Tiltenberg – St. Bonifatius Jaar III-V, minor Code IX.2 diaconie Tiltenberg – St. Bonifatius Jaar III-V, minor Code IX.2

Diaconale geschiedenis en organisatie Tweede bijeenkomst Diaconale geschiedenis en organisatie

Diaconie in spanningsveld staat en sociale noden Eerste uur Diaconie in spanningsveld staat en sociale noden

Historiografie diaconie Focus op organisaties… Focus op personen… Diaconie in spanningsveld: Staat Sociale noden Andere actoren Extra: heiligen

Vroege kerk Normatieve naastenliefde, visie gerechtigheid afwezig Mogelijk hulp in huiselijke kring Onbaatzuchtige hulp aan armen, weduwen/wezen, gevangenen, doden begraven, reizenden Bezit delen, bisschop beheert deel armen ! Julianus de Afvallige (361-363): staatsdiaconie

Basilius de Grote (Ceasarea) ca 330-379 Volmaaktheid in weggeven bezit aan armen Rijkdom gave van God, schept verplichtingen Wijk voor hulp aan noodlijdenden Inschakelen monniken

Middeleeuwen Conflict kerk en staat Katholiek-christelijke samenleving Wijd verbreide armoede Innocentius III (1198-1216): zeven werken lichamelijke barmhartigheid Op stedelijk en professioneel niveau Zieleheil waarschijnlijk later

Elisabeth van Thuringen/Hongarije 1207-1231 Inzet tijdens hongersnood 1226 Weggeven bezit, mengen met volk Rozenwonder Na dood echtgenoot 1227 onteigend 1228 intrede derde orde franciscus Bouw ziekenhuis bij Marburg (D)

Nieuwe tijd Nationale staat en confessionalisering NL: katholieke kerk ‘verboden’ Grotere welvaart Zorgen voor eigen behoeftigen Leke-stichtingen In buitenland: nieuwe congregaties

Vincentius a Paulo 1581-1660 Armoede oost-Frankrijk Caritasvereniging: organisatie liefdadigheid Armen aan huis bezoeken 1633: congregatie ten dienste van de armen (geen klooster) Caritasminister Patroon Vincentiusvereniging

Nieuwste tijd Industrialisatie en urbanisatie Wijd verspreide en groeiende armoede Overheid afzijdig; moralistische kijk op armoede Daardoor initiatief bij particulieren (kerken en kerkelijke verenigingen)

1848 In nieuwe grondwet armenzorg taak regering Mag de overheid kerkelijke armenzorg controleren? 1854: particulier initiatief primair Algemeen reglement: iedere parochie een armenkas

Partners? Bestaande kaders niet voldoende voor opvangen groei armoede Nieuwe methoden, verzorgingsstaat Inspiratie katholieke sociale leer Vanaf 1917 opname kerkelijke zorg in verzorgingsstaat, daardoor invloed Openbare zorg meer armslag; 1935 subsidiariteitsprincipe omgedraaid Kerk blijft richten op ‘onbruikbare armen’ en door vrijwilligers

Mgr. Zwijsen (1794-1877) broeders en zusters van liefde Bisschop en aartsbisschop Pastoor te Tilburg, zusters 1832, broeders 1844 Taken: onderwijs, zieken en bejaarden Actieve congregatie gepast in politieke situatie Uitbreiding naar missie

Moderne tijd Sterke verzorgingsstaat Bijstandswet 1965 Secularisatie en professionalisering zorg Wordt zo ook door de organisaties beleefd Rol PCI/kerk lijkt uitgespeeld, wordt individueel Verdere verbrokkeling activiteiten

Frits ter Kuile (*1962) Van student naar actievoerder Inspiratie: Catholic Worker Jeanette noelhuis Belangeloze opvang illegalen en vluchtelingen actievoeren

Post-moderne tijd Afbouwen verzorgingsstaat, meer individuele verantwoordelijkheid Armoede blijft, kloof groter Nieuwe groepen: immigratie, psychische problematiek In kerk Nieuwe samenwerkingsvormen met overheid Concrete hulp (voedselbank, schulden) Openheid voor religie bij zorgorganisaties

Diaconie in andere landen en geloofsgemeenschappen Tweede uur Diaconie in andere landen en geloofsgemeenschappen

Verschillende vormen We kunnen geen algeheel overzicht bieden Verschillende voorbeelden Onderscheid: achtergrond, manier van hulpverlenen, doelgroep Zelf attent op partners

