Expedities ‘South trough the pole’- expeditie: Alain Hubert & Dixie Dansercoer Steken Antartica over De Belgica-expeditie: Adrien De Gerlache ontdekte Antarctica in 1897

De Belgica-expeditie onder leiding van Adrien de gerlach Het doel van deze expeditie was het bestuderen van de nog onbekende wateren van het laatste continent: Antarctica. Ze konden vertrekken naar aanleiding van de aanvaarding van de resolutie op het 6e internationaal geografisch congres in Londen Met veel moeite schraapte Adrien de Gerlache belgische frank (nu 2 miljoen euro) bij elkaar. Dit geld was nodig om een goede boot en uitrusting te betalen. Gerlache vond een Noorse houten driemaster, de Patria, die hij ombouwde tot een volwaardig expeditieschip. In de zomer van 1895 vertrekt de Belgica in Antwerpen met een internationale, deskundige bemanning aan boord. De koers van de Belgica: –De Weddelzee onderzoeken. –Vervolgens naar Victorialand om er met drie man te overwinteren. De wetenschappers hielden zich vooral bezig met het meten van de temperatuur van het water en met dieptepeilingen.

22 januari 1898 was er een hevige storm waarbij de Noorse matroos August Karl Wickene over boord viel en verdronk. Begin februari 1898 bereikte de Belgica het Antartisch schiereiland. Vanaf hier begon de expeditie pas echt! Niet wetend wat ze nog allemaal tegen zullen komen varen ze door een zee-engte tussen het Antarctisch schiereiland en verschillende kleinere eilandjes. Deze zee-engte werd gedoopt onder de naam Gerlachstraat. De eilanden, baaien, landtongen, enz. kregen allemaal een naam. Vaak werden deze gebieden naar belangrijke personen genoemd die op een of andere manier met de expeditie te maken hadden zoals bijvoorbeeld Osterrieth en Ernest Solvay, de twee voornaamste financierders. Er werden zelfs eilanden genoemd naar Antwerpen, Gent, Luik, Brabant, …. De wetenschap ging vaak aan land om onderzoek te verrichten. Ze brachten de streek ook in kaart en ondekten nieuwe planten- en diersoorten.

Ze vonden een doorgang in het pakijs naar het zuiden en Gerlache besloot om naar de open zee achter het pakijs te varen Maar dit was misschien niet zo’n goede keuze. Op 6 maart werden ze ingesloten door het pakijs. Dat was nogal dramatisch, want de winter stond voor de deur en dan was de kans op bevrijding zeer miniem.  Sommigen zeggen dat Gerlache ervoor gezorgd had dat ze vast kwamen te zitten om zo de Antarctische winter mee te maken. Cook noteerde in april 1898: “We worden vastgehouden door de steeds krachtiger wordende greep van het al te opdringerige pakijs. (…) De tijd gaat zwaarder wegen nu de duisternis langzaam dichterbij komt.” Gerlache zei: "Dankzij onze overwintering beschikt de wetenschap ten minste over meteorologische waarnemingen die uur na uur werden gedaan, een heel jaar lang, dus gedurende een volledige cyclus van 365 dagen"

De bemanning van de Belgica waren de eerste mensen die op het Antarctische pakijs overwinterden. Dit was uiteraard een buitenkans voor de wetenschap. Op 18 mei begon de poolnacht in Antarctica en de zon ging voor enkele maanden onder. De bemanning werd belaagd door moedeloosheid, gezwollen ledematen, onregelmatige polsslag, hoofdpijn en depressie. Eerste stuurman Lecointe schreef: “De poolanemie liet verwoestende sporen na op ons. Onze gezichten zijn getrokken, diep gegroefd en slaan groenig uit. Onze ogen zijn dof en levenloos. Het koste slechts een ononderbroken nacht van 1600 uur om oude mannen van ons te maken…” Het werd langzaamaan zomer en de bemanning probeerde tevergeefs de Belgica te bevrijden uit het ijs aan de hand van sprinstof. Na lang zwoegen lukte het dan uiteindelijk op 15 februari om de Belgica vrij te krijgen. Het kanaal opende zich en de Belgica bereikte op 14 maart 1899 volle zee. Eind goed al goed!

