Het Nieuw Industrieel Beleid en de vergroening van de Vlaamse economie EWI-Focus Vergroeningseconomie, 7 september 2011 Jan Larosse

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation Overzicht Probleemstelling: welk type beleid is nodig voor ‘vergroening’? 1.Krachtlijnen van het Witboek NIB: transformatiebeleid Analyse & Visie op Industrie van de Toekomst NIB = 4 pijlers & 50 acties Integratie Masterplan Groene Economie 2.Vergroeningsbeleid = beleidsintegratie Vergroening = structuurverandering Geintegreerd industrieel beleid voor vergroening van de economie ‘Toolbox’ (instrumenten) voor implementatie geïntegreerd beleid 3.Case: duurzaam materialenbeleid Systeeminnovatie (C2C: zero waste) Nieuwe instrumenten; nieuwe governance 2

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation 1. Krachtlijnen van het Witboek NIB ‘Witboek Nieuw Industrieel Beleid’: waar gaat het over? Analyse en visie op de industrie van de toekomst Uitputting van oude groeimodel Fabriek van de Toekomst: nieuw concurrentiemodel door integratie Vergroening als uitdaging én opportuniteit Een geïntegreerd beleid Beleidspijlers Relevante beleidsinstrumenten Strategisch beheersstructuur Integratie ‘Masterplan Groene Economie’ in Witboek (vergroening als transformatie) Elementen Succesvoorwaarden 3

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation Witboek NIB (Inleiding) Goedgekeurd door VR op 27 mei 2011 “Dit Witboek Nieuw Industrieel Beleid (NIB) formuleert een overkoepelende visie op de toekomst van de industrie in Vlaanderen. De krachtlijnen zijn het versnellen van de transformatie van de industrie, de gerelateerde diensten en het sociaal weefsel, gesteund op zowel nieuwe waardecreatie als op een productiviteit- en flexibiliteitoffensief. Het NIB stelt als antwoord hierop een samenhangend beleidskader rond vier pijlers: (1) Nieuwe Fabriek voor de Toekomst, (2) Competentie en Arbeidsmarktbeleid (3) Industrieel innovatiebeleid, (4) Infrastructuurbeleid. Het is ons doel om via dit transformatiebeleid de industrie van de toekomst in Vlaanderen vorm te geven om zo de toekomst van de bestaande industrie te verzekeren. Deze industrie van de toekomst zal wellicht ook groener, socialer, creatiever en innovatiever moeten zijn. Ze zal op een andere wijze andere producten en diensten “maken” en zal een gericht beleid rond clusters vragen. “ 4

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation Analyse & visie “De traditionele economische aanpak om de competitiviteit door productiviteitsstijgingen, op basis van toenemende kapitaalinvesteringen in automatisering, bereikt zijn limieten. De Vlaamse industrie moet overgaan op een nieuw concurrentiemodel, gebaseerd op de verhoging van de ‘totale factorproductiviteit’, o.m. door open innovatie, vergroening van het productiesysteem en slimme specialisatie, om nieuwe waardeketens te ontwikkelen. Hiervoor is een systeeminnovatie noodzakelijk.” (Witboek) Uitputting van oude groeimodel: transformatie door nieuwe benadering via waardeketens, clusters en grote projecten (vergroening en verwitting) Vergroening als uitdaging én opportuniteit voor competitiviteitmodel ‘eco-systeem’ paradigma verbindt industrieel beleid met andere domeinen Duurzaamheid als doelstelling: industrieel beleid als hefboom (investeringen, focus op waardecreatie) FISCH (chemiesector) als voorloper in de transformatie: duurzaamheid als enig criterium 5

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation NIB = geïntegreerd beleid: 4 beleidspijlers, 50 acties 6

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation Geïntegreerd industrieel beleid: relevante elementen ‘Fabriek v.d. Toekomst’: nieuw ‘productiviteitsoffensief’ via breed front van onderbenutte bronnen (systeeminnovatie met duurzaamheid als kenmerk) ‘Gericht ‘innovatiebeleid (zie Conceptnota Lieten): op grote maatschappelijke uitdagingen in 6 innovatieknooppunten (energie- mobiliteit-zorg-milieu-sociale innovatie en industriële transformatie). ‘Innovatieregiegroepen’ moeten innovatiestrategie opstellen ‘Flankerend’ industrieel beleid: regelgeving; transport-, energie- en materiaalkosten (eco-innovatie, eco-efficiëntie); internationalisering ‘Gericht’ clusterbeleid (eco-systeembenadering vanuit 4 pijlers; focus op unieke sterkten) Vergroening als transformatie is per definitie transsectoraal en horizontaal beleid (domeinoverschrijdend): noodzaak beleidsintegratie! 7

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation Strategische beheerstructuur NIB Nieuwe ‘governance’ voor transformatiebeleid: 8 Rondetafels sectorbeleid

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation Masterplan Groene Economie “Het in het regeerakkoord beoogde masterplan Groene Economie zal geïntegreerd en versneld ingevoerd worden binnen het kader van het NIB door een reeks concrete projecten en investeringen te maken die een brug slaan tussen dus het industrie en economische beleid en het duurzaam materialenbeheer en energiebeheer. Daartoe wordt opdracht gegeven aan een iRG Eco-innovatie om hiertoe een geïntegreerde benadering te adviseren.” Elementen: Lange termijndoel ViA: ‘vergroening’ van de Vlaamse economie Structurele verandering: integratie van waardeketens (kringloopeconomie); duurzame productie én consumptie (V& A) Transitiebenadering (gedeelde visie op toekomst; back-casting) Grote projecten voor systeeminnovaties; experimenten Waardecreatie (opportuniteiten) als incentive voor transformatie in economie Toolbox van instrumenten voor versnelling langs het ganse transformatietraject 9

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation 2. Vergroening = beleidsintegratie Succesvoorwaarden vergroeningsbeleid Beleidsinstrumenten van het NIB voor vergroening: ‘Strategische beheerstructuur’ voor coördinatie ‘Gericht clusterbeleid’ voor groene speerpunten (lead markets – innovatief & groen aanbesteden) ‘Flankerend industrieel beleid’: slimme regulatie, economische instrumenten van energie- en mat.beleid Brug met energie- en materialenbeleid o.a; via I- Regiegroep ‘eco-innovatie’ (systeeminnovatie) ‘Fabriek van de Toekomst’: met duurzaamheid als structureel kenmerk (Oproep Ondernemerschap) Sectoroverleg: ‘Rondetafels’ (transformatiestrategieën) & ‘toolbox’ (instrumentenmix) voor geïntegreerd beleid 10

Flemish government | Department of Economy, Science and Innovation 3. Case: duurzaam materialenbeleid Vlaanderen heeft koploperspositie in recyclage van huishoudelijk en industrieel afval (OVAM, Umicore) dank zij lange termijnvisie. ‘Transitiemanagement’: met visie op kringloopeconomie (afval is grondstof) / rol ‘Plan C’ in beleidsinnovatie Systeeminnovatie voor DMB: via experimenten en grote projecten Materialendecreet 2011: duurzaam materialenbeheer als missie OVAM Materialen Pact (engagementen stakeholders) Samenwerkingsverband (decretaal) tussen OVAM, DAR, EWI, VITO, … 11

Vragen staat vrij! Department of Economy, Science and Innovation (EWI) Koning Albert II-laan 35 box 10, 1030 Brussels |