Hoger Onderwijsbeleid en sturing in Europees perspectief Een kritische blik op de WHOO Marijk van der Wende CHEPS 15 december 2005

Beleidskaders “De kaders waarbinnen het hoger onderwijs zich afspeelt zijn de laatste decennia steeds internationaler geworden [….] kunnen wij nog wel van nationale hoger onderwijssystemen en nationaal hoger onderwijsbeleid spreken? En wat betekent dit voor beleids- en sturingsprocessen?” (Van der Wende, 2002)

Europa The European Higher Education Area The European Research Area Lisbon strategy Context: knowledge economy / global competition

WHOO en Europa Iets meer aanwezig dan in WGN Lissabon doelstellingen Ook in algemeen uitgangspunt van sturing Maar meer nadruk op multi-actor dan op multi-level governance

Sturingsfilosofie: aangrijpingspunt instelling, opleiding of student? “....de gedachte dat de inhoud van de opleiding en niet het type instelling waar de opleiding is gevolgd, uiteindelijk de naam van de graad bepaalt. Dit is in lijn met de gedachte van deze wet dat niet het instituut maar de student centraal staan en versterkt de lijn die is ingezet met een ba-ma structuur waarbij de inhoud van opleiding bepaalt of een opleiding wo of hbo is en niet het type instelling” [de- institutionalisering] (Mvt, p. 60)

Ontwikkeling van het bestel: binariteit “In dit wetsontwerp wordt een volstrekt helder onderscheid gehanteerd tussen hbo en wo” –Maar wel een soepeler overgang tussen beide systemen, (“tussengraad”) –En fusies, maar…. maatschappelijke waarde onderscheid hbo-wo niet versnipperen van onderzoeksfinanciering dus onderwijs en onderzoek blijven apart georganiseerd in hogeschool en universiteit

Ontwikkeling van het bestel: binariteit (2) Eisen voor erkenning als universiteit worden afgeleid van klassieke research university: verwevenheid van onderzoek en onderwijs; breedte, kwaliteit en diversiteit; instelling moet wo- geaccrediteerde opleidingen en opleiding tot onderzoeker verzorgen, etc.

Ontwikkeling van het bestel: binariteit (3) Omdat hbo sinds 2002 wo opleidingen aan kunnen bieden (1) bevat het wetsontwerp een procedure voor hogescholen tot erkenning als universiteit Daaraan is wel promotierecht, maar zijn geen onderzoeksmiddelen verbonden Onderzoek wettelijke taak van hbo, maar bij ontwikkeling naar universiteit geen onderzoeksmiddelen. Verwevenheid met onderzoek? Op M-L termijn hogescholen beroepsgerichte 3’ cyclus opleidingstrajecten aanbieden Bij de ontwikkeling naar een hogeschool met 3’ cyclus opleidingen speelt het aanbieden van wo-onderwijs geen rol Wel/geen universiteit / ius promovendi / professional doctorate?

Accreditatie en graden Accreditatie: programma’s, (domeinen), instelling Accreditatie: inclusief aanbod in het buitenland Graden: Advies “Bridging the Gap” overgenomen EQF en IDS?

Conclusies Sturingsfilosofie Inrichting van het bestel Europese context Nieuwe governance concepten

Kwikkers, P.C., & J. Huisman (2005). Evenwicht zonder sturing. Wegen voor nieuw hoger onderwijs en wetenschap (deel 1), 456 p. Sdu- Uitgevers, Den Haag, Wende, M.C. van der. (2002) Hoger Onderwijs Globaliter: Naar nieuwe kaders voor beleid en onderzoek (oratie). Twente University Press.