Mark Vos Burgemeester Riemst Studiedag VVSG Woensdag 16 januari 2013 Impact van 13 kerken op een plattelandsgemeente

Impact van 13 kerken op een gemeente Hoe kijken gemeenten en kerkfabrieken tegen de onderbenutting van kerkgebouwen? Hoe kunnen ze samen een visie op de toekomst van parochiekerken uitwerken? En wat verwachten ze van elkaar?

Overzicht Voorstelling Riemst Kerken en hun beschermingsstatus Investeringen Pastoriën Toekomst Open kerken Kerk-musea Stebo-studie Draagvlak

Plattelandsgemeente inwoners ◦Gemiddelde leeftijd: 42,1 jaar ◦3.120 buitenlanders (2.626 Nederlanders) Oppervlakte: km² ◦13 kerkdorpen, dorp concentreert zich rond de kerk, kerk is vaak een baken in het landschap (bvb. de kerk van Herderen) ◦plattelandsgemeente  82,6% landbouwzone boerderijen Bevolkingsdichtheid : 283 inwoners/km²

Dorpskernen rond de kerk

Typisch Riemst Muzikaalste gemeente van Vlaanderen Liefst 365 verenigingen (jeugd, sport, cultuur,...) Toeristische toppers ◦Het Mergelland van Vlaanderen ◦Het Wijnkasteel van Genoelselderen

Het Mergelland van Vlaanderen

Wijnkasteel van Genoelselderen

Beschermingsstatus 11 kerken en 2 kapellen 5 kerken beschermd als monument ◦Genoelselderen, Membruggen, Millen, Vlijtingen, Zichen-Bolder ◦Vaak ook de oude kerkhofmuur en het kerkhof mee beschermd Van de kerken van Kanne en Val-Meer zijn de toren en het orgel beschermd als monument. De kerken van Riemst, Herderen, Vroenhoven en Zussen zijn niet beschermd.

Beschermingsstatus Het uitzicht van de meeste kerken is het resultaat van bouwcampagnes uit de tweede helft van de 19 de en begin 20 ste eeuw, waarbij vaak de oorspronkelijke toren uit de 14 de of 15 de eeuw, opgebouwd in mergel (streekeigen bouwsteen) (deels) bewaard bleef (bvb. Val-Meer, Kanne).

Beschermd SINT-MARTINUS GENOELSELDEREN TOREN SINT- HUBERTUS KANNE alsook de orgel SINT-HUBERTUS MEMBRUGGEN SINT-STEFANUS MILLEN SINT-SEVERINUS KAPEL VALMEER TOREN SINT-STEFANUS VALMEER SINT-ALBANUS VLIJTINGEN SINT- PIETER EN LAURENTIUS ZICHEN-BOLDER

Sint-Martinuskerk Genoelselderen

Toren Sint-Hubertuskerk Kanne

Sint-Hubertuskerk Membruggen

Sint-Stefanuskerk Millen

Sint-Severinuskapel Val-Meer

Toren Sint-Stefanuskerk Val-Meer

Sint-Albanuskerk Vlijtingen

Sint-Pieter en Laurentiuskerk Zichen-Bolder

Niet beschermd SINT-JAN BAPTIST HERDEREN SINT-GENOVEVA ZUSSEN SINT-PETRUS EN PAULUS VROENHOVEN SINT-MARTINUS RIEMST SINT-HUBERTUSKERK KANNE (toren wel) SINT-STEFANUSKERK VALMEER (toren wel)

Sint-Jan Baptistkerk Herderen

Sint-Genovevakerk Zussen

Sint-Petrus en Pauluskerk Vroenhoven

Sint-Martinuskerk Riemst

Sint-Hubertuskerk Kanne

Sint-Stefanuskerk Val-Meer

Financiële druk subsidies algemeen: ◦beschermde kerken: 90% wordt gesubsidieerd vanuit de administratie Onroerend Erfgoed, van deze 90% wordt 60% betaald door Vlaamse Overheid, 20% provincie, 10% gemeente. De overige 10% is in principe voor de kerkbesturen. ◦niet-beschermde kerken: 30% subsidies vanuit het agentschap Binnenlands Bestuur.

Uitgevoerde investeringen kerkelijk patrimonium

Nog te verwachten investeringen kerkelijk patrimonium

Totaal investeringen kerkelijk patrimonium

Impact op begroting Totale begroting 17 miljoen Euro Tekorten kerkfabriek = Doorgeefleningen: ◦Jaarlijkse leningslast = ◦Totaal schuld = Percentage begroting =

Pastoriën

Mogelijkheden Open kerken Kerkmusea STEBO

Open Kerken Gemeente onderschrijft doelstellingen stichting Open Kerken. De Heilig Grafkapel in Kanne (eigendom gemeente) is lid van Open Kerken. In 2011 ondersteunde en coördineerde de gemeente i.s.m. Zolad+ de deelname van 7 kerken in Riemst aan Dag van de Open Kerken. Onderzoek om kerken te voorzien van glazen binnendeuren

Heilig-Grafkapel Kanne

Kerkmusea De dienst Cultuur van de gemeente Riemst zetten enkele jaren geleden i.s.m. Zolad+ een project op om kleine lokale, heemkundige musea die kampen met plaatsgebrek onder te brengen in de portalen van de kerken in Vlijtingen en Zichen. Dubbel gebruik van de kerken

Stebo In het kader van het grond-en pandendecreet hebben de gemeenten de opdracht om de publieke en semi-publieke eigendommen te inventariseren, eventueel met het oog op de realisatie van sociale woningbouw. Het is voor de regio een bijzondere uitdaging om het landschappelijk karakter te bewaren, het bindend sociaal objectief te realiseren en het (beeldbepalend) erfgoed te bewaren. Via een actief herbestemmingbeleid kunnen deze drie doelstellingen hand in hand gaan en kan de financiële druk op de gemeenten naar het kerkonderhoud worden getemperd.

Stebo Er wordt een werkmethodiek uitgewerkt om een structureel overleg te bewerkstelligen met de diverse betrokken partijen, zijnde het bisdom, kerkfabrieken om het herbestemmingidee voor de kerken te bespreken en een traject uit te werken, de onderzoekscel ArchK van de PHL (zie verder). Binnen dit kader zal een afweging gebeuren of deze panden benut kunnen worden met een woonfunctie of een andere functie (bv cultuur, vrije tijd, ontspanning). De mogelijkheden van een woonfunctie wordt bekeken naar doelgroepen, voorzieningenniveau e.d.. Hiermee wordt ook ingespeeld op Vlaamse denkoefeningen en ambities rond het religieus erfgoed.

Draagvlak Er is nog geen draagvlak binnen de verschillende dorpen/kerkbesturen Dubbel gebruik van kerken promoten: ◦Concerten ◦Gebruik orgels ◦Schoolfeesten ◦Culturele voorstellingen Financiële druk is een deel van de opdracht van elk gemeentebestuur om ons erfgoed te bewaren

BEDANKT VOOR UW AANDACHT!