Acceptatie en Commitment Therapie Ouderen Tweede lesuur: 27 september 2012 Onderwerp: Acceptatie Jan te Winkel Klinisch Psycholoog en Psychotherapeut

Inhoud ACT ouderen: kernvaardigheid Acceptie Metafoor “De Bloementuin” Bespreking Thuiswerk: 1.Hoe gaat het met waardenkompas? 2. Symbool: wat vindt jij waardevol in jouw leven? Inleiding acceptatie en bereidheid en metafoor De Hongerige Tijger Thuiswerk voor 25 oktober 2012

De Bloementuin

Thuiswerk 1 Hoe gaat het met je eigen waardenkompas? Heb je reeds geprobeerd samen met een oudere een waardenkompas te maken?

Thuiswerk 2 Welk symbool, dat staat voor een voor jouw belangrijke waarde, heb je meegenomen? Vertel ons aan de hand van het symbool wat voor jou een belangrijke waarde is.

Thuiswerk 3 Gelezen Literatuur: kernboodschappen 3. ACT model van psychopathologie: alomtegenwoordigheid van experiëntiële vermijding 8. Waardengerichtheid: een punt op het kompas en begrip voor belang leven naar waarden.

Kernvaardigheid acceptatie De bereidheid bij de oudere vergroten om belevingen zoals gedachten, herinneringen en impulsen te ervaren zoals ze zijn, dus actief “omarmen” en bewust voelen, ervaren en meenemen van een beleving, zonder deze te willen veranderen of controleren. Het omgekeerde heet experiëntiële vermijding: het trachten controleren of veranderen van de ervaring.

Acceptatie Welke associaties hebben jullie met: “Aanvaarden” Hoe zou dat bij ouderen zijn?

Acceptatie “Accepteren” komt van het Latijnse ‘capere” dat ‘pakken’ betekent Acceptatie = ontvangen of ‘aanpakken wat je geboden wordt’ Accepteren kan ook betekenis hebben van verdragen of berusten (‘Dat zal ik dan maar moeten accepteren’) en dat wordt hier juist niet bedoeld Accepteren is dus zoiets als “zonder enig voorbehoud aannemen’

Bereidheid 1 ‘Bereid zijn’ gebruiken we in ACT als een synoniem voor accepteren, om trouw te blijven aan die betekenis van accepteren (‘zonder enig voorbehoud aannemen’). ‘Acceptatie’ en ‘bereidheid’ = antwoord op vraag: ‘Neem je me zoals ik ben? Acceptatie en bereidheid zijn het tegenovergestelde van moeizaam controleren.

Bereidheid 2 Voordat je de patiënt ziet heeft hij/zij al uitgebreid aan zijn “probleem” gewerkt ermee geworsteld het overwogen in kaart gebracht geëvalueerd erover nagedacht en het aangepakt.

Bereidheid 3 Vaak heeft hij / zij: er met vrienden over gepraat, het besproken met de familie gebeden gelezen en therapeuten bezocht.

Bereidheid 4 Therapie is slechts één onderdeel van een lange keten van veranderingspogingen en die pogingen (‘veranderingsagenda’) hebben per definitie het probleem niet opgelost.

Uitdagen veranderingsagenda Begin altijd met: Wat wil de patiënt? Wat heeft de patiënt geprobeerd? Hoe heeft dat gewerkt? Doel: gehechtheid van patiënt aan veranderingsagenda ondermijnen

Creatieve hopeloosheid 1 Voer gedetailleerde gesprekken over ervaringen patiënt met problemen om hem/haar te helpen ervaring te evalueren. Doel: bereidheid wekken om onbruikbare agenda los te laten Alternatief: het loslaten van de strijd

Creatieve hopeloosheid 2 In de fase van creatieve hopeloosheid: heeft de patiënt een vaag besef van wat niet gewerkt heeft, maar het is hem / haar niet helemaal helder Wat niet gewerkt heeft krijgt een nieuwe naam: controle. Pogingen om ongewenste private ervaringen te beheersen of te elimineren vormt de kern van de meeste onbruikbare veranderingsagenda’s

Controle is het probleem, niet de oplossing Patiënt laten zien dat de beheers- agenda lijden schept Lijden = pijn + onwil die te ervaren Laten zien dat controlemaatregelen op de korte termijn lijken te werken, maar falen op de lange termijn Laten zien dat cultuur gebruik van controle ondersteunt

Bereidheid is een alternatief voor controle Waar het bij ACT om gaat wordt uitgedrukt in de naam: Acceptance (aanvaarding) en Commitment (toewijding), anders gezegd: “Blijf erbij en ga verder” “Start waar je bent en ga naar waar je wil zijn”

Bereidheid 5 Gebruik in deze eerste ACT fase het woord “bereidheid” omdat “aanvaarding” vaak geïnterpreteerd wordt als “tolerantie” of “berusting”, dus als een nederlaag Cave: intellectuele discussie over aanvaarden

Accepatie : kernboodschappen Bereidheid is een alternatief voor controle en strijd Bereidheid is een keus Bereidheid is niet het zelfde als willen / verlangen naar Bereidheid is actie, geen gedachte of gevoel Probeer controle te krijgen over je gevoelens en je bent de controle over je leven kwijt Richt je aandacht op wat je onder controle hebt – je eigen gedrag – en accepteer wat je niet kunt veranderen

Metafoor De Hongerige Tijger

Thuiswerk 25 oktober 2012 Denk na welke “tijgers” jij voedt? Gebruik de komende vier weken minimaal één maal de metafoor “De Bloementuin” en “De hongerige tijger”. Observeer hoe dat uitwerkt op het proces van acceptatie. Lees 4 “Creatieve hopeloosheid: het uitdagen van de normale veranderingsagenda”en hoofdstuk 5: “controle is het probleem, niet de oplossing”