Spijbelen en schoolverzuim Inleiding Probleemanalyse - Elke spijbelaar is anders… - Enkele vaststellingen ivm spijbelen - Oorzaken van schoolverzuim - Wie treedt op? 3. Het spijbelactieplan

1. Inleiding Ministerie O&V: wie houdt zich bezig met spijbelen? Spijbelteam Implementatie Spijbelactieplan AgODi Leerplichtcontrole Controle op in/uitschrijvingen Controle huisonderwijs Meldingen PA en zorgwekkende dossiers

Elke spijbelaar is anders 2. Probleemanalyse Elke spijbelaar is anders

Spijbelen: een vorm van antisociaal gedrag Statusdelicten zoals spijbelen worden gezien als pre-delinquente gedragingen en kunnen betekenisvol zijn in de overgang van normovertreding op school naar criminaliteit.

Verschillende vormen van schoolverzuim Geoorloofd verzuim : verzuim met een geldige reden zoals ziekte. Ongeoorloofd verzuim: verzuim zonder geldige reden ( spijbelen) Absoluut verzuim: een leerling is niet bij een school of onderwijsinstelling ingeschreven en volgt ook geen huisonderwijs. Relatief verzuim: een leerling verzuimt zonder geldige reden les- of praktijktijd.

Ongeoorloofd relatief verzuim De incidentele spijbelaar: eens een les ‘brossen’ De berekende spijbelaar: systematisch theorievakken overslaan, steeds bij dezelfde leraar afwezig zijn, altijd hetzelfde uur wegblijven,… De periodieke spijbelaar: een periode spijbelen, dan niet meer en dan nog eens een periode,…. De permanente spijbelaar: helemaal niet naar school gaan, hoewel men ingeschreven is.

Luxe versus signaalverzuim Niet alle vormen van spijbelen wijzen op een problematische situatie bij de jongere: Luxeverzuim: een leerplichtige jongere blijft zonder toestemming van school weg vanwege extra vakantie of familiebezoek. Signaalverzuim : het verzuim is een uiting van achterliggende problemen waardoor de leerling niet goed op school kan functioneren. Ook geoorloofd (gewettigd) verzuim is soms signaalverzuim

Probleemanalyse: enkele vaststellingen i.v.m. spijbelen Spijbelen is een afgeleid probleem Het medisch attest fungeert vaak als dekkingsmechanisme De aanpak van de scholen is meebepalend voor de omvang van het probleem. De leeftijd is een belangrijke factor. Spijbelen en schoolverzuim vooral in het deeltijds onderwijs, in de B-stroom, het BSO, de onthaalklas en het KSO. Heel wat spijbelaars hebben een schoolse achterstand. De grootstedelijke problematiek en kansarmoede zijn twee belangrijke verklarende factoren.

Probleemanalyse: Oorzaken van spijbelen/schoolverzuim Leerlinggebonden oorzaken Schoolgebonden oorzaken Oudergebonden oorzaken Samenlevings- en beleidsgebonden oorzaken Een integrale benadering waarbij gezocht wordt naar de wisselwerking tussen verschillende factoren dringt zich op.

Leerlinggebonden oorzaken Een zwakke motivatie voor de school Faalangst en zich niet goed voelen in de klas Een verstoorde of onbevredigende relatie tussen leerlingen en leerkrachten door onbegrip en onvoldoende differentiatie in de benadering van de leerlingen De kloof tussen het schoolgebeuren en de leefwereld van de jongeren De negatieve groepsdruk die aanzet tot spijbelen voor de kick of om erbij te horen

Ouder- en gezinsgebonden oorzaken Onmacht van de ouders in de opvoeding Weinig of geen stimulans van de ouders bij de studie van hun kinderen Kansarmoede van de ouders Weinig of geen contact tussen ouders en school Gebrek aan respect voor de reglementering Uit werken sturen van jongeren De eigen cultuur van allochtone gezinnen

