De ontvangsten van de lokale besturen in drie stellingen Jan Leroy Studiedag VLO Brussel, 27 mei 2010

VVSG - Inhoud De ontvangsten van de lokale besturen in drie stellingen 1.Ontvangers zijn te veel uitgevers 2.Het Gemeentefonds moet beperkt worden 3.De financiële crisis was/is een zegen Studiedag VLO

VVSG - Stelling 1: Ontvangers zijn te veel uitgevers De cijfers: Ontvangsten Vlaamse gemeenten (budgetten 2008): Gewone dienst: 8,1 miljard euro Buitengewone dienst: 2,8 miljard euro Ontvangsten Vlaamse OCMW’s (budgetten 2009) zonder gemeentelijke bijdrage: 2,4 miljard euro Ontvangsten Vlaamse politiezones (budgetten 2009 – gewone dienst): 1,2 miljard euro We hebben het vandaag dus over ca. 15 miljard euro die jaarlijks naar de Vlaamse lokale besturen gaan Studiedag VLO

VVSG - Stelling 1: Ontvangers zijn te veel uitgevers Vaststellingen (1): Kennis over en aandacht voor lokale ontvangsten (en de achterliggende mechanismen) is niet evenredig met de omvang van de bedragen. Oorzaken: Veel ontvangsten komen min of meer ‘automatisch’ binnen: Gemeentefonds (1,9 miljard euro) APB (alleen tijdige goedkeuring tarief vereist) (1,5 miljard euro) OV (alleen tijdige goedkeuring tarief vereist) (1,5 miljard euro) Dividenden (0,4 miljard euro) Federale dotaties politie (0,5 miljard euro) Ontvangsten waarop we zelf ‘greep’ hebben (eigen belastingen, retributies, bepaalde specifieke subsidies): zijn versplinterd hebben elk op zich vaak een relatief beperkt financieel en budgettair belang Studiedag VLO

VVSG - Stelling 1: Ontvangers zijn te veel uitgevers Vaststellingen (2): Procedureel hechten organieke decreten vooral belang aan uitgavenzijde: nadruk op overheidsopdrachten al dan niet beschikbaarheid budget visum voor verbintenissen met uitgaande netto-kasstroom, dubbele handtekening met tweede wetmatigheidscontrole Internecontrolesysteem verwaarloost vaak de ontvangstenzijde: Niet zozeer (hoewel ook daar uitzonderingen): worden gefactureerde inkomsten wel geïnd Wel: komen alle rechten/vorderingen wel in de boekhouding terecht? Hoe zeker zijn we hiervan als bestuur? Studiedag VLO

VVSG - Stelling 1: Ontvangers zijn te veel uitgevers Conclusies: Ontvanger, word wat meer ontvanger (nu het nog kan, want binnenkort word je financieel beheerder…) Maak werk van een goed internecontrolesysteem voor de ontvangsten van je bestuur Studiedag VLO

VVSG - Stelling 2: Het Gemeentefonds moet beperkt blijven De cijfers: Gemeentefonds 2010: euro groot: euro voor gemeenten (94,51%) euro voor OCMW’s (5,49%) Sinds 2003 groei met 3,5% per jaar Gemeentefonds ,8 miljoen euro hoger dan in 2002 Groei-% verschilt uiteraard van gemeente tot gemeente ( ): Minimum: -14,87% (Zwijndrecht) Maximum: +109,09% (Lo-Reninge) Gemeentefonds gemiddeld ca. 20% van middelen van gemeenten, met grote verscheidenheid: meer in grote besturen, minder in kleine besturen Studiedag VLO

VVSG - Stelling 2: Het Gemeentefonds moet beperkt blijven Stelling: het Gemeentefonds moet zorgen voor: Basisfinanciering van door centrale overheden (meervoud!) opgelegde taken Gemeentefonds moet zorgen voor een herverdeling: op basis van centrumfunctie(s) op basis van fiscale draagkracht en open ruimte Maar: het Gemeentefonds creëert ook afhankelijkheid van mogelijke budgettaire wispelturigheid Vlaamse overheid (al acht jaar uitgebleven, maar…) Daarom volgende prioritisering: 1.Belastingontvangsten (cf. parallel met politieke verantwoording) 2.Algemene subsidiëring via Gemeentefonds 3.Specifieke subsidiëring Studiedag VLO

VVSG - Stelling 2: Het Gemeentefonds moet beperkt blijven Conclusies: Als lokale overheden meer bevoegdheden krijgen (cf. interne staatshervorming) moet de financiering: eerst gebeuren via een uitbreiding van hun (Grondwettelijke ruime maar in centen uitgedrukt vrij beperkte) belastingbevoegdheden in tweede instantie via bijkomende algemene financiering Vermijd dat overheden met gesloten taakstelling fiscaal concurreren met gemeenten (cf. belasting tweede verblijven) Bij keuze algemene – specifieke financiering: kies voor de algemene financiering (administratief het eenvoudigst – planlastverlaging!) Studiedag VLO

VVSG - Stelling 3: De financiële crisis was/is een zegen Financiële gevolgen van de crisis: Sterke stijging marges aangerekend door banken Daling algemeen marktrentepeil Wegvallen dividenden Gemeentelijke Holding en Dexia Tijdelijk verdwijnen van inflatie Daling inkomsten: Uit belastingen: Vertraagd effect APB (voelbaar vanaf ?) Uitgestelde vastgoedinvesteringen: tragere stijging OV Faillissementen: invloed op lokale bedrijfstaksen Uit subsidies (maar (voorlopig?) niet Gemeentefonds) Stijging uitgaven: vooral via OCMW: leefloon e.a. Studiedag VLO

VVSG - Stelling 3: De financiële crisis was/is een zegen En toch een zegen? Budgettaire krapte is positief voor kritische zin over de eigen organisatie (appèl aan ontvangers om hieraan met hun specifieke expertise voluit mee te werken) Specifiek voor financiële inkomsten: door financiële crisis: Beter bewustzijn van waar gemeente direct en indirect als aandeelhouder allemaal inzit Zonder financiële crisis was er geen kapitaalverhoging Gemeentelijke Holding (nodig) geweest, en hadden we in vele gemeenten geen debat gehad over de plaats en rol van Gemeentelijke Holding en andere gelijkaardige instellingen Kunnen gemeenten bewustere aandeelhouders worden Studiedag VLO

VVSG - Dank voor uw aandacht! Studiedag VLO