Dixie Dansercoer & Alain Hubert Op 4 november vertrekken Dixie Dansercoer en Alian Hubert op hun tocht waarbij ze Antarctica volledig doorkruisen. Het doel is om de zuidpool te voet te doorkruisen, ze leggen een afstand van 3932 km af in 99 dagen. Ze gebruikten de modernste snufjes tijdens hun expeditie: - Speciaal ontworpen powerkites, dit is een soort windvlieger die hen voorttrok op hun skies. Hiermee konden ze, als de wind goedzat, soms tot 200 kilometers op één dag afleggen. - Ultralight sledes met hun proviand voor de hele expeditie, hun tenten enzovoort die ze achter hen aan voorttrokken.

Ze hielpen ook de wetenschap een handje! Ze verzamelden sneeuwmonsters voor het Laboratorium voor Glaciologie een Geofysica in Grenoble. Ze namen om de vijftig kilometer een sneeuwstaal van 40 gram en elke honderdvijftig kilometer onderzochten ze de ijslaag. Deze gegevens moesten de wetenschappers een beeld geven van de evolutie van de evolutie van het klimaat op onze planeet. Best belangrijk dus! De expeditie liep niet helemaal zoals gepland, uiteraard waren er enkele gebeurtenissen die de expeditie vertraagden. –Voor ze hun tocht begonnen moesten ze hun materiaal testen. Zo moesten ze nieuwe sledes laten brengen omdat de slede van Alain Hubert sneuvelde. En ook Dixie viel bijna bewusteloos toen hij meegesleurd werd door zijn powerkite. –Typisch Antarctische natuurverschijnselen zoals blizzards, een soort sneeuwstorm, en white-outs, zeer dikke mist, zorgden ervoor dat ze tijdens hun tocht hele dagen in hun tent moesten schuilen. –Op 25 januari hadden ze last van te zachte sneeuw en vooral van te weinig wind, zodat ze hun powerkites niet konden gebruiken.

Hun tocht: –In november 1997 vertrokken ze van de oude Koning Boudewijnbasis in het noordoosten van Antarctica. –Op 3 januari 1998 bereiken de twee expeditieleden de Amundsen-Scott-basis op de geografische zuidpool waar ze een rustpauze van 34 uur nemen. – Op 25 januari bereiken ze de Ross Ice Shelf waar ze vertraging oplopen. –Op 5 februari verbeteren de weersomstandigheden en vijf dagen later Mc Murdo. Resultaat: Dixie Dansercoer en Alain Hubert hebben in 99 dagen het antarctische continent doorkruist. Ze legden in totaal 3924 kilometer af, waarvan 3340 op hun skies voortgetrokken door hun powerkites.

De gelijkenissen –De wetenschap werd door de expedities geholpen –Ze hebben beide gezorgd voor een nieuw record. –Het zijn beide Belgische expedities Verschillen –Er is een periode van honderd jaar tussen, groot verschil tussen materiaal en kennis over Antarica –De expeditie van Gerlache is vooral in de boot soms gingen ze aan wal –De South trough the pole’-expeditie speelt zich af aan land

Bronnen Internet Tijdschriften & Boeken MICHEL BRENT, Antartica en België, 1997 Brussel, uitgeverij Labor, p. 335 JULIE BROWN & DIXIE DANSERCOUR, De kleuren van wit, 2000 leuven, uitgeverij Van Halewyck, p. 336 OLIVIER MOUTON, De fantastische tocht van twee Belgen op Antartica, tijdschrift Fladder, 13 februari 1998 nr 7.9 SERVAAS NEIJENS, expeditie Belgica, National Geographic magazine, December 2001 ROF SMITH, Zuid Pool, National Geographic magazine, December 2001