Schoolgebonden oorzaken Ontbreken van een degelijke leerlingenbegeleiding en –ondersteuning Tekort aan vorming en ondersteuning van leerkrachten Een verstoorde relatie leerkracht- leerling Gebrekkige samenwerking tussen school en CLB door onduidelijkheid of overbevraging De schoolorganisatie is spijbelinducerend gebrekkige schoolinfrastructuur, Een lakse of foute controle op wettigingen van afwezigheden

Samenlevings- en beleidsgebonden oorzaken Onzekere toekomstperspectieven Afwijkend gedrag als geldende norm in de jongerencultuur leerplicht tot 18 jaar Jaarklassensysteem …

Wie treedt op? Problematische afwezigheid = Afwezigheid die door leerling en/of de ouders niet gewettigd kan worden. Ze wordt door de school geregistreerd. De school is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het opvolgen van de afwezigheden en het begeleiden van de leerlingen. Ze wordt geholpen door het CLB zowel bij preventieve acties als bij de remediëring. Het CLB fungeert als draaischijf naar de welzijnssector

Concrete werking School start begeleiding vanaf 1e halve dag School schakelt CLB in (10 halve dagen) School verwittigt AgODi (30 halve dagen) = zending problematische afwezigheden School/CLB dienen zorgwekkend dossier in bij AgODi

3. Het spijbelactieplan

Achtergrond - ontstaan Leerplicht in België tot 18 jaar Maar: spijbelen en voortijdig schoolverlaten, ongekwalificeerde uitstroom Vooral een probleem bij sociaal achtergestelde leerlingen of leerlingen met moeilijkheden op school Projecten rond spijbelen in het verleden Onderwijsspiegel

Achtergrond - ontstaan Huidige regeerakkoord Vlaamse Regering: aandacht voor spijbelproblematiek Beleidsnota Vandenbroucke: verdere uitwerking – vraag om globale aanpak Evaluatie van de bestaande situatie Van daaruit: plan van aanpak = spijbelactieplan

Inhoud Rekening houden met volledige context om symptoombestrijdingen te vermijden: Integraal beleid nodig: Sensibilisering Preventie Begeleiding Sanctionering Samenwerking met verschillende actoren/sectoren Daarom: 12 acties

Plan van aanpak: 12 actiepunten Gerichte informatiecampagnes Betere registratie afwezigheden Ondersteunen positief schoolklimaat Duidelijke afspraken school - CLB Leerlingen en ouders betrekken Beleid op maat van doelgroepen Afspraken medische attesten Sterkere samenwerking met welzijn Projecten voor ernstige problemen Streng als het moet Controle door lokale besturen Efficiëntere procedures departement

Contactgegevens Het spijbelteam: Evi Verduyckt, Katrien Bonneux en Evi Neven 02/553.86.78 of 02/553.87.91 spijbelen@vlaanderen.be www.ond.vlaanderen.be/leerplicht

Spijbelkijkwijzer een leidraad

Met de neus in dezelfde richting… Hoe zorgen we ervoor dat leerlingen graag naar school komen ? Hoe gaan we om met leerlingen die vaak afwezig zijn of te laat komen ? Op welke wijze wordt er samengewerkt tussen school en CLB inzake spijbelen ? Onderdeel ‘Visie’

…om een verhaal… Hoe worden ouders geïnformeerd over het beleid rond afwezigheden ? Hoe worden leerlingen geïnformeerd over het beleid rond afwezigheden ? Hoe worden nieuwe teamleden geïnformeerd over het beleid rond afwezigheden ?

…de wereld rond te sturen… Hoe worden teamleden geïnformeerd over inhoud en betekenis van regelgeving inzake afwezigheden ? Wat moeten teamleden doen inzake opvolging, begeleiding en preventie van spijbelen ?

…vast te leggen en te analyseren… Zijn er afspraken omtrent registratie ? Zijn er afspraken omtrent analyse ?

…zodat gerichte actie ons doel raakt ! Waaruit bestaat de opvolging van afwezigheden ? Wie maakt deel uit van het overleg ?