Beroepsgeheim in een evoluerende hulpverleningscontext Brussel 24 november 2005 Prof. Johan Put, Instituut voor Sociaal Recht K.U.Leuven

Opbouw Inleiding Evoluerende hulpverleningscontext Beroepsgeheim oorsprong verbreding gedeeld beroepsgeheim gezamenlijk beroepsgeheim Conclusies - Verbreding

Inleiding Juridisch kader Enkele antwoorden Vele vragen Belang van andere invalshoeken Belang van professioneel omgaan met dagelijkse vragen en problemen

Evoluerende hulpverleningsontext Van klassieke gezondheidszorg naar heel verscheiden vormen van hulpverlening, met een breed welzijnsbegrip Zwaardere en complexere problematieken Professionalisering Van individuele hulpverlening naar hulpverlening in uni-, multi-, inter- of transdisciplinaire teams Zorgcoördinatie en integrale hulpverlening

Evoluerende hulpverleningscontext Contextueel werken Emancipatie van de cliënt ontvoogding participatie onderhandelingsrelatie cliëntenrechten Dossiervorming registratie informatisering

Beroepsgeheim Geneesheren (…) en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toever-trouwd en deze bekendmaken (…), worden gestraft (…).

Beroepsgeheim Oorsprong Twee belangen en twee visies Frankrijk “colloque singulier” tussen geneesheer en (onmondige en onwetende) patiënt Twee belangen en twee visies privaat belang van de cliënt ~ functionele benadering algemeen belang (vertrouwen in beroep) ~ absolute benadering

Beroepsgeheim Verbreding hulpverlening in teamverband (intern) hulpverlening in samenwerking met andere hulpverleners (extern) cliëntsysteem en –context gelijktijdige + opeenvolgende “multiple relations” in en tussen hulpverleningsnetwerken en cliëntencontexten elke relatie brengt eigen loyaliteit mee…

Beroepsgeheim Uitzonderingen wettelijke uitzonderingen rechtspraak spreekrecht / spreekplicht rechtspraak noodtoestand eigen verdediging ? instemming cliënt ? gedeeld beroepsgeheim ? gezamenlijk beroepsgeheim

Beroepsgeheim gedeeld beroepsgeheim constructie van de rechtsleer, doorgesijpeld in bepaalde wetgeving, rechtspraak en deontologische codes eerste problemen: sociale uitkeringen impasse oplossing: meedelen van gegevens aan andere geneesheren, ook gebonden door beroepsgeheim geen te ruime interpretatie weegt op vertrouwensrelatie gevaar voor informatievervorming (cf. kringverhaal)

Beroepsgeheim gedeeld beroepsgeheim strikte voorwaarden (1) aan een door het beroepsgeheim gebonden persoon binnen dezelfde hulpverleningscontext betrokkenheid dezelfde finaliteit dus niet met politie of met inspectiediensten dus niet tussen vrijwillige en gerechtelijke hulpverlening

Beroepsgeheim gedeeld beroepsgeheim strikte voorwaarden (2) noodzakelijke gegevens (‘need to know’ vs. ‘nice to know’) zie ook Wet Verwerking Persoonsgegevens in het belang van de cliënt / hulpverlening geïnformeerde cliënt instemming? ~ visie over beschikkingsrecht verzetsmogelijkheid belang van transparantie mogelijkheid, inhoud en doel van informatie-uitwisseling zowel structureel (niveau van de voorziening) als individueel

Beroepsgeheim gedeeld beroepsgeheim ! voorwaarden moeten steeds gelden formele, schriftelijke informatie-uitwisseling formele of informele overlegmomenten telefonische contacten ? tussen geneesheren en andere hulpverleners bijzondere situaties naastbestaanden gemandateerden leidinggevenden ondersteunend personeel inspectie

Beroepsgeheim gezamenlijk beroepsgeheim binnen eenzelfde hulpverleningsteam noodzakelijkheidseis is te streng “relevante” gegevens + alle andere voorwaarden die gelden voor gedeeld beroepsgeheim gebonden door beroepsgeheim dezelfde hulpverleningscontext in het belang van de (hulpverlening a/d) cliënt geïnformeerde cliënt

Beroepsgeheim gezamenlijk beroepsgeheim begrip ‘hulpverleningsteam’ gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de hulpverlening uni-, inter- of transdisciplinair (niet multidisciplinair?) binnen eenzelfde voorziening dat zich als zodanig presenteert duidelijke communicatie vooraf voorbeelden: CLB’s, CGG’s, CKG’s, adoptiediensten, VK’s, sociale diensten CJB & JRB voorbeelden van gezamenlijk beroepsgeheim Frankrijk: ‘équipe de soins’ in een ziekenhuis integrale jeugdhulp: binnen teams ‘indicatiestelling’, ‘toewijzing’ en ‘trajectbegeleiding’

Beroepsgeheim gedeeld en gezamenlijk beroepsgeheim delen van informatie = mogelijk  verplicht afweging van belangen en loyaliteit respecteren van beroepsgeheim blijft een individuele verplichting eigenlijk: delen van informatie, niet delen van beroepsgeheim niet afwentelen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid →

Conclusies Juridische regeling = kader waarbinnen kan worden gehandeld, en criteria en procedures daarvoor Laat nog veel ruimte: dwingt hulpverlener, dagelijks, op een professionele en bewuste manier, hiermee om te gaan

Conclusies Groot belang van: opleiding van hulpverleners supra- en intervisie in de hulpverlening ondersteuning van voorzieningen en hulpverleners (koepels; beroepsverenigingen; aanspreekpunten) deontologie, eventueel deontologische code ondersteuning van cliënten (rechtspositie; gebruikersverenigingen) communicatie en participatie