Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen Promovendus / Junior onderzoeker Sectie Sociologie - ICS/NISCO

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen Opzet college Hoofdstuk 28 uit UAF (2003) Sociologische vragen en theorieën over sociale en politieke tegenstellingen Nieuwe vraag: wie stemt niet Enkele Voorbeelden; Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Politieke en sociale tegenstellingen Sociaal-structurele scheidslijnen van stemgedrag – sociale klasse, religie en etniciteit, taal (ect.) Micro-vragen - Wie stemt wat en waarom? Macro-vragen –Verschillen binnen (door de tijd) en tussen landen Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Cohesie Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen bron: UAF (2003; p. 607)

CohesieOngelijkheid Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Ongelijkheid in (politieke) machtsverhoudingen Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen bron: UAF (2003; p. 607)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen CohesieOngelijkheidRationalisering Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Ongelijkheid in (politieke) machtsverhoudingen Formalisering van politieke vertegenwoordiging Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag bron: UAF (2003; p. 607)

Vragen Vragen over politieke scheidslijnen die voortkomen uit sociale scheidslijnen Veel onderzoek naar klasse en stemgedrag; minder naar religie en stemgedrag Vragen veranderen 1: eerste generatie (jaren zestig) 2: tweede generatie (jaren zeventig) 3: derde generatie (jaren tachtig) 4: vierde generatie (jaren negentig - heden) Merk op Onderzoek uit eerdere generaties komt ook voor tijdens latere generaties Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

1e generatie: Heeft land A, dat een hoger niveau van religiegebonden stemmen heeft dan land B een hogere of een lagere score op landkenmerk X dan land B? 2e generatie: Is er een bivariate correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in die landen? 3e generatie: Is er een correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in die landen, gecontroleerd voor andere landenkenmerken? 4e generatie: Is de correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in alle landen even hoog, en welke landenkenmerken kunnen verschillen in deze correlatie tussen landen verklaren? Vragen over stemgedrag

Norris & Inglehart (2004) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Theorieën over stemgedrag Micro 1. Sociologische benadering (‘Columbia School’) 2. Sociaal-psychologische benaderin (de ‘Michigan School’) 3. Economische benadering (de ‘Downsian approach’) Macro 1.Sociaal – structurele benadering 1.Institutionele benadering Theorieën (paradigma’s) over stemgedrag

Op macro niveau Sociologische benadering (Lipset & Rokkan, 1967) Politieke tegenstellingen weerspiegelen sociale structuren Theorieën over stemgedrag Revoluties als oorzaak van historische sociale scheidslijen Industriële Revolutie  klasse tegenstellingen Nationale Revoluties  religieuze, regionale, taal ect. tegenstellingen Vier contrasten 1.Centrum vs. Periferie 2.Staat vs. Kerk 3.Stad vs. Platteland 4.Kapitaalbezitters vs. Arbeiders

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Theorieën over stemgedrag Sociologische benadering (In UAF: Integratietheorie) ontstaan in de jaren ‘40 aan de Universiteit van Columbia Lazarsfeld, Berelson, Gaudet (1948); Lispet & Rokkan (1967) groeplidmaatschap heeft effect op stemgedrag stemmen is symbolisch gedrag om loyaliteit t.o.v. een groep uit te drukken ook socialisatie is van belang

Theorieën over stemgedrag Sociologische benadering (In UAF: Voorbeeld sociale mobiliteit) Naarmate mensen sterker in een klasse zijn geïntegreerd conformeren ze zich meer aan de in deze groepering bestaande normen over stemmen Mensen zijn hechter in een klasse geïntegreerd wanneer ze daar van kinds af aan deel van uit maken Mensen die sociaal mobiel zijn zullen minder volgens de normen van hun eigen klasse stemmen dan mensen die niet sociaal mobiel zijn

Theorieën over stemgedrag Sociologische benadering Andere voorspellingen van de integratietheorie –Sociale mobiliteit(-) –Homogamie(+) –Vakbondslidmaatschap(+) –Kerklidmaatschap(-) –Kerkgang(-) –Taal(-) –Ras(-)

(Bron: Pew Research Centre, 2008) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

(Bron: Pew Research Centre, 2008) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

(Bron: Pew Research Centre, 2008) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

(Bron: Pew Research Centre, 2008) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

(Bron: Pew Research Centre, 2008) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Theorieën over stemgedrag “Cross-pressure” Naarmate mensen sterker in een religieuze groep zijn geïntegreerd conformeren ze zich meer aan de in deze groepering bestaande normen over stemmen Mensen zijn minder hecht in een religieuze groep geïntegreerd wanneer ook lid zijn van andere intermediaire groepen die andere normen voorschrijven [op de Republikeinse kandidaat] [Afro-amerikanen: op de Democratische kandidaat] Zwarte protestanten stemmen minder vaak op John McCain dan blanke protestanten

Theorieën over stemgedrag Sociaal-psychologische benadering reactie op de Columbia School aan de universiteit van Michigan begin Jaren ’50. (zie: Campbell et al. 1960) houdingen en percepties belangrijk voor stemgedrag partijbinding, ideologie en issues direct effect op stemkeuze Het belang van klasse of godsdienst komt door middel van partijbinding, ideologie of issues tot stand

