Psychosociaal Welzijn Toolkit WORKSHOP GO! PREVENTIE DAG VAN DE CONTACTPERSONEN 2012

Inhoud Psychosociaal welzijn Verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken partijen Psychosociale belasting en de risico’s Wat na de psychosociale risicoanalyse? De psychosociale welzijnsmap Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan Toolkit GO! Preventie - Dag van de contactpersonen Ann Goeman – Psychosociaal Welzijn - Toolkit

Psychosociaal welzijn

Wettelijk kader Welzijnswet 4 augustus 1996 Wet / KB Psychosociaal welzijn incl. de bescherming geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) Wet 11 juni 2002  Wet 10 jan. & Wet 6 feb. 2007 KB 11 juli 2002  KB 17 mei 2007

Wettelijk kader Psychosociale belasting “elke belasting van psychosociale aard die haar oorsprong vindt in de uitvoering van het werk of die voorkomt naar aanleiding van de uitvoering van het werk en die schadelijke gevolgen heeft voor de lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon”

Wettelijk kader De problematiek rond geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk is geïntegreerd in het domein van psychosociale belasting van het werk Doel (signaal van de wetgever): voorkomen dat psychosociale aspecten escaleren tot OGGW (OnGewenst Gedrag op het Werk)! Deze beweging sluit nauw aan bij de realiteit: overlapping tussen beide domeinen is enorm groot onderzoek van klachten legt vaak andere problemen bloot

Wettelijk kader De werkgever moet niet alleen aandacht besteden aan OGGW; hij moet voortaan ook preventieacties ontwikkelen voor alle arbeidsomstandigheden die een psychosociale belasting kunnen veroorzaken Risicoanalyse psychosociale belasting die moet leiden tot preventieve maatregelen op basis van de 4 A’s: Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden Arbeidsverhoudingen art.2 van het KB van 17 mei 2007

Verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken partijen

Rollen In de toepassing van het preventiebeleid De werkgever (= algemeen directeur en de Raad van bestuur van een scholengroep) De leden hiërarchische lijn De personeelsleden In de ondersteuning van het preventiebeleid De coördinator Psychosociale aspecten van de GPD (niveau SGR) Preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk via een interne dienst PBW of externe dienst PBW Specifiek : de vertrouwenspersoon

Rollen Sociaal overleg in preventiebeleid Basis-of tussenoverlegcomité (cfr. Comité voor preventie en bescherming op het werk) Controle op toepassing preventiebeleid Toezicht Welzijn op het werk Bevoegde rechtbank Meer info op www.g-o.be/preventie  psychosociale belasting

Primaire preventie Maatregelen nemen om psychosociale belasting incl. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) te voorkomen Aanduiden preventieadviseur PSW en eventuele vertrouwenspersonen Informeren van de hiërarchische lijn, opmaken beginselverklaring, aanpassen arbeidsreglement Informatie en vorming van de werknemers Risicoanalyse uitvoeren

Secundaire preventie Deze maatregelen hebben tot doel de schade die er kan ontstaan door psychosociale belasting expliciet voor geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) te beperken. De maatregelen gelden om het gedrag, als het voorkomt, te doen stoppen Klachtenprocedure maken (www.g-o.be/preventie  psychosociale belasting) Procedure kenbaar maken aan de werknemers Zorgen voor snel en onpartijdig onderzoek Onthaal, hulp en vereiste ondersteuning van de vermeende slachtoffers (vertrouwenspersoon)

Tertiaire preventie Deze maatregelen hebben tot doel de schade die door psychosociale belasting incl. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) is ontstaan te herstellen Voorzien van adequate psychologische ondersteuning Voorzien van re-integratieprocedure

Opdracht Ga na of u primaire, secundaire en tertiaire preventieve maatregelen ivm psychosociaal welzijn hebt opgenomen in uw globaal preventieplan (GPP) en jaaractieplan (JAP) Zo niet, raadpleeg de Psychosociale Welzijnsmap voor een stappenplan en de Toolkit op www.g-o.be/preventie  psychosociale belasting Coördinator PSW van de GPD GO! PA PSW interne of externe dienst PSW om een start te maken

