als iemand voorbijkomt. Er heerst in elk geval een lichte vorm van convivialiteit (collegialiteit). Tijd en ruimte voor ontmoeting en interactie érg belangrijk.  Gezamenlijke plaats van de refter (ontmoeting): Het is een centrale ontmoetingsplaats voor werknemers waar ze even kunnen samenzitten en babbelen. De tongen komen rap los, er worden grappen gemaakt enzovoort.  Naast deze eerder lange(re) ontmoeting zijn er ook kortere momenten van ontmoeting: zie kleedkamers waar er wel genderstreaming is, zijkanten van de cel in een bepaalde sector waar er kortere pauzes zijn, en erg kleine ontmoetingen tijdens het werk in de doorgangen tussen de cellen in.

Ook bedreiging van die interactie (in tijd en ruimte): “Het bedrijf is ook veranderd door het opdrijven van regels. Er zijn nu veel meer regels dan vroeger. Vroeger vond ik enkele zaken echt goed. Je kon om de twee uur pauze nemen. Je kon ook gewoon buiten gaan eten waar je wou. We zaten dan samen in het gras hier naast het bedrijf. Nu hebben ze een netjes opgedeelde cafetaria. Ook de pauzes enzo voor andere groepen die bijvoorbeeld wilden bidden, zijn nu minder flexibel. Echt, in het begin waren er hier veel minder regels, -maar das echt overal zeker nu in de maatschappij?- waardoor je soms meer tijd had voor je collega’s.” (Gesprek met werknemer, 25 augustus 2014) 4. Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive

Solidariteit in superdiversiteit: Tower automotive 1. Superdiversiteit? 2. Solidariteit? 3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit 4. Solidariteit in superdiversiteit Tower Automotive 5. Belang van professionals 6. Besluit

Hoe interveniëren professionals op superdiverse plaatsen (HIER)?  Tower Automotive: opzetten van een bedrijfscultuur waar diversiteit de norm is.  Rol van HRM/ bedrijfsleiding en vakbonden: sterke nadruk op nabijheid van beide (voorbeelden) Interpersoonlijke praktijken (NU):  Tower Automotive: focus op de impact van die bedrijfscultuur op de alledaagse omgang met elkaar 5. Belang van professionals

Mensen nemen ook hun eigen achtergrond mee van hun thuisland, die soms opspeelt in het oordelen over de vakbond of de leiding. Enkele mensen van Congo en Gana vertelden me over de “méfiance” tegenover de vakbond. In hun thuisland is de vakbond gewoon de staat of de bazen. (Parafrase, gesprek met enkele arbeiders, 21 augustus 2014). 5. Belang van professionals

Ook Filip Van De Velde bevestigt dit in een interview (ABVV magazine): “In je syndicaal werk zie je dat je meer terug krijgt van de mensen, soms vragen ze ook wel meer. De invulling van een vakbond is niet voor elk land hetzelfde, in sommige landen zijn de vakbonden zeer corrupt. Hier vraagt het om meer uitleg over je eigen taak en de vakbond in België.” 5. Belang van professionals

Nabijheid en vertrouwen “Ik kom van Gent, en ik ken de Turkse gemeenschap. Ik heb 41 jaar in de Kapiteinstraat in Meulestede gewoond. Sommige blijven macho enzo, en dat blijft zo. In de militantenkern zitten Afrikanen en Jamaicanen en Turken. Dat helpt als je er bent en aanwezig bent. Ik doe ook veel zaken ernaast: ik bel banken voor schulden, incassobureaus, soms ben ik toch printers gaan installeren voor mensen. Dat creëert vertrouwen. Veel mensen hebben gewoon loonbeslag. Je staat daar dan. Wat doe je dan? Helpen.” (Gesprek met Filip Van de Velde (ABVV))

5. Belang van professionals Nabijheid en vertrouwen “De CEO staat altijd dichtbij, is er altijd op de werkvloer. Dat kan van veel anderen niet gezegd worden?. Hij verdient goed zijn brood, maar hij komt van beneden. Hij was een van ons. Als ik ergens mijn acht uren dop aan de band, of iets meer, weet ik dat die man er 24h per dag werkt, en dat hij ook voor werk zorgt. Hij krijgt daarom respect.” (Gesprek met werknemer in auto) Ook veel positieve reacties op werken in productie van bedienden als positief, en dragen van uniform in productie: iedereen is gelijk.

5. Belang van professionals Solidariteit in diversiteit ontstaat in praktijken via leerprocessen  leren met collectief proces en/of collectieve impact  aandacht voor non-formeel en informeel leren  Kwalificatie (competenties), socialisatie (normalisering van veranderde context) en subjectificatie (mensen veranderen ook zelf) Tower Automotive: mensen leren elkaar kennen aan de band, doorheen het werk, leren elkaars cultuur kennen en leren (soms) elkaars taal.

5. Belang van professionals Veel informele leerprocessen: “Ik werk hier graag, ook met al die nationaliteiten. Ik zie dat als een voordeel. Mijn Engels en Frans gaan erop vooruit. Omdat die bazen ook andere talen spreken, spreken werknemers dat dan ook. Ik zie dat als een voorbeeld. Als je een probleem hebt met anderen, met migranten, dan hou je dat hier geen dag vol. Das echt typisch voor Tower.” (Gesprek met werknemer, 25 augustus 2014)

5. Belang van professionals Ook formele leerprocessen: Vooral in de vakbond veel investering in vormingen: maatschappelijke, politieke vorming Praktijk van solidariteit die gegroeid is doorheen de tijd: veel uitwisseling tussen délegées in metaalcentrale.

