Jaarverslag 2006 over de stand van de drugsproblematiek in Europa Naam, plaats, datum en tijd

Laatste nieuws over het drugsprobleem in Europa Overzicht van het drugsverschijnsel in 29 landen Gegevens en analyses: in heel Europa en per land Laatste ontwikkelingen en maatregelen Speciale kwesties: Vormen van drugsbeleid in Europa Verschillen tussen mannen en vrouwen Drugsgebruik in de recreatieve sfeer

Een meertalig informatiepakket Jaarverslag 2006: Op papier en online in 23 talen Aanvullend online-materiaal in het Engels: Speciale kwesties Statistical Bulletin Gegevensprofielen per land Nationale Reitox-verslagen

Hoofdpunten 2006 Deel I: Jaarverslag

Hoofdpunten 2006 Drugs in Europa nu goedkoper dan ooit Heroïne — meer vangsten en meer productie Aanhoudende verspreiding van drugsgerelateerde infectieziekten Sterfgevallen — neerwaartse trend zet misschien niet verder door

Hoofdpunten 2006 (vervolg) Cocaïne — opwaartse trend zet door, maar er zijn tekenen van enige stabilisatie Cocaïne — toename van de wereldwijde productie, diversificatie van de invoerroutes Cocaïnegelateerde problemen worden zichtbaar in sommige landen

Drugs in Europa goedkoper dan ooit Veel verschillen in drugsprijzen tussen individuele landen Analyses gebaseerd op slechts een beperkt aantal landen Prijzen van illegale drugs zijn tussen 1999 en 2004 in veel landen en voor de meeste drugs gedaald In Europa als geheel daalden de voor inflatie gecorrigeerde prijzen voor cannabishars (19%), cannabisbladeren (12%), cocaïne (22%) heroïne (45%), amfetamine (20%) en ecstasy (47%)

Drugsprijzen (vervolg) Drugsprijzen worden beïnvloed door een groot aantal factoren: aanvoer, zuiverheid, het type drug en de aangeschafte hoeveelheid, enz. Analyses moeilijk: onzichtbaarheid markt voor illegale drugs en verschil in gegevensverzameling en kwaliteit gegevens tussen verschillende landen Geen eenduidig verband tussen prijs en ontwikkelingen in andere indicatoren (vangsten, prevalentie, zuiverheid, etc.) Noodzaak tot beter inzicht in de factoren die van invloed zijn op de drugsprijzen en in de manier waarop prijzen de omvang van het drugsgebruik beïnvloeden

Trends in de straatprijzen van drugs in Europa

Heroïne — meer vangsten en productie Afghanistan, ‘s werelds grootste leverancier van illegale opium: naar schatting 89% van de mondiale productie (4 100 ton) in 2005 Recente productiestijgingen betekenen dat het wereldwijde aanbod de wereldwijde vraag nu mogelijkerwijs overtreft (UNODC) In Azië (50%) en Europa (40%) wordt nog steeds de meeste heroïne in beslag genomen De totale hoeveelheid die in Europa in beslag wordt genomen is sinds 1999 gestaag gestegen

heroïne (vervolg) Recordvangsten in 2004: bij naar schatting Europese vangsten werd 19 ton heroïne in beslag genomen. Een toename van meer dan 10% ten opzichte van 2003 Niet voorbijgaan aan gevaren van een heroïneoverschot Heroïne is geen hippe drug meer, maar een nieuwe generatie jongeren kan kwetsbaar worden Injecterend heroïnegebruik — belangrijk gezondheidsvraagstuk in Europa in de nabije toekomst

Aanhoudende verspreiding drugsgerelateerde infectieziekten HIV — prevalentie van infecties onder injecterende drugsgebruikers blijft laag in de meeste Europese landen. Infectiegraad rond of onder de 1% in ongeveer 10 landen en onder de 5% in de meeste EU-landen Berichten over nieuwe HIV-infecties door injecterend drugsgebruik en mogelijk zelfs toename van aantal infecties in bepaalde gebieden en onder bepaalde groepen HCV — hoge prevalentie onder injecterende drugsgebruikers in Europa: meer dan 60% in sommige steekproeven Omruilprogramma’s voor naalden en spuiten nu gemeengoed. Onderdeel van bredere aanpak (voorlichting, scholing, communicatie)

Sterfgevallen – neerwaartse trend zet misschien niet door tot drugsgerelateerde sterfgevallen per jaar in Europa Uit recente gegevens blijkt dat het gaat om 3% van alle sterfgevallen van volwassenen onder de 40 Schattingen zijn direct gerelateerd aan drugsgebruik, voornamelijk van opiaten, maar omvatten niet de sterfgevallen door ongelukken, geweld of chronische ziekten Typisch Europees overdosisslachtoffer: man van rond de 35. Leeftijd slachtoffers overdoses stijgt in heel Europa

Drugsgelateerde doden (vervolg) Daling van het aantal acute drugsgerelateerde sterfgevallen in 2000 ‑ 2003 Deze daling volgde op een stijging van 14% van 1995 ‑ 2000 Uit de beschikbare gegevens over 2003 ‑ 2004 blijkt dat het aantal doden weer is gestegen met 3%, waarmee de neerwaartse trend stokt Hoeft geen voorbode te zijn voor de lange termijn, maar 13 van 19 landen melden enige stijging

