Nationale Conferentie Landelijk Gebied Economisch rendement van veranderingen in het landelijk gebied –28 oktober 2004, Arnhem Dirk Strijker –Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen RuGroningen

Inhoud Van autonoom naar geïntegreerd platteland Noodzaak van investeren in een nu al bruisend platteland Brussels geld leidt soms tot verkeerde investeringsbeslissingen Voorzichtigheid is noodzakelijk

Bruisend Anloo,Wytgaard …en 1000-den andere dorpen Het gaat uitstekend met grote delen van het platteland (Volkskrant, Warkelijk Waor: Verwey-Jonker Inst.) Dorpen floreren –ook als er nauwelijks voorzieningen zijn –en ook als er geen werkgelegenheid ter plaatse is –van autarkisch/autonoom dorp naar woondorp/geïntegreerd dorp,maar geen slaapdorp

Het inkomen van het platteland Zo’n 80-95% van het inkomen van plattelandsgebieden komt uit andere bronnen dan agro Zo’n 50-90% van het inkomen van plattelandsgebieden komt uit pendel

Werkgelegenheid op het platteland De werkloosheid in plattelandsgemeenten is de helft kleiner dan die in grote steden Delen van het platteland zijn grijs, maar meestal niet vergrijzend

Werkgelegenheid op het platteland Ook op het platteland is er inkomende pendel: een deel van de lokale werkgelegenheid wordt vervuld door niet-inwoners –gemiddeld zo’n 55%!!! Dat percentage verschilt niet tussen stad en platteland Gemiddelde afstand woon-werk verkeer is op het platteland niet groter dan is stedelijk gebied (17 km)

Dynamiek en mismatch Jongeren trekken weg van het platteland: studie/avontuur. Datzelfde is het geval in de woonbuurten in stedelijk gebied Het percentage lokale arbeid is lastig op te krikken (en overigens ook niet zo nodig) –Tweeverdieners –Gespecialiseerde banen alleen in stedelijk gebied

(Non-) argumenten In werkloosheidsniveau, vergrijzing, reisafstand en pendel is dus feitelijk geen argument te vinden voor prioritaire versterking van de werkgelegenheid ten plattelande Met een beetje planologische ruimte loopt veel platteland geheel vol –Nota Ruimte kan zich tot een ramp ontwikkelen

Argumenten Er zijn gebieden waar het niet echt bruist (Noordelijke kleigebieden) Soms zijn er wel degelijk agrarische aanpassingsproblemen (intensieve veehouderijgebieden, Veenkoloniën) Er zijn gebieden die onderbenut worden (Veenkoloniën, Groene hart) Waterberging Toegankelijkheid (landbouwgebieden, delen EHS-natuurparken) Meer algemeen: voor een beter recreatief gebruik moet er nog veel gebeuren

Wel investeren Het gaat meestal uitstekend met het platteland: geen grote ingrepen nodig: daar ligt geen grote ontwikkelingsopgave In sommige gebieden zijn er wel belangrijke ingrepen te doen, aanpak daarvan is nodig en dat gebeurt soms ook (Herstructurering Intens. Veeh., Groene Hart, Veenkoloniën)

Wel investeren Daarvoor zijn allerlei fondsen: –Nationaal (LNV, VROM) –Europees: allerlei plattelandsvernieuwingsgelden: wie een probleem met bijbehorende oplossing heeft kan meestal het geld wel verzamelen –EU-plattelandsbudget is inmiddels zo’n 5 mld euro per jaar

Brussel Brussels plattelandsbeleid is gericht op: –Verbeteren werkgelegenheid –Tegengaan leegloop –Aanpassingen vanwege veranderend landbouwbeleid Dit speelt op het Nederlandse platteland maar beperkt (Veenkoloniën is wellicht uitzondering)

Brussel Voorwaarden Brussel en eis tot co- financiering leiden tot verkeerde keuzen –Landbouwgerelateerde projecten, LEADER- projecten, concurreren om middelen met andere projecten, maar zijn vanuit Nederlands perspectief goedkoper dan projecten die niet vanuit Brussel mee-gefinancierd worden –Geldt voor veel plattelandsvernieuwings- verbredings projecten –De druk van ‘onderaf’ om dergelijke projecten te steunen is groot

Wij eisen co-financiering

Brussel Hameren op subsidiariteitsbeginsel: wellicht via nationale enveloppes Het risico van verkeerde prioriteiten ligt op de loer

Rendabiliteit Als de markt naar het platteland wil (woningbouw, bedrijventerreinen) dan schijnt dat rendabel te zijn: financiering mag dan geen probleem zijn Vergelijk USA - urban sprawl

Urban sprawl

Rendabiliteit Echter, er zijn meer – en belangrijker - doelen dan alleen (private) economische rendabiliteit Plattelanders moeten globaal dezelfde kansen/toegang hebben als anderen, ook al is het per auto Platteland moet bruikbaar/toegankelijk zijn voor stedelingen

Samenvattend HET platteland in Nederland bruist Er zijn delen waar wel wat aan de hand is: herstructurering Voor goede projecten is er geld Brussel maakt projecten vaak te goedkoop Rendabiliteit is van ondergeschikt belang Houdt planologische ruimte beperkt

Het gaat (nog) uitstekend met het Nederlandse platteland