18de eeuw Halverwege de 18de eeuw kwam de Verlichting (zie aantekeningen bij hoofdstuk 7 ) Vrijheidsrechten Verlichtingsfilosofen gingen uit van het idee dat de mensen van nature vrij en gelijk(waardig) zijn en daarom over onvervreemdbare (dwz niet af te pakken) grondrechten beschikken Ook gingen zij uit van de maakbare samenleving (geen van God gegeven orde)

vervolg Politieke rechten Verlichte despoten legden nog alle macht bij de vorst, maar erkenden al dat die in het belang van de staat/de burgers moesten regeren (ipv zijn eigenbelang) Theorie (2.4 en 2.5) Montesquieu beschreef in“De l’esprit des lois’ de Trias politicaleer -scheiding en evenwicht tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht

vervolg -uitvoerende macht bij de vorst -wetgevende macht bij een met censuskiesrecht gekozen volksvertegenwoordiging Montesquieu was een aristocraat (van afkomst en in ideeën) Rousseau gaat in zijn boek “Du contrat social”een stap verder Hij lanceert het principe van de volkssoevereiniteit

vervolg -hoogste macht ligt bij het volk -het liefst wil hij een directe democratie, waarin de macht ligt bij de volksvergadering -als dat niet lukt dan maar een met algemeen kiesrecht gekozen volksvertegenwoordiging die de volkswil moet uitvoeren Rousseau was een democraat (van eenvoudige afkomst) in ideeën

De Republiek(1.4) Het ging in de 18de eeuw niet goed met de Republiek Er was ontevredenheid over -een regentenoligarchie die onderling de macht verdeelde -een onbekwame stadhouder (Willem V) 3.2 Johan Derk van der Capellen schreef “Aan het volk van Nederland” Hij pleitte voor

vervolg -politieke rechten (actievere rol van de burgers in de politiek die hun eigen regeerders moeten kiezen) -vrijheidsrechten (vrijheid van drukpers) -een eenheidsstaat (volk van NEDERLAND) -oprichting van excercitiegenootschappen (burgerwacht) die voor de belangen van de burgers moeten opkomen In 1784 werd een nederlaag geleden tegen Engeland (4de Engelse zee oorlog

vervolg Dat werd de aanleiding tot de Patriotse Revolutie (1785-1787) (4.1) Pruisische koning maakt een einde aan de revolutie De patriotten vluchtten naar Frankrijk In 1795 ontstond na de Franse inval de Bataafse Revolutie De stadhouder vluchtte naar Engeland Patriotten namen de macht over→ ontstaan van de Bataafse Republiek

vervolg In datzelfde jaar werd de Verklaring van de rechten van de mens en de burger aangenomen (naar Frans voorbeeld) Daarin werden vrijheidsrechten van de burgers vastgelegd en politieke rechten In 1796 ontstond een Nationale Vergadering(1ste gekozen parlement) Voorwaarden kiesrecht -alleen manlijke burgers -boven de 20 -bedeelden mochten niet stemmen

vervolg Nationale Vergadering moest een grondwet ontwerpen Daarover ontstond ruzie tussen de gematigde Federalisten en de radicale Unitarissen Na een staatsgreep mbv de Fransen kregen de Unitarissen de overhand→ Staatsregeling van 1798 (1ste grondwet)(3.3) -eenheidsstaat(centralisatie) -scheiding kerk en staat -vrijheid van godsdienst

vervolg -iedereen gelijk voor de wet -onafhankelijke rechters (Ned rechtsstaat) -centrale belastingheffing -dienstplicht -uitvoerende macht bij uitvoerend bewind -wetgevende macht bij met algemeen kiesrecht gekozen parlement In 1801 beperkt Napoleon de macht van het parlement en versterkt de uitvoerende macht (Raadpensionaris)

vervolg In 1806 het koninkrijk Holland olv Lodewijk Napoleon In 1810 Nederland een provincie van Frankrijk (invoering van de Code Civil)

Federalisten Unitarissen kiesrecht -aristocraten -voor censuskiesrecht -voor federale staatsvorm -democraten -voor algemeen kiesrecht -voor eenheidsstaat

Montesquieu

Rousseau

Joan Derk van der Capellen

Excercitiegenootschappen

Patriotse revolutie

Bataafse revolutie

Nationale vergadering

Staatsregeling 1798

Koninkrijk Holland

Provincie van Frankrijk