Startbijeenkomst Voorleeswedstrijd OA Een voorbeeld van een programma: tijd programmaonderdeel 9.30 Welkom en opening. Doel bijeenkomst en programma toelichten 9.40 Voorstellen deelnemers 09.50 Introductie: context Voorleeswedstrijd OA  en andere voorleeswedstrijden 10.00 Inhoudelijke deel: workshop over voorlezen en kinder- en jeugdliteratuur (halverwege:15 min pauze)  12.15 Toelichting proces: startbijeenkomst, Voorleeswedstrijd op school, eerst in de klassen, uitroepen klassenkampioen, uiteindelijk schoolkampioen. Ook regionale finale? 12.30 Afsluiting en uitdelen materialen met voorleestips, lijsten met titels van boeken voor basisschoolleerlingen, etc. Bij het organiseren van een startbijeenkomst voor docenten van één of meer roc’s, kun je een dergelijk programma aanhouden. Voor het inhoudelijke deel kun je de dia’s gebruiken die je in deze presentatie vindt. Ze zijn ontwikkeld door Nicolien de Pater. Hoe het verloop van de Voorleeswedstrijd eruit ziet hangt ervan af wat de bibliotheken en scholen in de regio organiseren: blijft het een Voorleeswedstrijd op één roc, gaan de verschillende schoolkampioenen tegen elkaar strijden in een finale die de bibliotheek organiseert? Of wordt er zelfs een landelijke finale georganiseerd? Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Weg met Pinkeltje! Voorlezen op de basisschool Door Nicolien de Pater, Leesbevorderaar E: nicoliendepater@gmail.com Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Tekst om als introductie voor te lezen Winnie de Pooh - A.A. Milne "'Bedoel je dat ik er nooit meer uit kom?' vroeg Poeh. 'Ik bedoel alleen maar,' zei Konijn, 'dat nu je er al zo ver uit bent, het zonde zou zijn helemaal overnieuw te beginnen.' Christopher Robin knikte. 'Dan zit er maar één ding op,' zei hij, 'we moeten wachten tot je weer dun bent.' 'Hoe lang duurt het om dun te worden?' vroeg Poeh angstig. 'Een week of zo, denk ik.' 'Maar ik kan hier toch geen week blijven zitten?' 'Het blijven zitten is niet zo moeilijk, malle ouwe Beer! Je eruit krijgen, dát is pas moeilijk.' 'We kunnen je komen voorlezen,' zei Konijn om Poeh een beetje op te vrolijken. 'En ik hoop maar niet dat het gaat sneeuwen,' zei hij er achteraan. 'En hoor eens even, ouwe jongen, je neemt mijn halve huis in beslag. Vind je het goed dat ik je achterpoten zolang als handdoeken-rekje gebruik? Want ja, die zitten daar maar voor niks – en het zou me heel goed uitkomen als ik daar mijn handdoeken op kwijt kon.' 'Een week!' zei Poeh somber, 'en hoe moet het dan met het eten?' 'Eten is er niet bij, vrees ik,' zei Christoffer Robin, 'anders word je nog niet dunner. Maar we zullen je voorlezen, hoor.' Poeh zuchtte, maar toen merkte hij dat diep zuchten niet ging, omdat hij helemaal klem zat. Er rolde een traan over zijn wang, toen hij vroeg: 'Wil je me dan alsjeblieft een Goed Boek voorlezen, zo'n boek dat een Beer die Zwaar in de Klem zit tot Steun en Toeverlaat is?' En een hele week lang las Christoffer Robin zo'n soort boek voor aan de Noordelijke helft van Poeh, en Konijn hing zijn wasgoed aan de Zuidelijke helft van Poeh en ondertussen voelde Poeh zich dunner en dunner worden. En toen de week om was, zei Christoffer Robin: 'Nu!'" Uit: Winnie de Poeh Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Een voorleeservaring Voorlezen is van grote waarde, omdat ……. Meer (voor) lezen, beter in taal http://www.leesmonitor.nu/page/10004/invloed-voorlezen Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Hebben de cursisten een voorleeservaring? Laat ze dit in tweetallen kort uitwisselen en bespreek na op de beleving. Wat maakt dat je deze ervaring nog weet? De voorlezer, de sfeer, het verhaal? Voorlezen moet van grote waarde: Voorlezen is de belangrijkste werkvorm van leesbevordering. Maak voorlezen belangrijk. Het positieve effect van (voor)lezen voor het plezier begint op jonge leeftijd. Een meta-analyse van 33  internationale voorleesonderzoeken (Bus, 1994) wijst uit dat baby’s, peuters en kleuters (0-6 jaar) die worden voorgelezen, vaardiger lezers worden dan leeftijdsgenootjes die niet worden voorgelezen. Voorlezen blijkt 8% van de verschillen in de groei van woordenschat, ontluikende geletterdheid en beginnende leesvaardigheid