ONDERWIJS OF ONWIJS?

PROBLEEMSTELLING LEREN LEERLINGEN ANDERS DAN VROEGER? MOET ONS ONDERWIJS ZICH AANPASSEN? veranderde leefwereld (moderne media) belang school gedaald (werk, sport, …) veranderde leerlingenpopulatie (helft HV) probl. achterblijvers (passend onderwijs, onrendabelen) probl. onderpresteren jongens I UITGANGSPUNTEN II GESCHIEDENIS VAN DE SCHOOL III HUIDIGE DISCUSSIE IV PROJECT GENERATIE EINSTEIN V PERSOONLIJKE ANTWOORDEN

I UITGANGSPUNTEN MOTIVEREN AUTOMATISEREN STRUCTUREREN LEREN  OPDOEN VAN VEREISTE KENNIS EN VAARDIGHEDEN DOOR INDIVIDU  VEREIST OEFENING, IS SOMS LEUK, VAAK ZWAAR, LEREN DOET ZEER Rousseau/Dewey romantische pedagogiek PROJECTONDERWIJS/PO  leren vanuit de vraag van het kind (Emile)  leren door doen  betekenisvolle kontexten Skinner behaviorisme MASTERY LEARNING  Alleen gedrag is waarneembaar  Leren als gewenste verandering van gedrag  S-R schema (bijgeloof bij de duif) Piaget constructivisme PRACTICUM  Kennis/vaardigheden als conceptuele/manuele structuur  interviews met kinderen over kennis biologische theorie met stadia: konkreet-formeel morele ontwikkeling van het kind: heteronoom  autonoom (knikkeren!) MOTIVEREN AUTOMATISEREN STRUCTUREREN OPZOEKEN of goochelen is nauwelijks interessant

IIa SCHOOL TOT 19e EEUW Tot 19e eeuw GEEN jeugdland  geen puberteit: puberteit ontstaat met scholen (Dasberg)  kind als miniatuurvolwassene Praktische dingen – Gilden in landstaal  meester-gezel relatie: schilders, timmerman, meubelmaker, … Theoretische dingen – Kloosterscholen in Latijn  TAAL Trivium( Logica, Retorica, Grammatica)  REKENEN Quadrivium (Astronomia, Aritmetica, Geometrica, Musica) Beroepsopleidingen – Hogescholen  Universiteiten  Theoloog, Arts, Rechtsgeleerde

IIb SCHOOL EIND 19e EEUW Jeugdland: aparte wereld voor jongeren (Dasberg)  jeugdliteratuur en kinderkamer  bewaarschool: verschillende leeftijden in 1 hok Na 1863 Schoolwet van Thorbecke cs  19e eeuw als opkomst van systemen (van der Woud)  schoolsysteem met jaarklassen: leraar die zijn vak uitlegt  industrialisatie dus sterk vergrootte deelname aan school  standsonderwijs Hogere Standen: Gymnasium en HBS Lagere standen Lagere Burgerschool  uitbouw universiteiten en vakopleidingen  eind 19e eeuw massale deelname onderwijs (ca 90%)  leerplichtwet 1900  onderwijzer en leraar als beroep: toenemende status

IIc ONDERWIJS 20e EEUW SCHOOL ALS VERZAMELING SUBCULTUREN (VAKKEN) WAARIN PROFESSIONALS WERKEN (AUTONOMIE) Onderwijs systeem tot 1971 Gymnasium en HBS 10% MULO 40% Technische School en Nijverheidonderwijs 50% Mammoetwet van Cals 1959  1972 Vergrote doorstroming door pakketkeuze Gymnasium en Atheneum 10% HAVO 10% MAVO 40% Lager Beroepsonderwijs 40% Herstructurering (Basisvorming en Tweede Fase) Verplichte didactische vernieuwingen (iedereen 15 vakken, studiehuis) VWO 20% HAVO 25% VMBO (T en P) 55%

IId VERANDERINGEN EIND 20e EEUW Maatschappelijke veranderingen Participatie vrouwen op arbeidsmarkt van 10  80% Globalisering & Kenniseconomie (zij de industrie, wij de diensten) Verkleinen rol staat & versterken bedrijfsleven Veranderende bevolkingssamenstelling: vergrijzing en multiculturaliteit Onderwijs goedkoper (laatste 30 jaar van 7,9  5,1 % BNP) Lager opgeleide leerkrachten (lagere status en lager salaris) Staatspedagogiek (zelfstandig werken, nadruk ICT) Vernieuwingen ideologisch gedreven (geen wetenschappelijk onderzoek!) Huidig debat over onderwijs Herbezinning Traditie (Ad Verbrugge) Bezinning veranderde leefwereld (Wim Veen) Beroep leraar geërodeerd Inzichten uit neurologie

IIIa WIM VEEN HOMO ZAPIENS Oud docent Aardrijkskunde Hoogleraar Onderwijskunde TU Delft http://www.hansonexperience.com/blog/2006/11/presentatie_wim_veen_hoe_leert_de_jeugd_nu_eigenlijk.html Literatuuronderzoek Jongeren & Moderne Media (2004) Homo Zappiens (jan 2007) Lln leren hun leraren en ouders kompjoeteren School te DUF  lln leren vooral BUITEN de school Verhaal van de LAN-party van zijn zoon LEREN  CONTROLEREN INFORMATIESTROMEN Leren in groepen van 100 vanuit basisgroepen van 10 Leren als research (authentiek en relevant) Netwerktechnologie speelt centrale rol Leren in periodes van ca 4 uur ipv 50 min Nieuwe strategieën: netwerken beelddenken multi tasken, …