Solidariteit in superdiversiteit: Tower automotive 1. Superdiversiteit? 2. Solidariteit? 3. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit 4. Solidariteit in superdiversiteit Tower Automotive 5. Belang van professionals 6. Besluit

Besluit: Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive Solidariteit is delen, zowel in materiële als immateriële zin, gebaseerd op een gevoel van lotsverbondenheid met en loyauteit ten aanzien van anderen. Focus op sociale gemeenschap + politieke gemeenschap claims op  - culturele erkenning - economische herverdeling - politieke vertegenwoordiging

Besluit: Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive (1)Culturele erkenning: Taaldiversiteit & erkenning culturele eisen (ramadan, vakanties,…verschuiven pauzes) Gesprek met vrouwelijke werkneemster die er al 10 jaar werkt. “Ik werk er al lang. Het is hier echt divers. Ik spreek zelf niet vlekkeloos Nederlands. Maar ik spreek vloeiend Engels. Mensen aanvaarden dat hier. Als ik naar hun gebrekkig Engels moet luisteren, mogen zij wel es normaal vinden dat het Vlaams niet vloeiend gaat bij mij.” (Gesprek met werkneemster, 25 augustus 2014) “Dat is vooral omdat de bazen hier zelf ‘vreemd’ zijn. De éne is ne Fransman, den anderen nen Italiaan. Dat zorgt ervoor dat anderstaligheid en migranten hier welkom zijn. Allez, das mijn mening. Ze zijn alleszins niet zo bezeten van Vlaams zijn en Nederlands spreken.” (gesprek werknemer, 22 augustus 2014).

Besluit: Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive (2) Sociaal-economische herverdeling (strijd): Doorheen syndicale eisen (mensen overstijgen culturele gemeenschap) “Wel, er is veel collegialiteit, vriendschap en mekaar respecteren op de werkvloer. Maar solidariteit? Ik weet het niet. Zeker tussen bepaalde groepen. En dat heeft echt te maken met identiteit. Zwart-Afrikanen helpen elkaar, en dan nog es in kleinere groepjes onderling. Die doen echt dingen voor elkaar. Solidariteit komt wel voor als diegenen in het bureau iets anders willen. Dan is het allemaal tegen hen. In die zin, is er wel solidariteit in de fabriek.”

Besluit: Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive (3) Politieke erkenning: Aanwezigheid diversiteit in syndicale delegatie en dus verkiesbaarheid van burgers met migratieroots

Besluit: Solidariteit in superdiversiteit bij Tower automotive Toenemende superdiversiteit in de samenleving stelt (vanzelfsprekende) nationale organisatie solidariteit in vraag Van culturele homogeniteit en gedeeld verleden naar interpersoonlijke praktijken (nu) op bepaalde plaatsen (hier) In die praktijken leert men omgaan met diversiteit Zoeken naar claims op vertegenwoordiging, erkenning en herverdeling in interpersoonlijke praktijken Van sociale naar politieke gemeenschap, als basis voor lotsverbondenheid die solidariteit in diversiteit genereert

Delphine Parmentier Projectleider Mentorproject Latent Talent

Mentoring naar werk Ontbijtsessie 22 april

8/06/ maanden tss afstudeerperiode en eerste job 44% meer sollicitaties Meer nood aan actieve uitbreiding van hun netwerk Onderzoek naar kansen

8/06/ Voka is partner bij Latent Talent Project naar LT-werking Voka als stimulator Voka als connector Voka als mentorshippartner Mentoring naar netWERK

8/06/ VDAB Gent heeft 30tal internationale talenten Min 20 paren Match door diploma-sector Gedurende 6 maanden Min 60% job op diplomaniv of groeitraject Match Mentee - Mentor

8/06/ Competenties Netwerk Nieuwe kijk op werk Verrijking voor beide partijen

8/06/ Tatevik Manukian, zoekt een commercieel financiële job. Mentor: potentieel en netwerk Tatyana Darkhanova, zoekt een job in R&D of als laborante. Mentor: advies, kennis specifieke sector, begrijpen Wie is de mentee?

8/06/ Bachelor Chemie Master Biologie Master Kunstwetenschappen Bachelor Beeldende Kunsten Master in Economie & Fin. Analyse Master in communicatie Master in industriële wetenschappen Welke profielen

8/06/ Start met inspiratiedag 19 mei Ervaringsuitwisseling Coachingstechnieken Persoonlijke groei Timing mei-dec 2015 Mentorschap

8/06/ Persoonlijke meeting Contacteer: Nog vragen? Stel u kandidaat…

8/06/ “Never judge someone By the way he looks Or a book by the way it's covered; For inside those tattered pages, There's a lot to be discovered” Stephen Cosgrove Stephen Cosgrove Bedankt…

Parallelle workshops: Workshop 1: Hoe ga ik verder aan de slag met het verhaal van solidariteit in superdiversiteit? - Parramata (3) Workshop 2:Eminenta Speedmeet – Venezia (-1) Workshop 3: Dear sir, I don’t speak Dutch but I’m the perfect candidate for your job opening? – Kaapstad (-1)

Pauze

ANDERS KIJKEN ELKAAR VINDEN PLANNEN SMEDEN EN ACTIE ONDERNEMEN