te kunnen verklaren. Het maakt niet uit of kinderen uit milieus met een lage, gemiddelde of hoge sociaal-economische status komen – het positieve effect van voorlezen geldt in ongeveer dezelfde mate. Het effect blijft bestaan naarmate kinderen ouder wordenVoorlezen heeft invloed op verschillende onderdelen van de taal- en leesvaardigheid. Kinderen leren een boek vast te houden, letters herkennen en dat het geschreven woord het gesproken woord weergeeft. Ook helpt voorlezen bij het ontwikkelen van fonologisch bewustzijn, mondelinge vaardigheden, woordenschatgroei, verhaalbegrip en een positieve attitude tegenover het lezen. Het is vooral het rijke en veelzijdige taalgebruik in boeken dat hieraan bijdraagt Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Informatie Kwestie van Lezen deel 3 – voorlezen op de basisschool Brochure Van leesmotivatie naar taalprestatie Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Kwestie van Lezen – te downloaden/ bestellen bij www.lezen.nl Van Leesmotivatie naar taalprestatie – te downloaden op www.debibliotheekopschool.nl Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Invloed van voorlezen op - woordenschat - spelling, - tekstbegrip - leesattitude Effecten van voorlezen zijn langdurig! Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 http://www.leesmonitor.nu/page/10004/invloed-voorlezen Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Effecten van voorlezen zijn langdurig Voorwaarden: Vroeg beginnen Frequentie van voorlezen Kwaliteit van voorlezen Duur van het voorlezen Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Werkvorm: In tweetallen tekst laten lezen en kort na vertellen. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Effecten van voorlezen Taalontwikkeling Sociaal emotionele ontwikkeling Introduceren van een thema / actualiteit Kennismaken met boeken en poezie Leesmotivatie Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Doelgericht voorlezen Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Voorbeeld effect voorlezen op de taalontwikkeling van kinderen. Aadje Piraatje is op een eiland en mist zijn moeder. Daarom stuurt hij haar een brief. Wat schrijft Aadje in de brief? Mama, ik mis je , mama ik mis je zo, zoals Jan z’n hand mist en Goof zijn oog, zoveel mis ik ook jou. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Taalontwikkeling Techniek – duidelijkheid, correctheid, leeshouding, tempo Begrip – frasering, interpunctie, temporeel accent, dynamisch accent, melodisch accent Beleving - natuurlijkheid en waardering Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Vraag de cursisten een een tekst (voorbeeld de schrijfster van Dick Bruna) individueel te lezen. Iedere lezer krijgt vervolgens een strofe en een aandachtspunt technisch lezen (techniek), vraag hen een goed voorbeeld te geven van tempo en een slecht voorbeeld. Koppeling technisch lezen en leesbevordering. Door technisch beter te lezen, begrijpt een leerling de tekst beter en is daardoor meer gemotiveerd om te lezen. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Samen een verhaal beleven Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Knuffelbunny van Mo Willems. Herkenbaarheid, verlies van een knuffel, nee het verwisselen Wildwoud van Colin Meloy Het verhaal over de 12-jarige Prue McKeel wiens broertje op de dag door een groep kraaien wordt ontvoerd. Omdat ze deze onwaarschijnlijke gebeurtenis niet met haar ouders durft te delen, besluit ze alleen op zoek te gaan naar haar broertje Mac. De kraaien zijn gevlogen naar een onherbergzaam bos net buiten Prue’s woonplaats Portland. Dit bos staat bekend als de Onbegaanbare Wildernis waar niemand in door weet te dringen en wie dat wel lukt keert nooit meer terug. De ene lezer zal het boek lezen als een avontuur waarin Prue en Curtis op zoek gaan naar Mac, terwijl een andere lezer zal genieten van de diepere laag van Wildwoud thema’s aansnijdt als politiek, revolutie, natuurkracht en een vleugje magie. De wereld in Wildwoud zou je dan kun beschouwen als een spiegel van onze maatschappij, maar dan wel een waar twee kinderen (met hun onschuld en eerlijkheid) het verschil kunnen maken. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Introduceren thema Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013 de geschiedeniscanon vakboek Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 De vijftig vensters van de geschiedeniscanon, verteld zoals een geschiedenisverhaal verteld moet worden. Spannend, smeuïg, kleurrijk en met oog voor detail. Zie ook : www.entoen.nu Meer over inzetten van jeugdliteratuur in het Vakboek Verborgen talenten, jeugdliteratuur op school door Piet Mooren, Karen Ghonem-Woets, Erna van Koeven, Jeanne Kurvers, Herman Verschuren (red.) Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Praten over actualiteit Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Serie boeken met Vragen als 'Zingt de koningin onder de douche?', 'Smeert ze haar eigen boterham?', 'Is de koningin echt heel rijk?', 'Is haar lievelingskleur oranje?' en 'Kijkt de koningin naar soaps?' worden op heldere en humoristische wijze beantwoord. Aandacht voor verhalende informatieve boeken. Tip: Winterdieren van Bibi Dumon Tak Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Monitor de Bibliotheek op school 2013 Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Resultaat uit de Monitor de Bibliotheek op school 2013 De Monitor is een instrument om resultaten samenwerking bibliotheek en school te meten. Leerkrachten vullen een digitale vragenlijst in. De school krijgt gegevens over het leesbevorderend gedrag van hun leerkrachten, bibliotheek en school kijken samen hoe zij de resultaten met gezamenlijke inspanning kunnen optimaliseren. Bij de meting van 2013 vulden 7.000 leerkrachten de vragenlijst in Meer informatie over de Monitor, kijk op http://www.kunstvanlezen.nl/?page_id=4101&newsItemId=1010 Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Kennismaken met boeken Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Een van de doelen van voorlezen is kennismaken met verschillende boeken. Natuurlijk horen daar ook de klassiekers bij. Voorbeeld is het Jungleboek, de kleine jongen Mowgli groeit op tussen de wolven in het oerwoud van India. Er zijn inmiddels veel varianten. Dit is een prentenboek voor kinderen van 7 – 12 jaar. Kunnen we Pinkeltje nog aanbevelen? Stel eisen aan taal en stijl. Voorbeeld van een hedendaags boek dat eisen aan de lezer: Dertien rennende hertjes van Edward van de Vendel Op een dag ziet Maantje dertien rennende hertjes. Ze springen uit de lichtblauwe vaas voor haar op tafel. Het is het mooiste dat ze ooit heeft gezien. De hertjes noemen haar 'Hertogin'. Plots zijn de hertjes opnieuw verdwenen in een blauwe poster van een zee. Maantje wil alles aan mama vertellen. Maar haar broer Raf houdt haar tegen. Raf is bijna altijd boos. 'Hij heeft een kort lontje,' zegt papa. Een fantasierijk verhaal over de speciale band tussen een broer en zus. Over het verliezen van iets moois en de grote boosheid die dit veroorzaakt. Over de spanningen van een nieuwe gezinssituatie. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Kennismaken met poëzie Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Als iemand ooit mijn botjes vindt van Jaap Robben. Baffetoentje, avegaar en zefiertje. Woorden die niemand nog gebruikt, maar die te mooi zijn om te laten uitsterven. Jaap Robben speurde er twintig op. Hun betekenis inspireerde hem en illustrator Benjamin Leroy tot gedichten en tekeningen waarin nieuwe, spannende dieren tot leven komen. Graveeltje Zijn leven is saai als een steen. Eén dag als een graveeltje en je verveelt je meteen. Het enige diertje op aarde dat niet kan bewegen. Ligt dagen op straten te wachten in de hoop op een bezem die hem verder wil vegen. Dus wil je dit arme diertje iets laten beleven dan kun je ‘m het beste een rotschop geven.  Activiteiten rondom poezie. Stichting Kinderen en Poezie Het Poëziepaleis organiseert ieder jaar de landelijke dichtwedstrijd Kinderen en Poëzie voor kinderen van 6 t/m 12 jaar. De 100 mooiste gedichten krijgen een plekje in een echte dichtbundel. In het voorjaar is er een spetterende Grote Finaledag, met poëzieworkshops, optredens van echte dichters en een spannende prijsuitreiking. Meer informatie over projecten, kijk op www.leesplan.nl/projectenbank Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Leesmotivatie Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013 Het stimuleert de leesmotivatie van kinderen om zelf voor te lezen. Het zelfvertrouwen van zwakke lezers groeit als zij (goed voorbereid) een boek voorlezen aan de onderbouw. In het boek Ik kan alles lekker zelf, leest Stef voor. Iets nieuws doen is altijd spannend, en soms zelfs een beetje eng. Maar hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het wordt. En de verhalen in dit boek helpen daar bij. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Kiezen van voorleesboeken Sfeer, actie, dialogen, afwisseling en stijl Voorkeur van kinderen voor realistische verhalen Belangrijkste voorwaarde: De voorlezer (jij) hebt iets met het boek. Digitale boeken, apps betekenen mogelijkheid tot herhaling en uitbreiding. Ruime keuze op www.leesplein.nl/rondomlezen/voorleesboeken Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Wat lees je voor? Kies doelgericht (beleven van een verhaal, introductie thema, kennismaken met soorten boeken, poëzie, leesmotivatie) Wat zijn de favoriete boeken van de kinderen in de groep? Voorkeur van kinderen; realistische verhalen, wissel af met andere soorten. Kiezen van boeken afwisselend door kinderen en jijzelf. Kinderen kiezen graag een boek dat zij al kennen, aan de leerkracht de taak ze kennis te laten maken met boeken die ze nog niet kennen.   Invloed van digitale boeken : kijk op file:///C:/Users/Leesbevordering/Downloads/20110901-Taal_Lezen_primair.pdf Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Opdracht: kies een boek Welk doel ? Voor welke groep ? Voorbereiding ? Idee voor verwerking? Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Zorg voor voldoende actuele en inspirerende kinderboeken,aansluitend bij de leeftijdsgroep waar de cursisten mee werken. Opdracht: Zet de cursisten in tweetallen 10 minuten aan het werk. Vraag na afloop vooral naar motivering van keuze boek. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Voorwaarden - Voorleestijd Lees een bladzijde hardop in het juiste leestempo en bepaal de totale voorleesduur. Voor jonge kinderen geldt een termijn van ongeveer een week waarin het boek voorgelezen wordt, voor oudere kinderen maximaal 6 weken Kwaliteitskaart Voorlezen en Tijd voor lezen www.schoolaanzet.nl/implementatiekoffer Nicolien de Pater Leesbevordering 2014

Wat kun jij bijdragen? www.voorleesmeter.nl Hoe goed scoor jij? Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Het is leuk als iedere cursist dit testje kan doen, zijn er voldoende laptops, tablets etc? Eventueel via het digibord gezamenlijk. 9 vragen en je krijgt een cijfer! Bespreek de scores. Hoeveel boeken ken je? Hoe beoordeel je boeken? Lees je graag voor? Wat betekenen de scores? Hoe lees je voor? Wat zijn tips? Hele groep, kleine groep,? Zelfde hoogte als de kinderen Vasthouden van een boek - standaard Afbeeldingen tonen, ja Boeken beschikbaar voor de kinderen. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Voorleesrituelen Start met een korte introductie, waarin je de titel en de auteur noemt. Wie zijn de hoofdpersonen, zijn er andere boeken van deze schrijver? Geef een vraag of een aandachtspunt; let op of je een mooie zin hoort of schrijf 3 moeilijke woorden op. Afronden, terugkomen op de aandachtspunten Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Tips: Kaarsjes, lampjes, krukje, de voorleesstoel, Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Tijdsindeling 2 minuten introductie 5-20 minuten voorlezen * 8 minuten nagesprek Bij een volgende sessie het verhaal nog even terughalen Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Richtlijnen: bij de onderbouw 5 -10 minuten, de middenbouw 20 minuten, de bovenbouw 20 minuten en meer. Voor de onderbouw is het aan te raden om een langer verhaal binnen een week uit te lezen, bij midden –en bovenbouw in maximaal 6 weken. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Voorlezen in de basisschool lesrooster – voorleeslogboek en leesplan (kwaliteitskaart voorlezen) - (www.leesplan.nl) Ideeën voorleeswedstrijd voor leerkrachten. De winnaars van de voorleeswedstrijd zitten natuurlijk in de jury leerkrachten lezen in andere groepen voor iedere bouwvergadering begint met voorlezen van een prentenboek, elke vergadering een andere voorlezer Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Groep 1-2 300 – 480 in taal, elke dag een uur Groep 3 60 min voorlezen en woordenschat Groep 4 45 – 60 min voorlezen, woordenschat en begrip Groep 4 idem Groep 5 – 8 30 minuten Voorlezen, activiteiten Maak voorlezen belangrijk, het is belangrijk. Tip: voorleeslogboek, voor in de klassenmap wat is al voorgelezen? Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Uitkomsten Monitor de Bibliotheek op school Mijn leukste, spannendste, coolste ,vetste …boek! Een verslag van een kwantitatief onderzoek naar leesvoorkeuren van leerlingen en leerkrachten in het basisonderwijs door Tiny La Roi. Uitkomsten Monitor de Bibliotheek op school Gemeten leerkrachtvaardigheden: voorlezen, boekentips, boekenkring, boekintroducties Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Mijn leukste etc, is te downloaden op www.lezen.nl/publicaties Brochure uitkomsten Monitor: Lezen meten., een basis voor beleid http://www.kunstvanlezen.nl/?page_id=4101&newsItemId=905 Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Monitor De Bibliotheek op school Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Grote lijn: in de bovenbouw wordt minder voorgelezen. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Partners De basisschool en de bibliotheek CPNB – Nationale Voorleesdagen en De Voorleeswedstrijd (ook voor de PABO) Lokale initiatieven Ouders Stichting Lezen - Jaar van het voorlezen 2013 http://jaarvanhetvoorlezen.nl/filmpjes/gelukkig-2013-jaar-van-het-voorlezen/ Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Oorlog in de klas werd voorgelezen door de winnaar van de pabo voorleeswedstrijd 2012 Jip Boxma Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Ouderbetrokkenheid Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013 Wat kan school doen om ouders te motiveren meer voor te lezen, ook voor oudere kinderen? Informatie over belang van lezen, over de mogelijkheden van de bibliotheek, wat doen we op school, project als de verteltas (www.verteltas.nl), tips voor het voorlezen zelf http://www.zwijsenouders.nl/Artikel/Voorlezen.-Hoe-doe-jij-dat-Tips-van-en-voor-ouders.htm Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Voorlezen doet zelf lezen. Wens jezelf een vader die voorleest wat hij mooi vindt. Voorlezen is verhalen doorgeven. Wens jezelf een moeder die zo hard lacht als jij. Voorlezen is plezier voor twee. Wens jezelf een broer die alles eerlijk deelt. Voorlezen doe je samen, met vier ogen en vier oren. Wens jezelf een zus die zelfs in het donker ziet. Voorlezen kun je overal en altijd. Wens jezelf een tante die de puntjes op de i wil. Voorlezen is een kunst die je kunt leren. Wens jezelf een oom die klok kan kijken. Regelmatig voorlezen is beter dan af en toe. Wens jezelf een oma die iederéén wil hebben. Horen voorlezen doet zelf voorlezen. Wens jezelf een opa die vaak omkijkt. Voorlezen is geschiedenis doorgeven. Wens jezelf een boek. Voorlezen doet zelf lezen. Bart Moeyaert Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 http://www.youtube.com/watch?v=fSM8iAro48k Wens jezelf een vader die voorleest wat hij mooi vindt. Voorlezen is verhalen doorgeven. Wens jezelf een moeder die zo hard lacht als jij. Voorlezen is plezier voor twee. Wens jezelf een broer die alles eerlijk deelt. Voorlezen doe je samen, met vier ogen en vier oren. Wens jezelf een zus die zelfs in het donker ziet. Voorlezen kun je overal en altijd. Wens jezelf een tante die de puntjes op de i wil. Voorlezen is een kunst die je kunt leren. Wens jezelf een oom die klok kan kijken. Regelmatig voorlezen is beter dan af en toe. Wens jezelf een oma die iederéén wil hebben. Horen voorlezen doet zelf voorlezen. Wens jezelf een opa die vaak omkijkt. Voorlezen is geschiedenis doorgeven. Wens jezelf een boek. Voorlezen doet zelf lezen. Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013

Om mijn studenten te laten voorlezen, ga ik morgen Nicolien de Pater Leesbevordering 2014

Maak Voorlezen Belangrijk. Heel veel voorleesplezier! Nicolien de Pater Leesbevordering 2014 Meer weten? Neem contact op met Nicolien de Pater E: nicoliendepater@gmail.com Nicolien de Pater Leesbevordering, 2013