“Obama’s View on Abortion May Divide Catholics” August […] `“Archbishop Chaput, who has stopped short of telling his flock how to vote, has called abortion a “foundational issue.” He has said that a vote for a candidate who supports abortion rights or stem-cell research, like Mr. Obama or Senator John Kerry in 2004, was a sin that must be confessed before receiving communion. Mr. Obama’s Republican rival, Senator John McCain, an opponent of abortion rights, met last week in Denver with Archbishop Chaput”. […] Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Economische benadering Eerst een voorbeeld: Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Theorieën over stemgedrag Economische benadering homo-economicus Schumpeter (1943) en Downs (1957) mensen handelen rationeel op basis van economisch eigenbelang mensen gebruiken informatie over partijen om te evalueren welke partij het meest in hun economische belang is Zwakke versie = Consumentenbenadering: materiele én immateriële belangen (zie: Nieuwbeerta & Ultee, 1999)

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index)

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5 Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index) Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen Odds ratio’s (sociale klasse en stemgedrag) Verschillen tussen landen rond 1965 Canada1,3België3,3 Italië1,9Australië3,7 Frankrijk2,1Noorwegen6,7 Nederland2,3Zweden6,8 Ierland2,4Verenigd Koninkrijk6,8 VS2,4Finland9,3 West Duitsland2,9Denemarken9,7 Oostenrijk3,0

Samenhang volgens odds-ratio’s tussen al dan niet kerklid zijn en al dan niet stemmen op religieuze partij Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Samenhang volgens odds-ratio’s tussen al dan niet kerklid zijn en al dan niet stemmen op religieuze partij Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Tweede helft college Omkering van een vraag: Meestal: waarom stemmen mensen op een bepaalde politieke partij Vandaag: waarom stemmen mensen niet? Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Vandaag 1.Omkering van de vraag: waarom stemmen mensen niet? 2.Niet-stemmen beschreven 3.Een toetsing van de integratietheorie voor niet- stemmen in twee contexten Nederland (hoge opkomst) en de Verenigde Staten (lage opkomst) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

CohesieOngelijkheid Rationalisering Politieke eensgezindheid of tegenstellingen Ongelijkheid in (politieke) machtsverhoudingen Formalisering van politieke vertegenwoordiging Samenhang tussen groepen en stemgedrag bron: UAF (2003; p. 607) Niet-stemmen en de hoofdvragen

Opkomst bij nationale verkiezingen in 23 landen rond 2000 Australië96Spanje71 België91Frankrijk68 Luxemburg87Ierland66 Denemarken87Finland65 IJsland84Japan63 Duitsland82Canada63 Zweden81Israël62 Italië81Groot-Brittannië60 Nederland Noorwegen Portugal51 Griekenland75Verenigde Staten50 Oostenrijk74Zwitserland43 Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Opkomst bij nationale verkiezingen in Nederland en de Verenigde Staten, NederlandVerenigde Staten Nederland TK (veel) hoger? Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Vergelijking opkomst met enquêtes in Nederland en de Verenigde Staten, (enquête-gegevens tussen haakjes) NederlandVerenigde Staten (89.4) (73.1) (91.1) (70.3) (93.5) (67.1) (89.0) (70.7) (93.3) (68.5) (92.6) (67.9) (92.2) Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Twee institutionele hypothesen 1.In de Verenigde Staten heeft opleiding – van alle factoren – de grootste invloed op niet-stemmen 2.Het negatieve effect van opleiding is in de Verenigde Staten groter dan in Nederland Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

(77) Mensen zijn hechter in een samenleving geïntegreerd wanneer ze daar langer deel van uitmaken. (76) Naarmate personen sterker zijn geïntegreerd in de intermediaire groeperingen van Westerse industrielanden, leven ze de normen van deze groeperingen over al dan niet gaan stemmen sterker na. (78) Ouderen houden zich meer aan de norm over het al dan niet behoren te stemmen dan jongeren. Durkheims integratiehypothese over niet stemmen Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Hypothesen op een rijtje: Bij verkiezingen hebben: Ongehuwden een grotere kans niet te stemmen dan gehuwden/samenwonenden Onkerkelijken een grotere kans om niet te stemmen dan kerkleden Niet-vakbondsleden een grotere kans om niet te stemmen dan vakbondsleden Jongeren een grotere kans om niet te gaan stemmen dan ouderen Lager opgeleiden een grotere kans om niet te gaan stemmen dan hoger opgeleiden Ouderen een grotere kans om niet te gaan stemmen dan mensen van middelbare leeftijd Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

% niet-stemmers: verbanden in Nederland en de Verenigde Staten NederlandVerenigde Staten Opleiding laag Opleiding hoog Verband opleiding(11.1*94.1)/(5.9*88.9)=2(36.9*70.7)/(29.3*63.1)=1.4 Jong Middelbaar Oud Verband jong vs middelbaar(14.5*91)/(9*85.5)=1.7(58.2*68.1)/(31.9*41.8)=3 Verband jong vs oud(14.5*93.5)/6.5*85.5)=2.4(58.2*80.5)/(19.5*41.8)=5.7 Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen (%wel stemmen)

Een evaluatie Integratiehypothesen konden de toetsing goed doorstaan –Hoe sterker de integratie hoe vaker men stemt Institutionele hypothesen werden weerlegd –Effect opleiding is in Nederland (iets) sterker –In Verenigde Staten heeft leeftijd een sterker effect dan opleiding Maar: ik gebruik wel erg grove indelingen Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Een toegift… Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen Eén laatste vraag over de achterban van Barack Obama 2. Eén laatste vraag over de achterban van John McCain

Is Barack Obama de kandidaat van de elite? Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Trekt Sarah Palin vrouwelijke stemmen voor McCain? Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Sarah Palin wordt ‘running mate’ John McCain Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen

Tot ziens! Giedo Jansen Department of Sociology / ICS Radboud University Nijmegen P.O. Box HE Nijmegen The Netherlands T: F: E: Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Giedo Jansen