In de parochie Parochiele Caritas-instelling Bezoekgroepen ouderen, zieken, verjaardag Klusjesdienst, kerk en samenleving Afdelingen van Zonnebloem of Vincentius

Buiten de parochie Categoriaal pastoraat Ordes en congregaties Katholieke fondsen

Oecumenische stichtingen Oudezijds 100

landelijk LKDB / diaconie en parochie ATD vierde wereld Beweging van barmhartigheid Justitia et pax Cordaid

Duitsland Een vereniging voor alle activiteiten www.caritas.de Kerkelijke organisatie Regionaal/diocesaan georganiseerd Individuele leden Inclusief Malteser en orden Financiering door overheid Hele spectrum van zorg en welzijn: adviezen gezin en jongeren, bejaarden, politieke beïnvloeding, schuldhulp, daklozenopvang, internationale noodhulp, gehandicapten…

Belgie/Vlaanderen Caritas Vlaanderen: zorgactiviteiten, overleg met overheid, algemene richtlijnen, identiteit en contact kerk Welzijn op lokaal niveau (vb: KRAS Gent) Parochiele caritas

Verenigde Staten Catholic Charities USA Samenwerking diocesen en ordes (?) Directe noodhulp, maatschappelijk advies, katastrophehulp Kerkelijk, vrijwillig, niet-gesubsidieerd

PKN-diaconie (zie ook handboek) Elke gemeente eigen diaconie Gedragen door diakenen + vrijwilligers Ambtsdragers, liturgisch Kerk in Actie en werelddiakonaat

Pci-reglement, Diaconie in bisdom Haarlem Derde uur Pci-reglement, Diaconie in bisdom Haarlem

Algemeen reglement voor het bestuur van een (inter)parochiële caritasinstelling in de Nederlandse R.-K. Kerkprovincie (2001) www.kerkrecht.net

caritasinstelling Publieke kerkelijke rechtspersoon Zelfstandig onderdeel RKK Erkend naar burgerlijk recht Rekening en verantwoording bisschop

Doel caritasinstelling De caritasinstelling heeft ten doel, de caritas permanent een herkenbare plaats te bieden binnen en vanuit de parochiegemeenschap(pen) en een werkzaam instrument voor de caritas in de parochie(s) te zijn. Zij beheert het daarvoor opgebouwde vermogen van de caritasinstelling en zorgt voor het verwerven van middelen alsook voor de doelmatige aanwending daarvan ten bate van de caritas onder het kerkelijk gezag van de bisschop.

Parochiele instelling Overleg met diaconale werkgroepen Overleg met parochiebestuur Eventueel Raad van advies Terugkoppeling financieel verslag

leden Minimaal drie (katholieken) 4 jaar, eenmalig verlengen Maximaal 75 jaar Voordracht in overleg met parochiebestuur Vrijgestelde als adviseur

Diaconie bisdom Haarlem-Amsterdam

DIOCD DIORD DCD Alkmaar DCD Haarlem DCD Amsterdam DWO pci’s cat. pastoraat diak. werker diak. pastor

Diocesane Raad voor Diaconie (DRD) Doelen en taken Stimuleren en ondersteunen van de diaconie in het bisdom Adviseren DioCD over diaconaal beleid Vaststellen prioriteiten en diocesane projecten Afstemmen diaconie dekenaten Samenstelling Vijf afgevaardigden uit elke dekenale commissie De leden van de DioCD

Diocesane Commissie voor Diaconie (DioCD) Doelen en taken - Dagelijks bestuur DRD Samenhangend beleid diaconie Stimuleren pci’s + regionale samenwerking Adviseren bisschopsraad Contacten RKK, oecumene, overheid Samenstelling - Vicaris generaal, diocesane stafmedewerker(s) financieel bureau, diaken. 5 personen.

Dekenale Commissie voor Diaconie (DCD) Doelen en taken Ontwikkelen dekenaal diaconaal beleid Stimuleren van diaconale activiteit in regio en parochie Vorming en toerusting op diaconaal terrein Samenwerking in regio en oecumene Overleggen met en organiseren van studiedagen voor pci’s en basispastores Samenstelling De deken c.q. plaatsvervanger (voorzitter) Diaconale dekenale werker Een regiopastor voor diaconie Een categoriale pastor Drie leden van een pci-bestuur totaal 7 leden, 5 afgevaardigd naar DRD

Diaconale activiteit In parochie PCI Diaconale groepen Vincentius, zonnebloem In regio Samenwerking Buiten-parochiele diaconie In bisdom Diocesaan diaconaal project

Vierde uur Diaconie in dekenaat