Nederlandse literatuur …in de achttiende en negentiende eeuw

Historische context De 18de eeuw Vrijheidsoorlog in Amerika Engeland met haar koloniën REVOLUTIE!!! In 1799 grijp ik de macht: Napoleon Bonaparte. De Revolutie is dan voorbij! Franse Revolutie

Historische context Pruikentijd Machtstrijd in de Republiek. 3 partijen: De stadhouder en zijn aanhang De regenten De patriotten (wilden meer invloed voor de burgerij!) In economisch opzicht ging de Republiek in de 18de eeuw ook achteruit: de Industriele Revolutie liet in de Nederlanden op zich wachten (de rijke regenten investeerden niet, maar rentenierden…) Eind 18de eeuw: Frankrijk valt de Republiek binnen en sticht de Bataafse Republiek.

Culturele context Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? KENNIS Ik ben Immanuel Kant, een filosoof. Twee vragen stonden voor mij centraal: Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? KENNIS Via zintuiglijke waarneming = ervaring WAARHEID Via RATIO Bijv. Tijd, Ruimte & Causaliteit

Culturele context Verlichting Vanuit de burgerij Kern: zelfstandig, kritisch denken: rationeel zijn en op basis daarvan handelen KENNIS BEVORDERT DEUGD Onderwijs en verspreiding van kennis als belangrijk middel tegen vooroordelen.

Culturele context Ratio en kennis moesten ervoor zorgen dat mensen (van de burgerij) mondig gemaakt werden! Montesquieu hier: ik pleitte voor verdraagzaamheid en godsdienstvrijheid. Ik ben J.J. Rousseau. Ik vind dat de mens vervreemd is van zichzelf en misvormd door de maatschappij. Terug naar zijn oorsprong!!! Door goede opvoeding.

Culturele context Kunstenaar als opvoeder en opinievormer pruiken Kapotte pijpen en drankflessen pruiken Dus waarschijnlijk: regenten Drankmisbruik, dronkenschap: sluit ratio uit!! Is dus slecht!

Culturele context renaissance classicisme 16/17 eeuw; vooral voor “geleerden” renaissance Voorzetting van renaissancegedachte, eind 17de eeuw/midden 18de eeuw… classicisme Het classicisme wordt in de 18de eeuw aangepast aan de opvattingen van de burgerij: nadruk op eenvoud, zakelijkheid, regelmaat etc.

Literaire ontwikkelingen BURGERIJ SCHRIJVERS ZIJN OPVOEDERS EN OPNIEVORMERS

Literaire ontwikkelingen Ik ben Justus van Effen. Ik richtte naar Engels voorbeeld een spectatoriaal tijdschrift op in Nederland: De Hollandsche Spectator Ik ben Pieter Langendijk en schreef classicistisch komedie. Naar voorbeeld van Franse classicistisch toneel. Het stuk bevat wel duidelijk een les voor de burgerij (Het wederzijdse huwelijksbedrog) De opvattingen van de verlichting worden gepropageerd: deugd, redelijkheid, tolerantie etc. Kritiek op ondeugden.