De ethische en sociale impact van informatiesystemen Hoofdstuk 15 De ethische en sociale impact van informatiesystemen

Na dit hoofdstuk ben je in staat om: de relatie tussen ethische, sociale en politieke vraagstukken rondom informatiesystemen te analyseren; de belangrijkste morele dimensies van een informatiemaatschappij te onderscheiden en toe te passen op specifieke situaties; *

Na dit hoofdstuk ben je in staat om: ingewikkelde situaties vanuit een ethisch oogpunt te analyseren; specifieke ethische gedragsprincipes te onderzoeken; ondernemingsbeleid te ontwikkelen voor ethisch gedrag *

Managementuitdagingen De ethische en sociale vraagstukken rond systemen Ethiek in een informatiemaatschappij De morele dimensie van informatiesystemen *

Ethiek Het principe van goed en fout, waarbij mensen, die moreel gezien vrij zijn, kiezen hoe ze zich willen gedragen *

Ethische, sociale en politieke vraagstukken Individu Maatschappij Politiek Ethische vraagstukken Sociale vraagstukken Politieke vraagstukken Informatie-rechten en -plichten Eigendoms-rechten en -plichten Informatie en technologie Aansprake-lijkheid en controle Systeem-kwaliteit Leefbaarheid

Morele dimensies van het informatietijdperk Informatierechten en -plichten Eigendomsrechten Aansprakelijkheid en controle Systeemkwaliteit Leefbaarheid *

Technologietrends en ethische vraagstukken Verdubbeling computerkracht elke 18 maanden Daling van kosten voor gegevensopslag Datamining Netwerken en internettechnologie *

Ethiek in een informatiemaatschappij Verantwoordelijkheid: kosten, taken en plichten als gevolg van een beslissing accepteren Toerekenbaarheid: bepalen wie verantwoordelijk is voor beslissingen en acties Aansprakelijkheid: wie betaalt voor juridische schade Rechtsgang: proces dat ervoor zorgt dat de wetten juist worden toegepast *

Ethiek in een informatiemaatschappij Ethische analyse: Feiten benoemen en beschrijven Conflict en hogere waarden definiëren Belanghebbende partijen benoemen Opties inventariseren Mogelijke gevolgen van opties inventariseren *

Ethiek in een informatiemaatschappij Ethische principes: Doe voor anderen wat je graag voor jezelf gedaan wilt hebben Als een actie niet voor iedereen de juiste is, is het voor niemand de juiste (KANT) Als een actie niet kan worden herhaald, is het niet de juiste actie (DESCARTES) Onderneem die actie die een hogere of grotere waarde nastreeft Onderneem die actie die de minste schade berokkent Neem aan dat vrijwel alle tastbare en niet-tastbare objecten eigendom zijn van iemand anders, tenzij specifiek is vastgelegd dat dat niet zo is. *

Informatierechten * Privacy: Recht om met rust te worden gelaten Fair information practices (FIP): Geen geheime persoonsbestanden Personen hebben het recht op toegang tot en wijzigen van de informatie die over henzelf is opgeslagen Persoonlijke gegevens mogen pas worden gebruikt nadat hiervoor toestemming is verleend Systeembeheerders zijn verantwoordelijk voor schade door systemen Overheden mogen interveniëren *

Federale privacywetten in de Verenigde Staten Algemene federale privacywetten: Freedom of Information Act, 1968 Privacy Act, 1974 Electronic Communications Privacy Act, 1986 Computer Matching and Privacy Protection Act, 1988 Computer Security Act, 1987 Federal Managers Financial Integrity Act, 1982 *

Federale privacywetten in de Verenigde Staten Privacywetten voor particuliere instellingen: Fair Credit Reporting Act, 1970 Family Education Rights & Privacy Act, 1978 Right to Financial Privacy Act, 1978 Privacy Protection Act, 1980 Cable Communications Policy Act, 1984 Electronic Communications Privacy Act, 1997 *

Federale privacywetten in de Verenigde Staten Meer privacywetten voor particuliere instellingen: Video Privacy Protection Act, 1988 Consumer Internet Privacy Protection Act, 1997 Communications Privacy & Consumer Empowerment Act, 1997 Data Privacy Act, 1997 Consumer Internet Privacy Protection Act, 1999 *

Toerekenbaarheid, aansprakelijkheid en controle Ethische vraagstukken: wie is moreel verantwoordelijk voor de gevolgen van gebruik? Sociale vraagstukken: wat mag de maatschappij verwachten en toestaan? Politieke vraagstukken: in hoeverre mag de overheid interveniëren en beschermen? *

Intellectueel eigendom Intellectueel eigendom: immateriële eigendommen die bij wet zijn beschermd Beroepsgeheim: intellectueel werk of product dat eigendom is van een bedrijf, niet in het publieke domein Copyright: statutair recht dat intellectueel eigen- dom 28 jaar lang be- schermt tegen kopiëren door anderen *

Intellectueel eigendom Merknaam: geregistreerd merk, apparaat of geregistreerde naam om de eigen goederen te identificeren Octrooi: juridisch document dat de eigenaar gedurende 17 jaar het exclusieve monopolie geeft op een uitvinding *

Systeemkwaliteit: gegevenskwaliteit en systeemfouten Ethische vraagstukken: wanneer is een softwareproduct of een dienst klaar voor de markt? Sociale vraagstukken: kunnen mensen de kwaliteit van software, diensten en gegevens vertrouwen? Politieke vraagstukken: kan de politiek of de industrie standaarden ontwikkelen voor de kwaliteit van software, hardware en gegevens? *

Leefbaarheid Centralisatie versus decentralisatie Snelheid van verandering: minder tijd om te reageren op de concurrentie Grenzen behouden: familie, werk, vrije tijd Afhankelijkheid en kwetsbaarheid Computercriminaliteit en -misbruik *

Leefbaarheid Arbeidsmarkt: gevolgen van informatietechnologie, verlies aan banen middenkader Gelijkheid en toegang: groeiende kloof tussen de verschillende etnische en sociale klassen Gezondheidsrisico’s *

Leefbaarheid Gezondheidsrisico’s: Repetitive strain injury (RSI) Carpaal tunnelsyndroom (CTS) Computer vision syndrome (CVS) Technostress: irritatie, vijandigheid, ongeduldigheid, vermoeidheid, angst Straling van monitoren *

Internetcriminaliteit en -misbruik Hacking: zich toegang verschaffen tot gegevens van anderen Jamming: de hostcomputer vast laten lopen Kwaadwillige software: virussen die een computer laten crashen Sniffing: gegevens onderscheppen die door het systeem worden verstuurd, bijvoorbeeld creditcardgegevens Spoofing: zich voordoen als iemand anders *

Wat het management kan doen: een bedrijfscode opstellen Informatierechten en -plichten Eigendomsrechten en -plichten Verantwoordelijkheid en controle Systeemkwaliteit Leefbaarheid *

De ethische en sociale impact van informatiesystemen Hoofdstuk 15 De ethische en sociale impact van informatiesystemen