Hfdst. 7, Fig. 13 Langetermijntrend in acute drugsgerelateerde sterfgevallen, 1985 ‑ 2004

Cocaïne — opwaartse trend zet door, maar enige tekenen van stabilisatie Rond de 10 miljoen Europeanen (meer dan 3% van de 15- tot 64- jarigen) hebben ooit cocaïne gebruikt Rond de 3,5 miljoen hebben het waarschijnlijk in het afgelopen jaar gebruikt (1%) Rond de 1,5 miljoen (0,5% van de volwassenen) melden gebruik in de afgelopen maand Cocaïnegebruik historisch hoog naar Europese maatstaven, maar lager dan in VS waar 14 % volwassenen ooit cocaïne heeft gebruikt Veel verschillen: gebruik nog steeds laag in veel landen In de twee landen met het hoogste gebruik (Spanje, Verenigd Koninkrijk), lijkt de situatie te stabiliseren na dramatische stijgingen eind jaren 90

Hfdst. 5, Fig. 6 Prevalentie cocaïnegebruik onder volwassenen (leeftijd 15-64) en jongvolwassenen (leeftijd en 15-24)

Hfdst. 5, Fig. 7 Trends in het recent gebruik van cocaïne (laatste 12 maanden) onder jongvolwassenen (leeftijd 15 ‑ 34)

Cocaïne — toename van de wereldwijde productie, diversificatie invoerroutes Wereldwijde cocaïneproductie: ongeveer 687 ton in 2004 (UNODC) De meeste in Europa in beslag genomen cocaïne komt uit Zuid- Amerika, met Latijns-Amerika, het Caraïbisch gebied en in toenemende mate Afrikaanse landen als doorvoerlanden In 2004 werd ongeveer 74 ton cocaïne in beslag genomen in Europa – een afname van 20 % ten opzichte van 2003 Het geschatte aantal cocaïnevangsten nam in 2004 toe met 36 % tot Het Iberisch Schiereiland is de belangrijkste toegangspoort voor cocaïne die Europa binnenkomt en verantwoordelijk voor meer dan de helft van de in beslag genomen cocaïne

Cocaïnegerelateerde problemen worden zichtbaar in sommige landen Problemen worden zichtbaar maar zijn nog steeds relatief klein Ongeveer 12% van alle nieuwe behandelingsaanvragen is cocaïnegerelateerd, maar er bestaat veel verschil tussen de verschillende landen In Spanje en Nederland, waar cocaïnegebruik relatief goed is “ingeburgerd”, is minstens één op de vier behandelingsaanvragen wegens drugsgebruik nu cocaïnegerelateerd Noodzaak om een beter inzicht te krijgen in de juiste behandeling van cocaïne- of crackgerelateerde problemen Rond de 400 cocaïnegerelateerde sterfgevallen gerapporteerd

Drugs in Europa — Feiten en cijfers 65 miljoen volwassenen hebben ooit cannabis gebruikt in hun leven – 20% van de volwassenen 10 miljoen volwassenen hebben ooit amfetamine gebruikt – 3% van de volwassenen 8,5 miljoen volwassenen hebben ooit ecstasy gebruikt – 2,6% van de volwassenen Circa 1,7 miljoen problematische drugsgebruikers in de EU op dit moment (vooral heroïnegebruikers) Zie de samenvatting ‘Drugs in Europa – Feiten en cijfers’ voor meer informatie over afzonderlijke drugs

Hoofdpunten 2006 Deel II: Speciale kwesties

Hoofdpunten 2006 Verbreding drugsstrategieën Nog weinig drugsbehandelingsplaatsen voor vrouwen in Europa Andere patronen van drugsgerelateerde problemen onder vrouwen Wordt de genderkloof kleiner?

Hoofdpunten 2006 (vervolg) Enquêtes: kans op experimenteren met stimulerende drugs onder clubbezoekers 10 maal hoger (dan onder algemene jongerenpopulatie) Clubtoerisme en drugsgebruik op vakantie Langetermijnrisico’s van alcoholgebruik vaak genegeerd Uitdagingen bij toezicht

Verbreding van de drugsstrategieën Bijna alle Europese landen plaatsen hun beleidsinitiatieven nu binnen alomvattende drugsstrategieën/actieplannen Tekenen van verbreding van de strategieën om naast illegale drugs ook legale verslavende stoffen te omvatten (alcohol, tabak, medicijnen) Meer dan twee derde van de onderzochte landen verwijst nu naar legale stoffen in hun beleidsdocumenten

Nog weinig drugsbehandelingsplaatsen voor vrouwen in Europa Groeiend bewustzijn van de behoeften van vrouwelijke drugsgebruikers, momenteel 20% van de behandelde drugsgebruikers Bijna alle EU-landen en Noorwegen hebben ten minste één drugsbehandelingscentrum voor uitsluitend vrouwen of vrouwen met kinderen, maar de toegang tot deze diensten is beperkt De meeste vrouwen krijgen nog steeds zorg via algemene diensten Bijna één op de vier vrouwen (23%) die in behandeling zijn heeft kinderen in huis Zorgen over de kinderopvang kan vrouwen ervan weerhouden hulp te zoeken. Vrouwvriendelijke diensten kunnen ervoor zorgen dat vrouwen in behandeling blijven

