, Debatavond AIG, Het Pand, Gent Kernenergie en veiligheid: Een thema met vele facetten Frank Hardeman Instituutsdirecteur ‘Environment, Health and Safety’ SCK●CEN Chargé de cours invité UCL

Overzicht Perceptie Veiligheid – Gevaar – Risico Bevolking – expert Aspecten van veiligheid Nucleaire veiligheid Stralingsbescherming Beveiliging Industriële veiligheid Milieu en omgeving Veiligheidsbeleid Besluit

Perceptie van risico van nucleaire activiteiten In elk van de volgende domeinen, Beschouw je de risico’s voor de Belgische bevolking hoog, tamelijk hoog, laag, geen antwoord? (België, November 2002)

In verband met de veiligheid/het gevaar van nucleaire activiteiten stellen we vast: Dat er grote verschillen zijn tussen experten en bevolking qua opinie en qua gevoeligheden Dat de context en de vraagstelling mee spelen in wat men er over denkt In termen van veilig of van gevaarlijk In een context van onderzoek of produktie In een context van schaarste of klimaatverandering of… Dat vele mensen menen niet goed of niet correct ingelicht te zijn maar dat de grote meerderheid er eigenlijk ook geen inspanningen wil voor doen om dit te verbeteren

Nucleaire veiligheid heeft vele facetten

Nucleaire veiligheid: vermijden van nucleaire ongevallen en ongewenste kritikaliteit Grote ongevallen zijn (gelukkig) zeer zeldzaam Vooral Tsjernobyl heeft bevolking beïnvloed Kernreactoren bevatten een zeer grote energiedichtheid: met voorzichtigheid en kennis van zaken behandelen Maatregelen op diverse vlakken Technisch Organisatorisch …. Toezicht: intern, Bel V, FANC, internationaal Tsjernobyl TMI

Stralingsbescherming:berust op drie pijlers Rechtvaardiging: geen nodeloze blootstellingen Optimalisatie: ALARA “As low as reasonably achievable” Beperking: Limieten Beroeps / alg. bevolking In normale omstandigheden is de dosisbelasting voor het personeel sterk onder de limieten en voor de bevolking verwaarloosbaar

Beveiliging: preventie van terrorisme Non-proliferatie: limieten op verspreiding van fissiel materiaal Atoomwapens Improvised Nuclear Devices – schurkenstaten Non Proliferation Treaty Beperking aantal militaire nucleaire mogendheden Beperking technologie transfert Boekhouding Inspecties ‘Dirty Bombs’ Radiological dispersion devices Bijzondere wetgeving voor sterke bronnen Bijkomende vereisten beveiliging en toegangscontrole Sabotage van installaties Bewust lozingen veroorzaken Bijkomende vereisten beveiliging en toegangscontrole

Industriële Veiligheid: kerncentrales zijn grote installaties Een dagelijkse zorg voor de preventiediensten: Hoogspanning, grote vermogens,… Zware lasten: hefwerktuigen,…. Hoge temperaturen, drukken,…. … En soms zeer veel taken gelijktijdig Kleine voorvallen halen direct de media, op het belachelijke af Brand in TL-lamp Maar men probeert beter te doen dan bv. de luchtvaartindustrie of andere high level industrieën

Milieu en omgeving In normale omstandigheden zijn lozingen zeer beperkt Bij de bevolking leeft vooral de zorg rond afval In elk van de volgende domeinen, beschouw je de risico’s voor de Belgische bevolking als hoog, matig, zwak, geen antwoord? (België, November 2002)

Veiligheidsbeleid: aandacht veel ruimer dan techniek Elk veiligheidssysteem bevat diverse componenten: Technische Design Installatie Onderhoud Personeel Opleiding Motivatie, teamwork Organisatorische QA Controle en toezicht Culturele Openheid, eerlijkheid Documentaire Procedures, handleidingen …

Diverse componenten in een beveiligingssysteem: een voorstelling Stel elke component van een beveiligingssysteem voor door een plaat Elk van deze platen kan gaten vertonen: Latente zwaktes Fouten Latente zwaktes actieve fouten

Een ongeval kan dan voorgesteld worden als met een pijl door alle platen schieten Beheers- systemen Materiaal, apparatuur. Toezicht en controle Personeel Externe druk Basis concepten en keuzes Latente zwaktes actieve fouten Hoe minder platen, hoe groter kans Hoe meer gaten, hoe groter kans Hoe grotere gaten, hoe groter kans

Besluit Veiligheid heeft vele facetten De perceptie van de bevolking over de risico’s verschilt van de reële risico’s Om veiligheid te garanderen moet men met alle facetten rekening houden Een goed veiligheidsbeleid voorziet vele ‘lagen’ van bescherming Technisch Cultureel Menselijk Organisatorisch In de nucleaire industrie doet men al het mogelijke om de veiligheid (in alle facetten) te garanderen