IIIb GENERATIE EINSTEIN Jeroen Boschma & Inez Groen Reclamebureau KEESIE jongeren als consument: sneller, slimmer, socialer Generaties en hun centrale ervaringen (Becker) Babyboomers 45-60 protest wederopbouw Identiteit los van ouders en autoriteit Generatie X 60-90 negatief depressie Identiteit is er bij horen Gen. Einstein 90-10 positief welvaart Identiteit is oprecht van jezelf generatie Einstein: kent geen leven zonder computers nieuwe leren van Alex van Emst: leren ipv onderwijzen subjectief, context, netwerken, multitasken, leraar als coach CATEGORIEFOUT scholen kunnen niet leren, alleen onderwijzen

IIIc NEUROLOGEN IN BEELD Eveline Crone Hoogleraar Psychologie RU Leiden http://boeken.vpro.nl/personen/40231940/ NMRscans van hersenen in actie  onderzoek leren Recensie in schoolkrant (HET PUBERENDE BREIN) (1) Plannen moeilijk frontaalkwab pas op 22e af pubers organiseren slecht verhaal van Phineas Cage (2) Kleintjes niet straffen, vanaf 14 wel (3) Hormoongedreven slaapproblemen Hersens zijn momenteel hot: zeker 15 titels in handel! Vaak overdreven deterministisch, te weinig nadruk op verantwoordelijkheid van de mens

IIId HERWAARDERING TRADITIE Ad Verbrugge http://www.vpro.nl/programma/zomergasten/afleveringen/28918898/ docent Ethiek, beste universiteitsdocent 2005, popmuzikant, redacteur Buitenhof 'Zelfbeheersing, discipline en omgangsvormen, dát hoor je op school te leren.' De verwaarlozing van het zijnde (1999) Cultuur van Onbehagen (2004) Manifest Beter Onderwijs Nederland(2005) oprichter BON, Beter Onderwijs Nederland - verwaarlozen van traditie dus verlies van vormen - school te WILD  lln leren op school te WEINIG Onder het mom van vaardighedenonderwijs zijn alle klassieke vaardigheden uit het onderwijs verdwenen (BTn) lezen, rekenen, schrijven, memoriseren, we moeten ons herbezinnen op de traditie

IVa PROJECT Generatie Einstein 12 ANW-lessen 20067 in 5 VWO (43 lln) en 20078 (32 lln) LEREN JULLIE MEER BUITEN SCHOOL OF MEER OP SCHOOL? IS SCHOOL TE DUF OF TE WILD? HEEFT VEEN OF VERBRUGGE GELIJK? LESSEN  PPT BTn over onderwijsgeschiedenis  Lezen teksten Boschma, Verbrugge  Argumentatie spelletjes BEOORDELING  Enquete over tijdsbesteding invullen  Opstellen over stellingen  meting spelling en rekenen  MIJN IDEALE SCHOOL  aan de nieuwe rector geven

IVb RESULTATEN PROJECT  enthousiasme over tekst Boschma: “Wij zijn de generatie Einstein!”  kritiek op tekst Ad Verbrugge (te moeilijk)  ex tekst Nederlands goede opstellen over onderwijskundige stellingen leerlingen erg betrokken bij discussies dramatische resultaten rekenen onthutsende opstellen MIJN IDEALE SCHOOL alle leerlingen braken het studiehuis TOTAAL af zelfstandig werken werd zeer slecht gewaardeerd leerlingen willen snelle en goede lessen en gauw naar huis “O Heer, mogen we naar huis? Laat ons thuis studiehuisje spelen!”

IVc RESULTATEN REKENEN: DOMME SOMME! Een rekentestje onlangs uitgevoerd in 5 VWO met 43 ll’n: 27,48 5,84 12,38 : 0,46 = ? √0,034 = ? x ???? Per som was beschikbaar: pen en papier + 1 minuut rekentijd 5VWO ANW 41 lln X / √ Helemaal goed 5 4 2 Schatting goed 8 21

V PERSOONLIJKE OPMERKINGEN (1) niet onder de indruk van veel leren buiten school advies aan ouders: computergebruik reglementeren, lezen bevorderen (2) school is vaak èn te DUF èn te WILD staatspedagogiek nieuwe saaiheid zelfstandig werken (3) school is een belangrijke 19e eeuwse institutie niet afschaffen maar VERBETEREN! (4) het evangelie van het zelfstandig werken is uitgewerkt behoefte aan nieuwe ideaal: EFFECTIEF ONDERWIJS variatie vormen: meer frontaal lesgeven en meer projecten (RTI) herwaardering memoriseren bij alle vakken (meer R nodig) doordenken klassieke vaardigheden (met name lezen) niet alleen vrouwelijke waarden verkopen (samenwerken . . . ) GOED MODEL SPORT, RIJBEWIJS FOUT MODEL THERAPIE

VI LITERATUUR WAAR IK VAN GELEERD HEB Henk Becker, De generaties en hun kansen Jeroen Boschma en Inez Groen, De generatie Einstein Eveline Crone, Het puberende brein Antonio Damasio, De vergissing van Descartes Lea Dasberg, Groot brengen door klein houden Ton Elias sr, Van Mammoet tot Wet Jean Piaget, The Moral Education of the Child Jean Jacques Rousseau, Emile Burrhus Skinner, Walden Twee Burrhus Skinner, Opstellen Wim Veen, Literatuuronderzoek Jongeren en Moderne Media Wim Veen en Ben Vrakking, Homo Zappiens Auke van der Woud, Een nieuwe wereld VI AL DAN NIET PEDAGOGISCHE LITERATUUR