Gebruikservaringen van leerkrachten met WebQuests Nicole de Kuyper 11 maart 2010

Vooruitblik Wat is een WebQuest? Aanleiding Hoofdvraag Onderzoeksopzet Resultaten Conclusie Aanbevelingen Discussie Vragen

Wat is een WebQuest? Zoekopdracht op internet, waarbij leerlingen aan een opdracht werken Vaste opbouw: inleiding, opdracht, bronnen, handelingen, afsluiting Kortlopende en langlopende WebQuests Voorbeeld 1 Voorbeeld 2 Een WebQuest is een zoekopdracht op het internet, waarbij door leerlingen alleen of in groepjes gewerkt wordt aan een opdracht. Het geeft ondersteuning aan de leerlingen, omdat in de WebQuest bronnen worden gegeven die leerlingen kunnen gebruiken, en daardoor hoeven ze niet helemaal zelf naar informatie te zoeken op internet. WebQuests zijn makkelijk te gebruiken, door de vaste structuur. Inleiding waarin het onderwerp wordt geïntroduceerd. Vaak met een filmpje of poppetje. Opdracht: beschrijving van de opdracht die gedaan gaat worden Bronnen die de informatie bevatten die nodig is om de opdracht te voltooien Handelingen zijn stappen die gevolgd worden, zodat uiteindelijke de opdracht voltooid wordt Afsluiting waarin wordt aangegeven wat er geleerd wordt. Naast deze vaste onderdelen bevatten WebQuests ook vaak een pagina waarop aangegeven wordt op welke manier de opdracht van de WebQuest wordt beoordeeld en een pagina voor de leerkracht. De beoordeling gebeurt vaak door de leerlingen zelf met behulp van een tabel waarin wordt aangegeven wat belangrijk is voor het eindproduct. De auteur van de WebQuest geeft aan hoeveel tijd er besteed moet worden aan de WebQuest.

Aanleiding De opkomst van internet in het onderwijs brengt problemen met zich mee voor leerlingen: navigatie, disoriëntatie, te veel informatie en afleiding (Ikpeze & Boyd, 2007) Veel leerkrachten weten niet hoe ze ICT op de juiste manier kunnen gebruiken (Segers & Verhoeven, 2009) Kennis en vaardigheden voor het succesvol implementeren van WebQuests in het curriculum Het leren met een WebQuest betekent niet altijd dat leerlingen meer leren (Abbitt & Ophus, 2008; Hassanien, 2006; Lara & Repáraz, 2007; Segers & Verhoeven, 2009) Problemen internet: De oplossing kan gezocht worden in de principes van onderzoekend leren: WebQuests ICT inzetten: hoewel WebQuests al een aantal implementatieproblemen wegnemen (door bijv. een duidelijke taakomschrijving), blijkt nog steeds dat leerkrachten het lastig vinden om ze in te zetten. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat ze niet over de juiste kennis en vaardigheden beschikken. Onderzoek tot nu toe richt zich echter niet op wat er nodig is om de implementatie tot een succes te maken, maar op de leereffecten van leerlingen. Uit de onderzoeken naar leereffecten blijkt dat het leren met behulp van een WebQuest niet altijd betekent dat de leerlingen meer leren. Het is daarom belangrijk om te weten op welke manier leerkrachten WebQuests inzetten, omdat op die manier een overzicht verkregen kan worden van de gebruikservaringen. Daarmee kan ingespeeld worden op eventuele problemen, zodat het gebruik van WebQuests door leerkrachten geoptimaliseerd wordt, en daarmee worden de leeropbrengsten wellicht ook hoger.

Hoofdvraag In hoeverre maken leerkrachten gebruik van WebQuests en welke gebruiksproblemen komen daarbij naar voren? Inzet WebQuests in de klas Zelf ontwikkelen van WebQuests

Onderzoeksopzet Online vragenlijst: verkrijgen algemeen beeld omgang met WebQuests Achtergrondgegevens Meerkeuzevragen over internetgebruik 28 Stelling over onderwijs (5 punts Likert Scale) ‘Ik vind het belangrijk ervoor te zorgen dat leerlingen positief denken over hun eigen kunnen.’ ‘Ik vind het belangrijk mijn lessen aan te laten sluiten bij de persoonlijke ervaringen van mijn leerlingen.’ ‘Ik geef mijn leerlingen meestal realistische opdrachten.’ Stellingen gebaseerd op literatuuronderzoek: kennis en vaardigheden uit de theorieën

Onderzoeksopzet 32 respondenten vragenlijst Leerkrachten uit groep 6, 7 en 8 Hoe vaak heeft u gebruik gemaakt van een WebQuest? Antwoord Aantal Percentage Nooit 11 34,4% 1 keer 3 9,4% Tussen de 2 tot 5 keer 8 25,0% Vaker dan 5 keer 10 31,2%

