Domotica beleid en inzet VWS Peter Kruithof / Pieter Roelfsema / Sita Kishna Ministerie van VWS Directie MEVA / Langdurige Zorg 14 mei 2008 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Inleiding Inleiding Waarom inzetten op domotica? Arbeidsmarktknelpunten Beleid gericht op domotica Inzet VWS Conclusies Discussie

Domotica Voor wonen en zorg: hoogtechnologische toepassingen (electronica) in een woning ter ondersteuning van het langer zelfstandig blijven wonen van ouderen en andere zorgdoelgroepen Vooral de zelfstandigheid is van belang om te benadrukken

Waarom inzet op domotica? Kwaliteit De zorgverlening staat onder druk: Meer patiënten door een vergrijzende samenleving Meer patiënten met een complexe aandoening Meer chronische patiënten Toenemende verwachtingen van cliënten en patiënten Toenemende behoefte aan zelfredzaamheid Domotica draagt bij aan Zelfredzaamheid Kwaliteit van leven patiënt vergroten Zorg wordt minder belastend voor de patiënt Maatwerk

Waarom inzet op domotica? Betaalbaarheid Toenemende kosten: Kosten van zorgverlening. Verdeling van de kosten in de samenleving, solidariteit? Domotica draagt bij aan: Betaalbaar houden van de zorg? Bestendigen solidariteit (bereidheid tot betalen hangt samen met prestaties zorg) Kosteneffectiviteit Waarde toevoeging voor de economie Concurrentiepositie Nederlandse industrie Reputatie Loonspiraal (druk op lonen bij arbeidsmarktknelpunten)

Waarom inzet op domotica? Arbeidsmarkt Arbeidsmarkt zorg Mogelijke (toekomstige) knelpunten op de arbeidsmarkt Loonkosten Te weinig goed geschoold personeel Domotica draagt bij aan: ‘Arbeidsproductiviteit’ omhoog Processen slimmer inrichten / zorgverlening ‘s nachts Arbeidssatisfactie personeel Verlagen werkdruk

Arbeidsmarktknelpunten lange termijn (2020) Ik heb u net geschetst dat er vanuit drie grote invalshoeken het van belang is dat er naar domotica wordt gekeken. Zowel de kwaliteitskant als de financiën kant zijn heel belangrijk, maar misschien wel de grootste uitdaging is de arbeidsmarktkant. Deze en volgende sheet schetsen dit probleem Op dit moment werkt 13 procent van de Nederlandse beroepsbevolking in de zorg. De komende twee decennia moet dit aantal verdubbelen om de gevolgen van de vergrijzing op te vangen. Dat betekent dat een op de zes scholieren voor de zorg moet kiezen. Door de vergrijzing en de ontgroening zijn er in 2020 480.000 mensen meer nodig dan nu. Als we niks doen verwachten we dat ongeveer 200.000 mensen in de zorg gaan werken. Voor de overige 280.000 mensen moeten we actief aan de slag. Bron: CPB bewerkt door VWS

Arbeidsmarktknelpunten korte termijn (V&V personeel) De problemen op de arbeidsmarkt zullen niet overal binnen de sector even groot zijn. De meeste knelpunten doen zich voor in de verpleeg- en verzorgingshuizen, de gehandicaptenzorg en de GGZ, met name bij het personeel op niveau 3 en niveau 4. Thuiszorg laat minder knelpunten zien, omdat CPB lagere groei verwacht vanwege de WMO. Het betreft overigens geen raming van verwachte tekorten. Praktijk zal laten zien dat actoren op dreigende knelpunten reageren. Daardoor komen vraag en aanbod van personeel dichter bij elkaar. Tekorten doen zich daarnaast ook voor bij Sociaal Pedagogisch Werkers op niveau (3,4,5) en voor de ziekenhuissector op het gebied van hoogopgeleid ondersteunend personeel (bijvoorbeeld ICT ondersteuning, laboranten etc.) Bron: Prismant

Beleid gericht op domotica Arbeidsmarktbrief VWS: Innovatie / arbeidsbesparende technologie Wervingskracht Behoud Onderdeel kwaliteitsbeleid Beleid gericht op kleinschalige zorg Innovatiebeleid Integratie van onderwerpen in “Zorg Innovatie Platform” Beleid gericht op domotica komt vanuit verschillende invalshoeken tot uiting Pm uitzoeken brief anno passages over innovatie/domotica

