Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Een evidence-based richtlijn voor verpleegkundigen en verzorgenden ter vermindering van agitatie bij dementerende ouderen Rieneke Peijnenburg Cindy Brink Berno van Meijel Paul-Jeroen Verkade Pascalle Schmitz

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Inhoud: Aanleiding Agitatie Concept richtlijn Testperiode Definitieve richtlijn

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Aanleiding: Vraag uit de praktijk Subsidieaanvraag ZonMw ‘Tussen Weten en Doen’ Richtlijnen apathie / depressie bij dementie NIVEL

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Agitatie: Fysiek agressief gedrag Fysiek niet-agressief gedrag Verbaal niet-agressief gedrag Verbaal agressief gedrag Cohen-Mansfield J (2001)

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Agitatie kan leiden tot: Vermindering kwaliteit van leven Vroegtijdige opname Toename van de zorgconsumptie Arbeidsontevredenheid

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Ontwikkeling richtlijn: Systematische literatuurstudie naar niet- medicamenteuze interventies Expertpanel Begeleiding Trimbos-instituut, NIVEL Samenwerking Radboud Universiteit Nijmegen

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Stap 1 ‘Wat zie je?’ Omcirkel welk gedrag de afgelopen twee weken voorkwam en hoe vaak het voorkwam Nooit Minder dan 1 à 2 keer Meerdere keren 1 à 2 keer Meerder keren Meerdere keren eens per week per week per week per dag per dag per uur 1. IJsberen, 1 2 3 4 5 6 7 doelloos rondlopen 2. Verkeerd kleden of 1 2 3 4 5 6 7 uitkleden 3. Spugen 1 2 3 4 5 6 7 (ook tijdens maaltijden) 4. Vloeken of 1 2 3 4 5 6 7 verbale agressie 5. Etcetera Cohen-Mansfield Agitation Inventory (CMAI) Cohen-Mansfield et al. (1989), vertaald door De Jonghe & Kat (1996)

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Stap 2 ‘In welke situaties komt het gedrag voor?’ Wie is er in de buurt? Wat gebeurt er in de directe omgeving? Waar komt het gedrag voor? Wanneer komt het gedrag voor?

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Stap 3 ‘Hoe komt het?’ Lichamelijke oorzaak Onvervulde behoefte Overprikkeling Onderprikkeling Te hoge eisen

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Stap 4 ‘Wat ga je er aan doen?’ Interventie gericht op een specifieke oorzaak Interventie gericht op de omgeving Activiteiten in de vorm van bewegen Muziek ter ontspanning of ter activering

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Stap 5 ‘Heeft het geholpen?’ Is het geagiteerde gedrag verminderd? Hoe verder?

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Verantwoordelijkheid: Gediplomeerde verpleegkundigen en verzorgenden van niveau 3 en hoger werkzaam in de thuiszorg en in verpleeghuizen

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Advies en ondersteuning: Multidisciplinaire team Mantelzorger

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Uitvoeren interventie: Verzorgende niveau 2 Mantelzorger Familie Activiteitenbegeleiding Fysiotherapeut

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Doel testperiode: Inhoud Bruikbaarheid

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Vóór de testperiode: Training met als doelen: Kennisvermeerdering agitatie Uitvoeren in dagelijkse praktijk

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Testperiode: Drie maanden 19 Verpleegkundigen en verzorgenden 18 Dementerende ouderen Telefonische ondersteuning

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Na de testperiode: Enquêtes over inhoud en bruikbaarheid Interviews over samenwerking

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Positieve ervaringen: Inzicht in geagiteerd gedrag Structuur Ondersteuning Bruikbaar

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Negatieve ervaringen: Tijd Niet-medicamenteuze interventies Motivatie collega’s Thuiszorg

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Veranderingen: Tijdsinvestering Samen met collega Rol teamleider Haalbaarheid Extra aandacht voor thuiszorg

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Stand van zaken: Definitieve vaststelling richtlijn Legitimering V&VN Verspreiding via website INHOLLAND Effectiviteit

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Meer informatie: www.inholland.nl/ggzverpleegkunde rieneke.peijnenburg@inholland.nl c.brink@geriant.nl

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Vragen??

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Verpleegkundigen en verzorgenden in het verpleeghuis/ thuiszorg hebben geen tijd om met een richtlijn te werken

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Een verpleeghuis dat niet met deze richtlijn gaat werken, doet haar bewoners tekort

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Ieder gedragsprobleem bij dementerende ouderen vraagt om een andere interventie

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Wanneer de richtlijn via internet beschikbaar komt voor verzorgenden en verpleegkundigen, is de implementatie in de praktijk een feit