Psychosociale belasting en de risico’s

Risicofactoren psychosociaal welzijn

Risicofactoren Opsporen risico’s die inherent zijn aan de arbeidsorganisatie: 4A’s Arbeidsrelaties Arbeidsvoorwaarden Arbeidsinhoud Arbeidsomstandigheden

Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn Arbeidsrelaties Inefficiënte manier van leidinggeven, te weinig medezeggenschap Verstoorde onderlinge relaties op het werk Onvoldoende sociale ondersteuning op het werk Ongewenste intimiteiten, pesten, discriminatie 4 april 2017 19 19

Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn Arbeidsvoorwaarden Werk- en rusttijdregeling Overwerk Verloning Weinig loopbaanmogelijkheden Werkonzekerheid, precaire contractvormen 4 april 2017 20 20

Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn Arbeidsinhoud Teveel werk, te hoog werktempo Te moeilijk werk, te veel verantwoordelijkheid Te eenvoudig werk, monotoon, kortcyclisch werk Te weinig werk, verveling Onduidelijke, tegenstrijdige taakeisen 4 april 2017 21 21

Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn Arbeidsomstandigheden Chemische stoffen, straling, besmettingsgevaar, lawaai, verlichting, temperatuur, ventilatie en luchtvochtigheid Gevaarlijke situaties, zwaar werk, onvoldoende hygiëne Ontbreken van hulpmiddelen en/of van persoonlijke beschermingsmiddelen Werkhouding 4 april 2017 22 22

Risicoanalyse Psychosociaal welzijn RA a priori Wat kan leiden tot psychosociale belasting? Situaties/factoren opsporen die tot psychosociale belasting leiden RA a posteriori Wat heeft geleid tot psychosociale belasting? Naar aanleiding van een met redenen omklede klacht, incidenten met psychosociaal karakter die zich herhalen, register voor feiten met derden, …

Wat na de psychosociale risicoanalyse

Doel en effecten risicoanalyse psychosociaal welzijn Vaststellen van problemen op het vlak van psychosociaal welzijn Identificeren van risicofactoren Op psychosociale belasting Op grensoverschrijdend gedrag Stimuleren van een positief arbeidsklimaat Gericht (collectieve) preventieve maatregelen nemen (opnemen in GPP en JAP) Financiële baten: duidelijke effecten op ziekteverzuim, verloopintentie, productiviteit, ongevallen, gezondheid ... Optimale dienstverlening, profilering 4 april 2017 25

Psychosociale welzijnsmap Doel en gebruik Praktische ondersteuning en leidraad bij het uitwerken en implementeren van een geïntegreerd psychosociaal welzijnsbeleid Verankering in algemeen preventiebeleid Verankering in personeelsbeleid Verankering in strategisch beleid Volgens het wettelijk kader Gefaseerde en participatieve aanpak om risico’s (4 A’s) te beheersen Tools en handvaten

Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan Engagement van algemeen directeur, raad van bestuur en college van directeurs vastleggen Informeren en sensibiliseren van de personeelsleden Opstarten van een welzijnswerkgroep Visie en missie van het beleid als uitganspunt Visie, missie en opdracht van de welzijnswerkgroep Resultaten van de risicoanalyse Verzamel bijkomende data Maak een algemene stand van zaken op Formuleer voorstellen: Preventiemaatregelen, uit te werken opdrachten, te ondernemen acties, …

Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan Doelstellingen voor JAP en GPP voorleggen aan CvD, AD en RvB en op comité voor advies Informeren, sensibiliseren en opleiden personeelsleden Uitvoering JAP Het GPP actualiseren Jaarlijks een nieuw JAP (pas indien nodig GPP aan) Evaluatie en terugkoppeling

Toolkit Handvaten en tools om aan de slag te gaan met de resultaten van een psychosociale risicoanalyse Sjablonen voor actieplannen Sjablonen voor (voortgangs)rapportering Intentieverklaring Procedure voor OSGW … op regelmatige basis aangevuld Proactief en vraaggestuurd www.g-o.be/preventie  psychosociale belasting

Toolkit Bespreking van een Case

Bedankt voor uw aandacht! ann.goeman@g-o.be