Andere patronen van drugsgerelateerde schade bij vrouwen Het aantal vrouwelijke drugsgerelateerde doden loopt – al naargelang het land – uiteen van 7% tot 35% Verschillen tussen mannen en vrouwen in de trends op het gebied van drugsgerelateerde sterfgevallen Tussen 2000 en 2003 daalde het aantal sterfgevallen door een overdosis onder mannen met 30%, terwijl de sterfgevallen onder vrouwen daalde met ongeveer 15% (EU-15) Uit recente gegevens uit onderzoeken naar ID’s in negen EU- landen blijkt een HIV-prevalentie van gemiddeld 13,6% onder mannelijke en 21,5% onder vrouwelijke ID’s Hebben de schadebeperkende maatregelen gericht op de risicogroep minder effect op vrouwen dan op mannen?

Wordt de genderkloof kleiner? Belangrijke verschillen tussen de seksen in bijna alle aspecten van het verschijnsel drugs In alle Europese landen zijn onder drugsgebruikers de mannen nog altijd sterker vertegenwoordigd dan de vrouwen, met name als het gaat om frequent, intensief en problematisch gebruik Geen duidelijk bewijs dat de kloof tussen het aantal mannen en vrouwen die drugs gebruiken kleiner wordt Maar gegevens over drugsgebruik onder scholieren (15 ‑ 16 jaar) laten verontrustende trends zien. In sommige landen lijken de meisjes de jongens in hun “ooit”-gebruik van drugs en alcohol te gaan evenaren

Enquête: kans op experimenten met stimulerende drugs onder clubbezoekers ruim 10 maal hoger In sommige gevallen meldt ongeveer twee derde van de clubbezoekers ooit stimulerende middelen te hebben gebruikt Meer dan 60% van de geïnterviewde clubbezoekers in Frankrijk, Italië en de VK zei ooit cocaïne te hebben geprobeerd Meer dan de helft van de geïnterviewde clubbezoekers in Tsjechië, Frankrijk, Hongarije, Nederland en het VK zei ooit ecstasy te hebben gebruikt

Fig. 2 Prevalentie van “ooit”-gebruik van ecstasy in onderzoeken in het clubcircuit en onder de algemene bevolking

Recreatief drugsgebruik (vervolg) In sommige enquêtes varieert het “ooit”-gebruik van ketamine van 7% (Tsjechië) tot 21% (Hongarije) … … en het “ooit’-gebruik van GHB van 6% (VK) tot 17% (Nederland) Voor hallucinogene drugs worden hoge percentages geregistreerd in clubenquêtes in Tsjechië (45% van de ondervraagden had ooit LSD geprobeerd) en Frankrijk (55% had ooit ‘paddo’s’ geprobeerd)

Clubtoerisme en drugsgebruik op vakantie Uit onderzoek blijkt dat jongeren op vakantie in het buitenland gemakkelijker drugs uitproberen of gebruiken In Spanje is recreatief drugsgebruik in toeristenoorden het hoogst Uit een Zweedse studie blijkt dat 23% van de jongeren die illegale drugs geprobeerd hadden, dat voor het eerst in het buitenland had gedaan Uit enquêtes in het kader van een onderzoek in het VK onder jonge vakantiegangers die terugkwamen uit Ibiza, bleek dat tijdens de vakantie vaker drugs werd gebruikt dan thuis

Langetermijnrisico’s alcoholgebruik vaak genegeerd Voor de meerderheid van de jongeren in de EU is drugsgebruik nog geen wezenlijk element van dansmuziek-settings Voor de meeste jongeren zijn de muziek, de sociale aspecten en de alcoholconsumptie de voornaamste ervaringen in deze omgeving Drankfabrikanten stappen nu in de lucratieve dansmuziekmarkt, met nieuwe drankjes gericht op jongere leeftijdsgroepen Verontrusting over de gezondheidsrisico’s van het vaak overmatige drankgebruik van clubbezoekers, soms in combinatie met illegale drugs Clubbezoekers zijn zich over het algemeen bewust van de gezondheidsrisico’s en juridische risico’s van drugsgebruik maar minder van de alcholgerelateerde problemen en langetermijnrisico’s

Uitdagingen bij het toezicht Het EWDD staat nu voor de uitdaging om toe te zien op het gebruik van een veel breder spectrum aan substanties dan tien jaar geleden Polydrugsgebruik is een groot probleem voor de drugwaarnemingssystemen die zich traditioneel hebben toegespitst op het gebruik van afzonderlijke substanties De ontwikkeling van nieuwe methodologieën om dit soort drugsgebruik te doorgronden moet hoog op de agenda komen Naast de waarneming van de huidige situatie blijft het EWDD ook alert op nieuwe drugs en nieuwe trends die de volksgezondheid in gevaar kunnen brengen