Het verbindend element: Zorg Innovatie Platform Inzet VWS Nieuwe ideeën Genereren Ideeën omvormen naar producten Nieuwe producten (breed) invoeren Het verbindend element: Zorg Innovatie Platform

Inzet VWS: nieuwe ideeën Zeer veel nieuwe ideeën aanwezig Kennis van buiten de zorg naar de zorg halen (ZIP) Subsidiëren onderzoeken Kennisinstituten Hogescholen / Universiteiten Congressen Nieuwe ideeën Genereren Er zijn zeer veel nieuwe ideeën in de zorg aanwezig. (onderzoek center novum, subsidieaanvragen voor onderzoek etc.) Focus ligt vooral om ideeën toepasbaar te maken en te vertalen naar zorgconcepten en deze breed uit te rollen.

Inzet VWS: van ideeën naar producten Deelname aan Europees ‘AAL-programma’ Onderzoeksprogramma’s: ZonMW, TNO, onderzoeksinstituten. Onderzoeken bv. Leo Polakhuis, Hogescholen. ‘Zorg voor Beter’ en ‘Sneller Beter’ Transitieprogramma Langdurige Zorg. Experimenteerruimte Goede voorbeelden breed uitdragen. Naar concrete producten De inzet voor VWS is om de nieuwe ideeën om te zetten naar concrete producten en te bezien wat de goede voorbeelden zijn. Het AAL programma heeft een looptijd van 3 jaar, daarna zal een nieuwe tender worden uitgeschreven. Onderzoek naar programma van eisen, wat komt er kijken bij het introduceren van nieuwe zorgconcepten Welke belemmeringen zijn er en welke randvoorwaarden zijn noodzakelijk om innovaties breed uit te rollen. Experimenteerruimte: NZa beleidsregel beoogd voor de kortdurende kleinschalige experimenten gericht op de vergoeding van nieuwe zorgproducten in de AWBZ

Inzet VWS: nieuwe producten breed invoeren Wegnemen ‘belemmeringen’ / transitiearena’s Tijdelijke subsidies Structurele vergoeding Standaardisatie? (vergelijk EPD) Vergroten van de transparantie Actief verspreiden bewezen innovaties / netwerk ontwikkelen. Nieuwe producten Breed invoeren Goede ideeen blijven momenteel nog te veel beperkt tot enkele zorginstellingen, hierdoor is het van belang dat de brede uitrol van innovaties plaatsvindt. Via het ZIP zal hiermee aan de slag worden gegaan. Er zullen prioritaire thema’s worden benoemd die breed in de markt worden gezet. En er zal een verdiepingslag worden gemaakt in de analyse waarom in het huidige systeem innovaties niet voldoende breed worden uitgedragen

Conclusies Inzet domotica: kwaliteit, betaalbaarheid en arbeidsmarkt. Veel initiatieven / onderzoek, nog weinig opschaling. Inzet VWS op drie terreinen maar vooral op implementatie en brede uitrol. Hoe verder? Advies aan ZIP *Zowel vanuit de kwaliteit, de betaalbaarheid en de arbeidsmarkt wordt ingezet op de toepassing van domotica, de arbeidsmarktcomponent zou voor de toekomst wel eens de belangrijkste kunnen worden. *

Discussie Vragen van uw zijde? Wat doen we goed? Waar liggen de kansen voor VWS? Wat moet er anders? Wat is de rol van VWS? Welke rol moeten andere partijen oppakken? Huidige beleid geschetst, welk advies kan worden meegegeven aan het ZIP?

Stelling “Inzet op domotica / arbeidsbesparende technologie is de belangrijkste maatregel om tekorten op de arbeidsmarkt te voorkomen.”

Stelling “Als VWS initiatieven op het terrein van domotica van het veld blijft afwachten zal de brede implementatie niet plaatsvinden.”

Stelling “Belangrijkste blokkade voor de inzet van domotica in de zorgsector is de zorgcultuur van de professionals.”

Stelling “De stand der techniek van domotica is onvoldoende toegesneden op de oudere patiënt.”

Stelling “Arbeidsbesparende technologie leidt tot minder persoonlijke aandacht voor de cliënt en dus tot verschraling van de zorgverlening.”