STUDIEDAG WANNEER LIEFDE UITMONDT IN EEN GEVECHT… DETERMINANTEN, SCREENING & INTERDISCIPLINAIRE AANPAK Faculteit Rechtsgeleerdheid Zeger van Hee - Tiensestraat Leuven Dinsdag 2 juni 2009

1/1 INTERVENTIEPLAN VOOR DE POLITIE OVERBODIGE LUXE OF NOODZAAK? WIM D’HAESE PZ LEUVEN VRIJWILLIG WETENSCHAPPELIJK MEDEWERKER LINC KU LEUVEN DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE

1/1 1. Inleiding Cyberstalking = dynamisch fenomeen 2. Interventieplan voor de politie In elke fase risicotaxatie 3. Praktische vragen Interventieplan is ook risicoplan DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INHOUD

1/1 Definiëring Verschil stalking en cyberstalking? Classificatie? Risicotaxatie DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 1. INLEIDING

1/1 Definiëring Het gebruik van ICT met de bedoeling om personen te bedreigen/pesten Begripsverwarring cyberstalking en ”internet harassment” (~ pesterijen) DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INLEIDING

1/1 Verschil stalking en cyberstalking? Gelijkenissen (duidelijke verbanden): Cyberstalking is aanvullend gedrag op offline stalking (Spitzberg & Hoobler, 2002)? Nieuwe fase in het stalkingpatroon door gebruik te maken van nieuwe technologie (Burgess & Baker, 2002)? Verschilpunten Geen synoniemen en mogen niet op dezelfde manier door de politie worden gebruikt DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INLEIDING

1/1 Verschil stalking en cyberstalking? De motivatie (emotioneel motief, maar….) De relatie met het slachtoffer Het territorium van het delict Triangulering – medeplichtigheid Psychische problematiek Twee onderzoeksvragen Technologische en sociale factoren Belang van vroegtijdige screening (Groenen, A., Vervaecke, D’haese, 2007) Ontwikkeling van nieuwe classificatie- en risicotaxatie-instrumenten DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INLEIDING

1/1 INLEIDING DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN Classificatie cyberstalker

1/1 Classificatie cyberstalker Stepping-stone gedrag Motief onduidelijk (wetenschappelijke literatuur) Aparte as methode DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INLEIDING

1/1 Cyberstalking en risicotaxatie Taak van de politie? Belang van risicotaxatie Ontwikkelingen binnen de Leuvense politie Kosten/baten? Delictrisico DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INLEIDING

1/1 De registratie: registreren is interpreteren? Het ‘false victimization syndrome’ Pre-stalking (Emerson, 1998) Grijze zone Denkkader bij interpretatie a.d.h.v. casus Beoordeling IFG? Basta? Toekennen kwalificatie Belaging, combinatie met andere feiten, informaticacriminaliteit DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 2. INTERVENTIEPLAN

1/1 Aandacht voor risicofactoren bij de registratie Inhoudgerelateerde risico’s Hate websites, beelden van racistische aard, psychische gevolgen, … Contactgerelateerde risico’s Cyberpesten, hatecommunities,… Commerce gerelateerde risico’s Privacy, doorgeven persoonlijke info, beeldmateriaal DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 Wat is er gebeurd? Bevraging elementen (ook) met het oog op de- escalatie en op de onmiddellijke veiligheid Hoe? Wanneer? Waarom? Waar? Wie? DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De interventie bij cyberstalking Dringende tussenkomst of uitgestelde tussenkomst Vb. aankondigen van bloedbad Onderscheid strafbaar feit en/of geen strafbaar feit Onderzoek plaats-delict Toepassing afstappingsnota bij ernstige delicten Viclass DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De interventie bij cyberstalking Het “interventie-dilemma” Defensieve interventiestrategieën Offensieve interventiestrategieën DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De afhandeling Keuze type interventiestrategie Nieuwe elementen => nieuwe inschatting interventie- strategie Dringendheid van het onderzoek Welke cyberpesters hebben bedoeling en zijn in staat om hun bedreigingen ten uitvoer te brengen? Wat is het uiteindelijke doel van de cyberstalker? Reconstructie van het stalkinggedrag? Pre-crimineel gedrag van de cyberstalker DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De afhandeling Aandacht voor de bedreigende communicatie: hoe? 3 pistes: Taxatie van daderkenmerken in relatie tot gevaarlijkheid Voorspellen of het (cyber) geuite geweld al dan niet daadwerkelijk zal uitgevoerd worden Gebruik van betrouwbare en valide predictoren als hulp bij de identificatie en het begrijpen van het gedrag van de pleger Bepaling van strategieën om het slachtoffer te beschermen DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De afhandeling Casus cyberstalkster die feiten van brandstichting pleegde Perspectief van “approach behavior” DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN Hands off Hands on ?

1/1 De afhandeling Eerste benadering: eigen ervaring staat centraal Tweede benadering: empirisch Actuarieel: voorspellingen over toekomstig gewelddadigheid o.b.v. dossiergegevens Hoe meer criteria aanwezig, hoe groter het risico Statistische feiten: aantal contacten met politie? Gestructureerde klinische taxatie: combinatie van de actuariële methode gecombineerd met het klinische oordeel Klinisch oordeel van wie? Oordeel met behulp van duidelijke criteria gebaseerd op specifieke combinatie van risicofactoren (risicofactorenmodel) DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De afhandeling Inleiding casus Bespreking casus Aandachtspunten voor de politiepraktijk Contextblindheid Goed beheer van de middelen DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 De opvolging & afronding Nieuwe evaluatie van de situatie Verhaal geloofwaardig en bewezen DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 INTERVENTIEPLAN

1/1 Output/outcome & procesevaluatie Wat is de plaats van risico-inschatting? Veelheid aan dossiers dwingt politie tot prioritering Gevaarlijkheid en risico tot escalatie = belangrijk criterium Efficiency-overwegingen/recherchemanagement Informatie over een toekomstig misdrijf Bevoegdheid en verantwoordelijkheid is niet duidelijk DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 3. PRAKTISCHE VRAGEN

1/1 Welke risico’s zijn gerelateerd aan de cyber- stalker die offline tot geweld overgaat?(A. Groenen, 2007) Mate van obsessie Modus operandi Beleving van de feiten Invloed van behandeling Gevaren voor zichzelf en/of anderen DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 3. PRAKTISCHE VRAGEN

1/1 Interventieplan = ook plan rekening houdende met risico’s? DE TECHNOLOGIE VAN HAAT EN OBSESSIE WIM D’HAESE PZ LEUVEN 1/1 3. PRAKTISCHE VRAGEN