Onderzoeksopzet Betrouwbaarheid stellingen Blauw = aangepast Onderwerp ivoor ina αvoor αna Kritische vragen stellen 5 3 0,462 0,581 Relaties tussen onderwerpen 2 0,723 Actief leren 4 0,223 0,578 Samenwerken 0,713 Herhaling 0,569 Realistische opdrachten Marzano 6 0,501 0,624 1 onderwerp helemaal verwijderd (persoonlijke ervaringen) Betrouwbaarheid niet overal even hoog: op terugkomen in discussie

Onderzoeksopzet Interviews: dieper ingaan op antwoorden vragenlijst Vragen gebaseerd op resultaten vragenlijst Zes onderwerpen: algemeen, motivatie, wijze waarop WebQuest gebruikt wordt, belemmerende factoren, doceerstijl, zelf ontwikkelen

Onderzoeksopzet 6 interviews 3 leerkrachten die 1 of meerdere keren met een WebQuest gewerkt hebben 3 leerkrachten die nog nooit met WebQuests gewerkt hebben Reden waarom er nog nooit mee gewerkt is Toekomst

Resultaten Vragenlijst Hoeveel uur per dag werkt u met internet? Aantal uren dat internet gebruik wordt is niet van invloed op het wel of niet gebruiken van WebQuests Antwoord Aantal Percentage Nooit 0,0% Minder dan 1 uur 1 3,1% Tussen de 1 en 5 uur 28 87,5% Tussen de 5 en 10 uur Meer dan 10 uur 2 6,2%

Resultaten Vragenlijst Significant hoger gescoord door gebruikers van WebQuests op de volgende stellingen: ‘In mijn lessen wordt vaak in groepjes gewerkt aan opdrachten’ ‘Ik stel mijn leerlingen vragen die niet bij de lesstof aansluiten’ Significant hoger gescoord door gebruikers van WebQuests op het volgende onderwerp: Samenwerken 1e stelling: samenwerken 2e stelling: kritische vragen stellen

Resultaten Interviews Gebruikers van WebQuests Reden voor gebruik: Samenwerken Actief bezig zijn Uiteenlopende opdrachten Leerlingen werken over het algemeen in groepjes WebQuests niet altijd op basis van de lesstof uitgekozen Leerkrachtenpagina ‘handig’

Resultaten Interviews Gebruikers van WebQuests Reden om WebQuests niet te gebruiken: Tijdgebrek Te weinig computers Werkvorm niet altijd geschikt Onderwijs: vakoverstijgende opdrachten, samenwerken, motivatie door extra materialen en verschillende werkvormen, weinig sturing Nog weinig zelf ontwikkeld

Resultaten Interviews Niet-gebruikers van WebQuests Reden om het niet te gebruiken: Niet bekend met het concept Webpaden Veelvuldig gebruik andere ICT-toepassingen Onderwijs: samenwerken, motivatie door verschillende werkvormen en goede lesvoorbereiding, vakoverstijgende opdrachten Veelvuldig gebruik andere ICT-toepassingen: leerkrachten staan ook positief tegenover ict gebruik in de klas

Resultaten Interviews Niet-gebruikers van WebQuests In de toekomst van plan WebQuests te gebruiken, maar: Tijdgebrek Niet duidelijke welke lessen vervangen kunnen worden Methodes niet ingesteld op extra materiaal Te weinig computers Gebrek aan kennis over computers bij zowel leerlingen als leerkrachten

Conclusie Weinig verschillen gevonden tussen de antwoorden op de stellingen Wanneer leerkrachten niet gebruik maken van WebQuests, wil dit niet gelijk zeggen dat ze de leerstrategieën daarvan niet toepassen in hun lessen. Gebruikers zijn positief Goede methode voor samenwerking Werken op de computer motiveert leerlingen WebQuests vooral ingezet als keuzewerk of bij projecten Problemen met name te maken met tijdgebrek Niet weten wanneer een WebQuest het beste ingezet kan worden Leerkrachtenpagina voldoet niet altijd aan de wensen Er is dus niet duidelijk te zeggen of de kennis en vaardigheden bepalend zijn voor het wel of niet inzetten van webquests

Aanbevelingen Leerkrachtenpagina verbeteren Antwoordenpagina Implementatie in het curriculum Zelf ontwikkelen aantrekkelijker maken Aansluiting curriculum Ondersteuning bij ontwikkelen Meer bekendheid geven aan WebQuests Zelf ontwikkelen aantrekkelijker maken: Naast het implementeren van bestaande WebQuests in de klas, zouden leerkrachten ook zelf WebQuests kunnen ontwerpen. Het zelf ontwerpen van een WebQuest heeft als voordeel dat de kwaliteit van het lesgeven vaak verhoogd wordt wanneer leerkrachten zich bezig houden met curriculumontwikkeling (Skilbeck, 1998). Daarnaast kan een leerkracht de WebQuest dan makkelijker aan laten sluiten bij de rest van het curriculum.

Discussie Meer respondenten vragenlijst: groter verschil stellingen? Vraag blijft over leerkrachten doen wat ze zeggen te doen Leerkrachten uit andere groepen geeft wellicht een ander beeld Betrouwbaarheid van de stellingen Telefonische interviews

Tenslotte Vragen?