PLAATS VAN OVERLIJDEN IN HET VLAAMS GEWEST evolutie van 1993 t.e.m vergelijking maligne tumoren met alle overlijdens Dr. Wim Avonds

Iedereen sterft Verschillen – plaats Thuis Ziekenhuis Rusthuis Andere plaats – tijd Vroeger: iedereen thuis Nu (vandaag en gisteren): overwegend in ziekenhuis – oorzaak – geografisch België Nederland Overlijdensstatistieken – Meten deze verschillen – Gemakkelijk toegankelijke bron – Zeggen niet alles Kwaliteit van sterven of van de begeleiding Stierf de patiënt op de plaats die hij wou?

Palliatieve zorg Zijn we goed bezig? Palliatieve zorg – van alle tijden – jonge discipline i.f.v. Subsidiëring Wetgeving Inzet van mensen&middelen Meten is weten  Wat meten? – plaats van overlijden van palliatieve patiënten vs niet-palliatieve patiënten

Belang van de plaats van overlijden van palliatieve patiënten De meeste mensen willen thuis sterven Wetgeving: Besluit van de Vlaamse regering houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken 3 mei 1995 Art. 16. Het netwerk heeft als opdracht de zorg- en hulpverlening rond een patiënt zo efficiënt mogelijk te coördineren. Hiervoor dienen binnen het palliatieve netwerk afspraken gemaakt te worden, onder meer voor de opmaak van een patiëntendossier en de uitwisseling van informatie, uiteraard met respect voor de privacy van de patiënt en het medisch beroepsgeheim. Er zullen tussen de partners conventies worden afgesloten die de vlotte samenwerking rond palliatieve patiënten verzekeren en waarvoor de hierboven vermelde afspraken in het bijzonder de thuiszorg helpen bevorderen. Art. 27. De palliatieve deskundigen, de consulenten en vrijwilligers die gesubsidieerd worden door de Vlaamse Gemeen­schap zullen zoveel mogelijk de opvang en begeleiding van de palliatieve patiënten in hun thuismilieu helpen mogelijk maken en houden. Enkel als de thuiszorg niet meer mogelijk is, zal gezocht worden naar een passende opvang in een specifieke eenheid van een rusthuis, rust- en verzorgingstehuis of ziekenhuis Economische aspecten (palliatieve paradox)

Een goed georganiseerde palliatieve zorg zou dus mettertijd een verschuiving moeten geven wat betreft de plaats van overlijden: – minder in het ziekenhuis, – meer thuis en meer in een thuisvervangend milieu zoals in een rusthuis of R.V.T.

werkwijze cijfers van overlijdens in het Vlaamse Gewest (Dr. Peter Hooft, epidemiologisch coördinator van de Vlaamse Gemeenschap) van 1993 t.e.m armen: – alle overlijdens t.g.v. alle oorzaken – alle overlijdens t.g.v. maligne tumoren 3 periodes: – 1993 t.e.m – 1995 t.e.m – 2000 t.e.m. 2002

Demografie vuistregels Vlaanderen / België – inwoners 6 miljoen / 10 miljoen – Overlijdens per jaar (= +/- geboorten) / – Overlijdens maligne tumoren per jaar / – Ongeveer evenveel palliatieve patiënten Algemeen: – 10 overlijdens per inwoners – 2 à 3 komen in aanmerking voor palliatieve zorg

ALLE OVERLIJDENS VLAAMS GEWEST (van 1993 t.e.m. 2002) geleidelijke wijziging in de plaats blijvende trend – minder overlijdens in ziekenhuizen53% veranderingscoëfficiënt -10 – meer in rusthuizen en R.V.T. ‘s20% veranderingscoëfficiënt +46 – thuis sterven mogelijk een lichte daling 23% veranderingscoëfficiënt -2

OVERLIJDENS MALIGNE TUMOREN VLAAMS GEWEST (van 1993 t.e.m. 2002) Verschillen: – Ziekenhuis: meer 59% en gelijk dalend - 10 – Thuis: meer 28% en duidelijk stijgend + 8 – Rusthuis: minder 9% en gelijk stijgend + 46 Overlijdens t.g.v. maligne tumoren = alle overlijdens: toenemend in rusthuis, afnemend in ziekenhuis, behalve voor de overlijdens thuis die duidelijk toenemen.

conclusie De verandering van plaats van overlijden bij patiënten met maligne tumoren kan enkel een effect zijn van de “palliatieve zorg beweging” Wie profiteert hiervan? – Patiënt: vervulling van een diepe wens – Beleid: doelstelling behaald, meetbaar gegeven, verdere opvolging mogelijk in de tijd – Bevolking: mentaliteitsverandering is ingezet

Wat doen we hiermee? Is de oogst binnen? Of verder volgehouden inspanningen blijven leveren? Succes in het verleden door: – overheid die voldoende zuurstof gaf – heel veel idealisme aan de basis Toekomst nodig: – Overheid Verder investeren Loon naar werken: correct financieren Structuren consolideren – Veld Behoud idealisme binnen stevige democratische structuren

concreet 1. de palliatieve netwerken zodanig ondersteunen dat ze zich kunnen concentreren op het bevorderen van goede zorg en geen zorgen hebben met anciënniteit en dies meer (“pensenkermissen”) 2. de federaties zodanig ondersteunen dat ze zich kunnen concentreren op datgene waar ze goed in zijn, vorming en overkoepeling: mensen bij mekaar brengen 3. palliatieve thuiszorg verder faciliteren, 4. palliatieve zorg in ziekenhuizen verder ondersteunen en uitbouwen 5. palliatieve zorg in rusthuizen verder uitbouwen

De waarde van een maatschappij wordt gemeten aan de aandacht die ze besteedt aan de zwaksten, bij voorbeeld aan het einde van het leven.