Wat is diversiteit eigenlijk? Koen Jaspaert Centrum voor Taal en Onderwijs

Uitgangspunt Mens als intentioneel wezen: We willen vanalles, in interactie met de wereld We kijken naar de wereld We worden gesocialiseerd in de wereld We bouwen op basis van onze perceptie en socialisatie een beeld van die wereld op We slaan dat beeld op in ons hoofd En we doen vervolgens alsof dat beeld van de wereld de wereld voorstelt zoals hij echt is We weten alles al, dus tijd voor actie.

Neem het van een echte geleerde aan Als ik een uur had om de wereld te redden, ik zou 55 minuten besteden aan de analyse van het probleem, en vijf minuten aan de uitwerking van de oplossing (A. Einstein)

Onderdelen van dat beeld De wereld, inclusief de anderen Ik De relatie van ik met de wereld Beeld van mezelf moeilijk te bepalen iedereen ander wereldbeeld

Samenwerkende intentionele wezens Coordinatieproblemen Ondanks verschil in wereldbeeld Overeenkomsten en verschillen Uitgaan van wederzijds vertrouwen Veilige omgeving Groepsaffiliatie Elke ontmoeting divers Superdivers?

Wat te doen bij problemen: bottom up of top down? Problemen aan de basis aangepakt, of bedenken we een structuur van waaruit we het probleem aanpakken? Vertrouwen we de andere Rekenen we ons tot dezelfde groep Onze autistische maatschappij Structurele oplossingen voor alles en nog wat Structuur wordt waarde op zichzelf Structuren in een veranderende maatschappij

Voorbeeld 1 Hoofddoek als teken van integratie Collectivistische versus individualistische cultuur Hoofddoek als teken van individueel verzet

Voorbeeld 2: taal Een dubbel talig wereldbeeld: structure en agency Taal is een systeem van woorden en regels dat in mijn boekenkast resideert Taal is uniform Taal is een extern systeem, een sociaal steriel cultureel goed Talige boodschappen worden geconstrueerd op basis van (geautomatiseerde) bewuste kennis Taal wordt expliciet overgebracht Taal groeit als onkruid op interactie Taal is intrinsiek variabel Taalgebruik is gesitueerd Taal ontsnapt aan bewuste controle Taal wordt impliciet geleerd

De oorlog der wereldbeelden Beide wereldbeelden komen voor Als mensen taal gebruiken → agency werelbeeld Als mensen nadenken over taal → structuur wereldbeeld (behalve bij kunstenaars)

Taal in Een mens is genoeg Maar er is ook de taal, het fijne Vlaams van een dorpsgemeenschap, dat een plezier om te lezen is. Haar proza is geraffineerd en stijlvast en dat blijkt geen sinecure, aangezien de auteur ook het authentieke Vlaamse karakter van de taal wil behouden. Snippers tussentaal en dialect verlenen haar roman een unieke kleur en bewijzen eens te meer het juiste register om een keur aan emoties te verbeelden. Er is niets mis met dat 'Zuid-Nederlandse' idioom, maar de ervaring leert dat het voor veel 'Noord-Nederlandse' lezers een obstakel kan zijn. Ge kan er goesting voor krijgen, maar ook verschieten van kolère. In prachtig Vlaams, uitgebeend proza dringt Beerten steeds dieper door in het gevoelsleven van haar personages.

De oorlog der wereldbeelden Beide wereldbeelden komen voor Als mensen taal gebruiken → agency werelbeeld Als mensen nadenken over taal → structuur wereldbeeld (behalve bij kunstenaars) Belangrijk: relatie tussen beide in ons wereldbeeld: agency concept is afgeleid van structuur concept door sukkelaars van gebruikers

De oorlog der wereldbeelden Beide wereldbeelden komen voor Als mensen taal gebruiken → agency werelbeeld Als mensen nadenken over taal → structuur wereldbeeld (behalve bij kunstenaars) Belangrijk: relatie tussen beide in ons wereldbeeld: agency concept is afgeleid van structuur concept door sukkelaars van gebruikers of andersom?

Ook taalkundigen doen mee Structuralisten ↔ functionalisten Structuralisten: uniformiteit → variatie gebruik Functionalisten: variatie → unifomiteite

De liefdeshistorie tussen onderwijs en expliciet leren

De liefdeshistorie tussen onderwijs en expliciet leren Expliciet leren belangrijk Bij eerste kennismaking met een taal Voor sommige aspecten van taal (spelling, aspecten waar men tijd heeft) Zoals Latijn leren Taalverwerving van kinderen met autisme

De liefdeshistorie tussen onderwijs en expliciet leren Voor conversatievaardigheid, oplossen van coordinatieproblemen, veel minder aangewezen Frans/Engels aan eind basisschool Taal over generaties Reviewstudie kleuteronderwijs NT2 volwassenen Impliciet leren, zoals het verwerven van andere vaardigheden

Taal verwerven is als leren fietsen Dingen doen die je nog niet kunt Veilige omgeving Groepsaffiliatie Respect van belangrijke mensen in de groep

Oei, ze kennen geen Nederlands Wordt niet opgelost tussen leraar en leerling, er wordt een structuur bedacht die alle problemen uit de wereld gaat helpen (speciale programma's, eindtermen, leerplannen, materiaal, taalbeleid) Alle andere talen bannen Gebrek aan vertrouwen Kennisverwerving met de handen op de rug gebonden Standaardtaal Is vaak niet de taal van conversatie in de groep Tests, screening Onveilige omgeving Remediering Afgezonderd in de groep

Het kan erg simpel zijn Vertrouwen in de leerwil van elke leerling Op zoek naar het toekomstige zelfbeeld Pas als die leerwil gefrustreerd wordt, keert de leerling zich tegen leren en zij die hem ertoe aanzetten De leerling zet alles in om tot leren te komen Geen handen op de rug gebonden De leraar ondersteunt het leerproces op elke mogelijke wijze Faciliterend beleid De leraar zorgt voor een veilige omgeving Hoge verwachtingen Voorzichtig met toetsen De leraar is toegangspoort tot de dominante groep, niet de poortwachter

Wat ik niet beweer Weg met het expliciete kennisonderwijs Weg met structuren

Wat ik wel beweer Met stip op 1: BETROKKENHEID VAN LERAAR BIJ WEL EN WEE VAN ELKE LEERLING Diversiteit speelt daarbij een ondergeschikte rol Structuren moeten leraren faciliteren om meer en beter aandacht aan de leerling te schenken. Als ze dat niet (meer) doen, moeten ze veranderen Een gefrustreerde leerling komt niet tot leren

Tot slot, weer een echte geleerde Er is nog nooit een probleem opgelost vanuit het bewustzijn waarin het ontstaan is (vrij naar A. Einstein)